میز نفت | در اوایل ژوئن امسال، محمدجواد ظریف روانه استانبول شد. پس از آغاز همهگیری ویروس کرونا، این دومین سفر خارجی وزیر خارجه ایران محسوب میشود. ایران که به دلیل تحریمهای ایالاتمتحده با مشکلات اقتصادی مختلفی روبرو شده است، تلاش میکند تا راهکارهایی برای عبور از شرایط کنونی بیابد.
رهبران دو کشور مسلمان ایران و ترکیه، با تأکید بر لزوم توسعه همکاریهای مشترک از منتقدان تحریمهای فرامرزی واشنگتن هستند.
اما نکته مهم این است که تهران در حال از دست دادن بازار انرژی ترکیه است. پس از پایان معافیتهای تحریمی آنکارا در می سال ۲۰۱۹ میلادی، خرید نفت خام ایران توسط ترکها متوقف شد. در دو سال اخیر، آمریکاییها تلاش زیادی انجام دادهاند تا سهم بازار ال ان جی خود را در کشور ترکیه افزایش دهند. کاخ سفید از افزایش صدور گاز آذربایجان به این کشور نیز حمایت کرده است. حجم مبادلات تجاری ایران و ترکیه در حال کاهش است، هرچند در رسانههای ایران به این موضوع توجهی نمیشود.
هرچند در مورد موفقیت ابزار تحریم و اثربخشی آن، اختلافنظرهای زیادی وجود دارد. ایران تلاش میکند با افزایش تجارت منطقهای و صادرات غیرنفتی، فشارهای تحریمی ایالاتمتحده را کاهش دهد. تجارت با ترکیه (باوجود کاهش آن) میتواند این دو هدف را تأمین کند.
از مارس ۲۰۱۸ تا مارس ۲۰۱۹ میلادی، ترکیه یکی از خریداران اصلی محصولات پتروشیمی ایران بهعنوان مهمترین صادرات غیرنفتی همسایه شرقی خود بوده است.
آنکارا از دو دهه پیش، بزرگترین مشتری گاز طبیعی صادراتی ایران بوده است. ایران و ترکیه دارای صدها کیلومتر مرز مشترک هستند. ایران به دلیل فقدان تأسیسات ال ان جی، فقط از طریق خط لوله قادر به صدور گاز به همسایگان خود است.
با افزایش فشار تحریمهای ایالاتمتحده، صادرات نفت خام ایران با افت شدیدی روبرو شده است. اما تاکنون صدور گاز طبیعی این کشور با محدودیت روبرو نبوده است.
در سال گذشته، ایرانیها فقط ۲۰ درصد بازار گاز طبیعی ترکیه را در اختیار داشتند. در اوت ۱۹۹۶ میلادی، نخستوزیر اسلامگرای دولت ترکیه، نجم الدین اربکان قراردادی ۲۳ میلیارد دلاری را برای خرید گاز از ایران منعقد کرد. این قرارداد را باید از نشانههای نگاه ترکیه به شرق و راهبرد اسلامگرایانه رهبران ترکیه دانست.
مدت این قرارداد ۲۵ سال پس از آغاز صادرات در سال ۲۰۰۱ میلادی تعیینشده بود. بر اساس این قرارداد، در صورت ناتوانی ترکیه در دریافت گاز صادراتی، باید هزینه آن به ایران پرداخت گردد. در این قرارداد، قیمت گاز صادراتی ایران بر اساس شاخص قیمت نفت خام و با در نظر گرفتن تأخیری ششماهه تعیینشده است.
درمجموع، ایرانیها گاز خود را باقیمتی بیش از گاز آذربایجان و روسیه به همسایه غربی خود میفروشند. گاز صادراتی آذربایجان و روسیه نیز از طریق خط لوله به مرزهای ترکیه میرسد.
محاسبههای منابع مستقل نشان میدهد آنکارا سالانه ۸۰۰ میلیون دلار پول بیشتری به تهران برای خرید گاز از این کشور در مقایسه با سایر تأمینکنندگان میپردازد.
از اوت ۲۰۱۸ میلادی، ترکیه واردات ال ان جی خود از ایالاتمتحده را افزایش داده و همزمان تلاش کرده تا خرید گاز از ایران را کاهش دهد.
مدیر ارشد یک موسسه مشاور انرژی ترکیه در گفتگو با والاستریت ژورنال اعلام کرده قیمت نقطهای ال ان جی وارداتی برای این کشور چهار برابر ارزانتر از گاز خریداریشده از طریق خط لوله است.
سایر تحلیلگران انرژی اعلام کردهاند در سهماهه نخست سال ۲۰۲۰ میلادی، ترکیه فقط دو میلیارد مترمکعب گاز از ایران وارد کرده که در مقایسه با سهماهه نخست سال ۲۰۱۹ میلادی، ۱۵ درصد کاهش نشان میدهد.
در همین حال، حمله شبهنظامیان جداییطلب پ.ک.ک به خط لوله صدور گاز طبیعی ایران به ترکیه در روز ۳۱ مارس سال جاری باعث شد تا ترانزیت گاز به مدت چند هفته متوقف شود.
این خط لوله در دو دهه گذشته، بارها هدف حمایت تروریستی قرارگرفته، اما حمله انجامشده در بهار امسال، در شرایط ژئوپلیتیک متفاوتی رویداده است.
پلاس ادعا کرده که آنکارا در اجرای عملیات تعمیر این خط لوله، وقتکشی میکند. همچنین در گزارش این موسسه مطالعات بازار انرژی اعلامشده که رهبران ترکیه، تقاضای ایران برای تعمیر این خط لوله را نپذیرفتهاند تا همراهی خود باسیاستهای واشنگتن را نشان داده و بر ایران برای کاهش قیمت گاز صادراتی فشار بیاورند.
ایران در روزهای گذشته اعلام کرده تعمیر این خط لوله به پایان رسیده و تا پایان ماه، عملیات صادرات گاز از سر گرفته خواهد شد. ایرانیها تلاش میکنند تا بهای گاز خود در دوره توقف صدور آن را از طرف ترک دریافت کنند.
واشنگتن به شرایط کنونی بهعنوان یک فرصت مینگرد. با تحریم گاز طبیعی ایران، آمریکاییها میتوانند میان تهران و آنکارا یک مانع پدیدآورند. همچنین راه برای فروش، صادرات، ترانزیت و ذخیرهسازی گاز ایران توسط سایر کشورها و شرکتهای تجاری بسته خواهد شد. رئیسجمهور ایالاتمتحده و یا مصوبه کنگره میتواند آغازگر تحریم گاز طبیعی ایران باشد. اما کاخ سفید باید در گام نخست، جایگزینهای مناسب و کارایی برای خریداران گاز ایران بیابد. بهترین راه پیشبینی آینده، ساختن آن است.
نویسندگان: آیکان تردمیل و بین طالبلو
منبع:The Hill
مترجم: محسن داوری
يکشنبه ۱۵ تير ۱۳۹۹ ساعت ۰۷:۳۰