نگاه ویژه قاره سبز به گاز ترکمسنتان
رؤيای گازی اروپا در خزر
نيمی از درآمدهای صادراتی تركمنستان از فروش گاز طبيعی تأمين ميی‌شود. گاز طبيعی، مهمترين كالای تجاری اين كشور است. عشق‌آباد يك توليدكننده و صادركننده بزرگ گاز طبيعی محسوب می‌شود.
میز نفت| ايده صدور گاز تركمنستان به اروپا بسيار جذاب است. اتحاديه اروپا خواهان تأمين‌كنندگان پايدار و متنوع گاز طبيعي است تا وابستگي قاره سبز به گاز روس‌ها كاهش يابد. هم اكنون بيش از ۵۰ درصد گاز وارداتي اروپا از شركت‌هاي روسي خريداري مي‌شود. در يك دهه گذشته، در چند نوبت روس‌ها جريان صادرات گاز به اروپا از طريق اوكراين را متوقف كردند. پيامدهاي اين اقدام در روزهاي سرد زمستان، فاجعه‌آميز بوده‌است.
اروپا بايد ۸۰ درصد گاز مصرفي خود را وارد كند.بنابراين متنوع كردن منابع تأمين گاز يك اولويت كليدي در جهت تأمين امنيت انرژي قاره سبز محسوب مي‌شود؛چراكه دولت‌هاي اروپايي در مورد پايداري عرضه گاز روسيه ترديد دارند.
آذربايجان يكي از كشورهايي است كه با تكميل كريدور گازي جنوبي، صدور گاز به اروپا را آغاز كرده‌است،اما تركمنستان به عنوان چهارمين دارنده ذخاير گاز دنيا تاكنون در صدور گاز طبيعي به اروپا ناكام بوده‌است.
نيمي از درآمدهاي صادراتي تركمنستان از فروش گاز طبيعي تأمين مي‌شود. گاز طبيعي، مهمترين كالاي تجاري اين كشور است. عشق‌آباد يك توليدكننده و صادركننده بزرگ گاز طبيعي محسوب مي‌شود.
اما رقابت‌هاي منطقه‌اي در حوزه درياي كاسپين باعث شده تا قدرت اقتصادي تركمنستان محدود گردد. همچنين نظام حكومتي بسته و شبه‌كمونيستي عشق‌آباد با ارزش‌هاي دولت‌هاي اروپا، اختلافات گسترده‌اي دارد. اين شرايط را بايد يكي از موانع ساخت خط لوله ترنس كاسپين در دو دهه اخير دانست.
عشق‌آباد در دام رقابت‌هاي پيچيده
تا سال ۲۰۱۰ ميلادي، روسيه مهمترين خريدار گاز طبيعي تركمنستان بوده است،اما به دليل اختلاف نظر بر سر قيمت گاز و كاهش تقاضا، حجم گاز فروخته‌شده به تدريج كاهش يافت و در سال ۲۰۱۶ ميلادي، كاملاً متوقف شد.
كرملين همچنان بر دولت تركمنستان و منطقه كاسپين، نفوذ گسترده‌اي دارد و از آوريل ۲۰۱۹ ميلادي، بار ديگر خريد گاز از تركمنستان را آغاز كرده‌است.
خط لوله ترنس كاسپين كه ايده ساخت آن نخستين‌بار توسط امريكايي‌ها مطرح شده‌است، از بستر درياي كاسپين مي‌گذرد و راه را براي انتقال گاز تركمنستان به اتحاديه اروپا از طريق خاك آذربايجان و كريدور گازي جنوبي هموار مي‌كند.
روسيه و ايران همواره به دلايل زيست محيطي مخالف ساخت اين خط لوله بوده‌اند. اين دو كشور مي‌توانند عوارض ترانزيت گاز تركمنستان را دريافت كنند. به علاوه، آنها به عنوان همپيمانان منطقه‌اي، از حضور يك رقيب جديد در بازار گاز اروپا بيمناک كند.
اما در سال ۲۰۱۸ ميلادي، رهبران پنج كشور ساحلي درياي كاسپين توافق كردند تا با شناخته شدن كاسپين به عنوان دريا و تعيين خطوط ۱۵ و ۲۵ مايلي حاكميتي و ماهيگيري، ساير مناطق آن به عنوان نواحي استفاده مشترك شناخته شود،اما تعيين‌تكليف مالكيت بستر و ذخاير اين درياي خروشان به مذاكرات آينده دوجانبه يا پنج كشور موكول شده است.
ظرفيت اقتصادي راكد تركمنستان
صنعت نفت و گاز، ۹۱ درصد درآمدهاي صادراتي تركمنستان را تشكيل مي‌دهد و اقتصاد اين كشور به شدت تك‌محصولي است. سرمايهگذاري شركت‌هاي نفتي در ساخت خط لوله ترنس كاسپين تركمنستان نيز با ريسك زيادي روبه‌رو است.
قربان اوغلي محمداف، رئيس‌جمهوري كنوني تركمنستان ( كه در گذشته دندانپزشك بوده و از روحيه‌اي مشابه كيم جونگ اون، رئيس‌جمهوري كره شمالي برخوردار است )، رهبري كشوري با فساد گسترده اداري، دخالت‌هاي دولتي، عدم پايبندي به مقررات حق مالكيت و فقدان تلاش مديران آن براي جذب سرمايهگذاري خارجي را بر عهده دارد.
اقتصاد تركمنستان، غيرآزادترين اقتصاد دنيا محسوب شده و با وجود ظرفيت‌هاي عظيم هيدروكربوري، در سال ۲۰۱۸ ميلادي تنها ۲ ميليارد دلار سرمايهگذاري خالص خارجي جذب كرده‌است،اما كشور اوكراين كه درگير جنگ و آشوب داخلي است، توانسته در مدت مشابه 5/2 ميليارد دلار سرمايهگذاري خارجي جذب كند.
ساخت خط لوله ترنس كاسپين به ميلياردها دلار سرمايهگذاري نياز دارد. بودجه پروژه كريدور گازي جنوبي آذربايجان ۴۵ ميليارد دلار اعلام شده‌است. رهبران باكو توانستند بخش اعظم بودجه اين طرح را از بانك مركزي اروپا و بانك توسعه آسيايي دريافت كنند. اما رهبران عشق آباد تاكنون تنها از چيني‌ها استقراض كرده‌اند.
چين در سال‌هاي اخير به مهمترين خريدار گاز تركمنستان تبديل شده‌است. اگر عرضه جهاني گاز كاهش يابد و قيمت گاز به ميزان پيش از بحران اقتصادي سال ۲۰۰۸ ميلادي بازگردد، سرمايهگذاري در ساخت اين پروژه سودآور خواهد بود،اما توليد گاز در ايالات‌متحده و خاورميانه با نرخي پرشتاب در حال افزايش است.
پافشاري بر ارزش‌هاي كليدي اروپا
اروپا بارها نسبت به استفاده رهبراني نظير پوتين از انرژي به عنوان ابزار پيشبرد سياست خارجي كشورشان انتقاد كرده‌است. اگر اين پروژه راه‌اندازي شود،
وابستگي اروپا به گاز روسيه بازهم كاهش خواهد يافت،اما حكمرانان تركمنستان نسبت به ارزش‌هاي اتحاديه اروپا نظير كرامت انسان، حقوق شهروندان، آزادي، دموكراسي، عدالت و قانونمداري، توجهي ندارند. كشورهاي روسيه و آذربايجان نيز در بخش‌هاي دموكراسي و آزادي رسانه‌ها نمره قابل قبولي ندارند،اما وضعيت تركمنستان وخيم‌تر است.در اين كشور آزادي رسانه‌ها تقريباً بي‌معنا است.
رقابت‌هاي منطقه‌اي ميان همسايگان كاسپين باعث شده كه اقتصاد تركمنستان در سال‌هاي آينده با چالش‌هاي بيشتري روبه‌رو گردد. حتي با برطرف‌شدن مسائل ژيوپليتيك، ظرفيت اقتصادي محدود و موانع متعدد سرمايهگذاري در اين كشور، يك چالش بزرگ در مسير ساخت خط لوله راهبردي ترنس كاسپين محسوب مي‌شود.
اتحاديه اروپا نيز با وجود نياز به گاز عشق‌آباد حاضر نيست به ارزش‌هاي كليدي خود پشت كند. از نظر تئوري، تركمنستان مي‌تواند يك شريك كليدي تجارت انرژي براي اروپا باشد، اما در واقعيت، اين مشاركت تنها در حد يك رؤيا باقي مانده‌است.
نویسنده: تی جی سیجوستروم
منبع: Diplomat
مترجم: محسن داوری
اروپا بايد ۸۰ درصد گاز مصرفي خود را وارد كند.بنابراين متنوع كردن منابع تأمين گاز يك اولويت كليدي در جهت تأمين امنيت انرژي قاره سبز محسوب مي‌شود؛چراكه دولت‌هاي اروپايي در مورد پايداري عرضه گاز روسيه ترديد دارند.
آذربايجان يكي از كشورهايي است كه با تكميل كريدور گازي جنوبي، صدور گاز به اروپا را آغاز كرده‌است،اما تركمنستان به عنوان چهارمين دارنده ذخاير گاز دنيا تاكنون در صدور گاز طبيعي به اروپا ناكام بوده‌است.
نيمي از درآمدهاي صادراتي تركمنستان از فروش گاز طبيعي تأمين مي‌شود. گاز طبيعي، مهمترين كالاي تجاري اين كشور است. عشق‌آباد يك توليدكننده و صادركننده بزرگ گاز طبيعي محسوب مي‌شود.
اما رقابت‌هاي منطقه‌اي در حوزه درياي كاسپين باعث شده تا قدرت اقتصادي تركمنستان محدود گردد. همچنين نظام حكومتي بسته و شبه‌كمونيستي عشق‌آباد با ارزش‌هاي دولت‌هاي اروپا، اختلافات گسترده‌اي دارد. اين شرايط را بايد يكي از موانع ساخت خط لوله ترنس كاسپين در دو دهه اخير دانست.
عشق‌آباد در دام رقابت‌هاي پيچيده
تا سال ۲۰۱۰ ميلادي، روسيه مهمترين خريدار گاز طبيعي تركمنستان بوده است،اما به دليل اختلاف نظر بر سر قيمت گاز و كاهش تقاضا، حجم گاز فروخته‌شده به تدريج كاهش يافت و در سال ۲۰۱۶ ميلادي، كاملاً متوقف شد.
كرملين همچنان بر دولت تركمنستان و منطقه كاسپين، نفوذ گسترده‌اي دارد و از آوريل ۲۰۱۹ ميلادي، بار ديگر خريد گاز از تركمنستان را آغاز كرده‌است.
خط لوله ترنس كاسپين كه ايده ساخت آن نخستين‌بار توسط امريكايي‌ها مطرح شده‌است، از بستر درياي كاسپين مي‌گذرد و راه را براي انتقال گاز تركمنستان به اتحاديه اروپا از طريق خاك آذربايجان و كريدور گازي جنوبي هموار مي‌كند.
روسيه و ايران همواره به دلايل زيست محيطي مخالف ساخت اين خط لوله بوده‌اند. اين دو كشور مي‌توانند عوارض ترانزيت گاز تركمنستان را دريافت كنند. به علاوه، آنها به عنوان همپيمانان منطقه‌اي، از حضور يك رقيب جديد در بازار گاز اروپا بيمناک كند.
اما در سال ۲۰۱۸ ميلادي، رهبران پنج كشور ساحلي درياي كاسپين توافق كردند تا با شناخته شدن كاسپين به عنوان دريا و تعيين خطوط ۱۵ و ۲۵ مايلي حاكميتي و ماهيگيري، ساير مناطق آن به عنوان نواحي استفاده مشترك شناخته شود،اما تعيين‌تكليف مالكيت بستر و ذخاير اين درياي خروشان به مذاكرات آينده دوجانبه يا پنج كشور موكول شده است.
ظرفيت اقتصادي راكد تركمنستان
صنعت نفت و گاز، ۹۱ درصد درآمدهاي صادراتي تركمنستان را تشكيل مي‌دهد و اقتصاد اين كشور به شدت تك‌محصولي است. سرمايهگذاري شركت‌هاي نفتي در ساخت خط لوله ترنس كاسپين تركمنستان نيز با ريسك زيادي روبه‌رو است.
قربان اوغلي محمداف، رئيس‌جمهوري كنوني تركمنستان ( كه در گذشته دندانپزشك بوده و از روحيه‌اي مشابه كيم جونگ اون، رئيس‌جمهوري كره شمالي برخوردار است )، رهبري كشوري با فساد گسترده اداري، دخالت‌هاي دولتي، عدم پايبندي به مقررات حق مالكيت و فقدان تلاش مديران آن براي جذب سرمايهگذاري خارجي را بر عهده دارد.
اقتصاد تركمنستان، غيرآزادترين اقتصاد دنيا محسوب شده و با وجود ظرفيت‌هاي عظيم هيدروكربوري، در سال ۲۰۱۸ ميلادي تنها ۲ ميليارد دلار سرمايهگذاري خالص خارجي جذب كرده‌است،اما كشور اوكراين كه درگير جنگ و آشوب داخلي است، توانسته در مدت مشابه 5/2 ميليارد دلار سرمايهگذاري خارجي جذب كند.
ساخت خط لوله ترنس كاسپين به ميلياردها دلار سرمايهگذاري نياز دارد. بودجه پروژه كريدور گازي جنوبي آذربايجان ۴۵ ميليارد دلار اعلام شده‌است. رهبران باكو توانستند بخش اعظم بودجه اين طرح را از بانك مركزي اروپا و بانك توسعه آسيايي دريافت كنند. اما رهبران عشق آباد تاكنون تنها از چيني‌ها استقراض كرده‌اند.
چين در سال‌هاي اخير به مهمترين خريدار گاز تركمنستان تبديل شده‌است. اگر عرضه جهاني گاز كاهش يابد و قيمت گاز به ميزان پيش از بحران اقتصادي سال ۲۰۰۸ ميلادي بازگردد، سرمايهگذاري در ساخت اين پروژه سودآور خواهد بود،اما توليد گاز در ايالات‌متحده و خاورميانه با نرخي پرشتاب در حال افزايش است.
پافشاري بر ارزش‌هاي كليدي اروپا
اروپا بارها نسبت به استفاده رهبراني نظير پوتين از انرژي به عنوان ابزار پيشبرد سياست خارجي كشورشان انتقاد كرده‌است. اگر اين پروژه راه‌اندازي شود،
وابستگي اروپا به گاز روسيه بازهم كاهش خواهد يافت،اما حكمرانان تركمنستان نسبت به ارزش‌هاي اتحاديه اروپا نظير كرامت انسان، حقوق شهروندان، آزادي، دموكراسي، عدالت و قانونمداري، توجهي ندارند. كشورهاي روسيه و آذربايجان نيز در بخش‌هاي دموكراسي و آزادي رسانه‌ها نمره قابل قبولي ندارند،اما وضعيت تركمنستان وخيم‌تر است.در اين كشور آزادي رسانه‌ها تقريباً بي‌معنا است.
رقابت‌هاي منطقه‌اي ميان همسايگان كاسپين باعث شده كه اقتصاد تركمنستان در سال‌هاي آينده با چالش‌هاي بيشتري روبه‌رو گردد. حتي با برطرف‌شدن مسائل ژيوپليتيك، ظرفيت اقتصادي محدود و موانع متعدد سرمايهگذاري در اين كشور، يك چالش بزرگ در مسير ساخت خط لوله راهبردي ترنس كاسپين محسوب مي‌شود.
اتحاديه اروپا نيز با وجود نياز به گاز عشق‌آباد حاضر نيست به ارزش‌هاي كليدي خود پشت كند. از نظر تئوري، تركمنستان مي‌تواند يك شريك كليدي تجارت انرژي براي اروپا باشد، اما در واقعيت، اين مشاركت تنها در حد يك رؤيا باقي مانده‌است.
نویسنده: تی جی سیجوستروم
منبع: Diplomat
مترجم: محسن داوری
چهارشنبه ۲ بهمن ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۴۳
کد مطلب: 25942