ميزنفت/ در سال ۲۰۱۶ میلادی، اکتشاف و تولید از منابع هیدروکربوری دریای کاسپین با فراز و نشیب های مختلفی روبرو بود. اما دو میدان مهم این دریای خروشان که در دو ناحیه مختلف آن قرار دارند، به پیشرفت های چشمگیری دست یافتند.
میدان کاشاگان در آب های قزاقستان، پس از سه سال توقف برداشت به دلیل نشت خطوط لوله انتقال نفت تولیدی سرانجام توانست به تولید پایدار دست یابد. اتفاقی که سهامداران این پروژه بزرگ را شادمان نمود. پروژه توسعه میدان شاه دنیز ۲ نیز در آب های آذربایجان با بارگیری جکت سکوی سرچاهی یک گام دیگر به تکمیل نزدیک شد.
*کاشاگان برمی خیزد
میدان کاشاگان که در سال ۲۰۰۰ میلادی کشف شد، یکی از بزرگترین میادین کشف شده نفت دنیا در چهار دهه گذشته می باشد. این طرح به دلیل موقعیت، اندازه و پیچیدگی فنی توسعه آن یکی از پیچیده ترین طرح های تاریخ صنعت دنیا محسوب می شود. این میدان فوق عظیم ۳۵ میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا دارد. این میدان در ۸۰ کیلومتری جنوب شرق آتیراو و در ۴۲۰۰ متری بستر دریا قرار دارد. این میدان ۷۵ کیلومتر طول و ۴۵ کیلومتر عرض دارد. مجریان این پروژه در اواخر سال ۲۰۱۶ میلادی، به دستاوردهای بزرگی دست یافتند. تولید از این میدان پس از برطرف نمودن اشکالات فنی مجددا آغاز گردید. و در ماه اکتبر، نخستین شناور حامل نفت تولید شده از آن روانه بازار گردید. براساس اعلام شرکت انی به عنوان یکی از سهامداران پروژه، تولید روزانه این میدان ۱۸۰۰۰۰ بشکه در روز است که تا پایان سال جاری به ۳۷۰۰۰۰ بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
۱۶.۸۱ درصد سهام میدان کاشاگان به شرکت انی تعلق دارد و سایر شرکای پروژه عبارتند از: شرکت دولتی نفت قزاقستان کازمونایگاز (۱۶.۸۸ درصد) توتال فرانسه (۱۶.۸۱ درصد) اکسون موبیل (۱۶.۸۱ درصد) شل( ۱۶.۸۱ درصد )سی ان پی سی چین (۸.۳۳ درصد) و اینپکس ژاپن (۷.۵۶ درصد). برای انجام اقدامات مورد نیاز جهت تولید مجدد از این میدان شرکت سایپم در فوریه سال ۲۰۱۶ میلادی به این طرح پیوست تا عملیات جایگزینی زیرساخت های خط لوله آسیب دیده در سال ۲۰۱۳ میلادی را انجام دهد. این شرکت با قراردادی ۱.۸ میلیارد دلاری، عملیات مهندسی و ساخت دو خط لوله ۹۵ کیلومتری با قطر ۲۸ اینچ از جنس کربن استیل جهت اتصال جزیره مصنوعی دی در آب های کاسپین به تاسیسات خشکی کاراباتان در قزاقستان را اجرا نمود. در سپتامبر سال ۲۰۱۳ میلادی، نخستین تولید نفت از ۸ چاه جزیره های مصنوعی پروژه میدان کاشاگان برداشت گردید.
اما پس از دو نشت گاز در ماه های سپتامبر و اکتبر آن سال، ادامه تولید متوقف گردید. بعدها اعضای کنسرسیوم با چند نوبت تغییر روبرو گردید. تا آن زمان نیز این طرح با ۱۰ سال تاخیر راه اندازی شده بود. فراموش نکنید اگرچه هزینه اولیه اجرای طرح توسعه میدان کاشاگان ۱۰ میلیارد دلار تعیین شده بود، اما مجموع هزینه انجام شده آن تاکنون از مرز ۵۰ میلیارد دلار فراتر رفته است. مجله اکونومیست چندی پیش از این میدان با عنوان همه پول های بر باد رفته یاد کرده بود.
*راهبرد توسعه
استفاده از روش های حفاری و فناوری های تولید متعارف نظیر سازه های بتونی و یا جکت و سکوهای فولادی نصب شده بر روی بستر دریا در این منطقه به دلیل عمق کم آب و هوای بسیار سرد زمستان های شمال دریای کاسپین امکان پذیر نیست.
برای اطمینان از محافظت تاسیسات در برابر کوه های یخی شناور و شرایط دشوار زمستانی، تاسیسات تولید نفت بر روی جزایر مصنوعی ساخته شده اند. تولیدات چاه ها از جزایر فرعی با خط لوله روانه جزایر اصلی شده و پس از فراورش و جداسازی آب و نفت از گاز غنی، عملیات تزریق انجام می شود. تجهیزات تولید برق نیز بر روی جزایر اصلی ساخته شده اند.
*چالش ها
فشار مخزن در میدان کاشاگان بسیار بالا و ۷۷۰ بار است. گاز محلول نیز بسیار ترش می باشد. دمای هوا در ماه های سرد سال تا ۳۰ درجه زیر صفر پایین می آید. بدین ترتیب در پنج ماه از سال، شاهد یخ زدگی سطح دریای کاسپین هستیم. به دلیل محدودیت های دسترسی به این دریا، انتقال تجهیزات از کانال ولگا دن و دریای سیاه با مشکلات زیادی روبرو است.
*میدان شاه دنیز سلطان دریای کاسپین
میدان شاه دنیز با ۸۶۰ کیلومتر مربع مساحت در ۷۰ کیلومتری ساحل باکو قرار دارد. عمق آب در حوزه این میدان بین ۵۰ تا ۵۰۰ متر است. در فاز ۱ میدان شاه دنیز سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز و روزانه ۵۰۰۰۰ بشکه میعانات گازی تولید می شود. در فاز ۲ نیز سالانه ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز برداشت می شود. ۶ میلیارد متر مکعب از این گاز از طریق خط لوله کریدور گازی جنوبی به ترکیه منتقل می شود. ۱۰ میلیارد متر مکعب دیگر نیز برای صدور به بازارهای اروپایی در نظر گرفته شده است. توسعه فاز اول میدان شاه دنیز در سال ۲۰۰۶ میلادی آغاز و هفت سال بعد راه اندازی شد. براسای اعلام شرکت بریتیش پترولیوم، مهمترین چالش های اجرای این طرح حفاری چاه ها، ساخت سکوها، احداث پایانه خشکی و ساخت ۷۰۰ کیلومتر خط لوله قفقاز جنوبی از مسیر آذربایجان، گرجستان تا مرز ترکیه بوده است.
پیشرفت فاز دوم میدان شاه دنیز ۸۳ درصد اعلام شده است. و در سال آینده میلادی، شاهد تولید نخستین گاز از این پروژه خواهیم بود. سهامداران توسعه میدان شاه دنیز عبارتند از: بریتیش پترولیوم (۲۸.۸ درصد)، تی پی ای او (۱۹ درصد )، پتروناس (۱۵.۵ درصد)، از اس دی (۱۰ درصد ) لوک اویل (۱۰ درصد ) نیکو (۱۰ درصد) و اس جی سی آپ استریم (۶.۷ درصد).
در ماه های آینده شاهد نصب سکوها و تاسیسات دریایی فاز دو خواهیم بود. بدین ترتیب شمارش معکوس برداشت از فاز دو میدان شاه دنیز از هم اکنون نواخته شده است.
نویسنده: ملیسا سوستایتا
منبع: www.oedigital.com
مترجم: محسن داوریInbox