مدیریت اطلاعات میادین نفتی به سبک نروژ

ميزنفت/ امروزه شفافیت اطلاعات به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در مبارزه با فساد شناخته می شود و اوج خیزش کشورهای جهان به سمت دسترسی آزاد به اطلاعات از سال 2000 به بعد رقم خورده است. بر اساس آمار منتشر شده از سازمان شفافیت بین الملل، کشور نروژ در سال 2016 در رده ششم جهانی از لحاظ شاخص های ادراک فساد و شفافیت  اطلاعات قرار گرفته است؛ در حالی که ایران در جایگاه 131 ام قرار دارد[1]. این کشور در حوزه صنایع نفت و گاز نیز از پیشگامان شفافیت اطلاعات است و نه تنها دربخش اطلاعات مالی بلکه در زمینه های اطلاعات فنی نیز ساختارهای شفافی را بنا نهاده است. در ادامه به این موضوع می پردازیم.

فرآیند توسعه میادین نفت و گاز در کشور نروژ شامل دو مرحله اصلی است، که عبارتند از: «گشایش مناطق جدید برای فعالیت‌های نفت و گاز»[2] و «صدور مجوز تولید»[3]. طبق قانون قبل از انجام هر گونه فعالیت نفتی در یک منطقه (تمامی فعالیت‌های مرتبط با بهره‌برداری از میادین نفت گاز از قبیل اکتشاف، تولید و انتقال)، ابتدا باید مجوز فعالیت در آن منطقه توسط مجلس صادر شود و به بیان دیگر منطقه مذکور برای انجام فعالیت‌های نفتی گشایش یابد[4].

بعد از صدور مجوز مذکور، طی یک فرآیند مشخص، مجوز اکتشاف و تولید نفت و گاز در این مناطق، برای برخی از شرکت‌های متقاضی فعالیت صادر می شود. وزارت نفت و انرژی نروژ و اداره نفت نروژ[5] که ذیل این وزارت خانه قرار دارد، نقش اساسی در صدور مجوز اکتشاف و تولید و نظارت بر اجرای آن دارند. در واقع اداره نفت نروژ، بازوی کارشناسی- نظارتی وزارت نفت و انرژی برای ارزیابی فنی و اقتصادی پروژه‌های توسعه میادین نفت و گاز نروژ است.

بر اساس قانون نفت نروژ تمامی اطلاعات و موادی که صاحب مجوز، اپراتور و پیمانکاران در ارتباط با برنامه ریزی و اجرای فعالیت های نفتی در اختیار دارند یا تهیه می کنند باید به صورت رایگان در اختیار وزارت و یا هرکسی که از سوی وزارت تعیین شود قرار گیرد. این مواد و اطلاعات باید در قالبی که توسط وزارت تعیین می شود ارائه شود[6].

لذا در سال 1995 اداره نفت نروژ با همکاری تعدادی از شرکت های نفتی اولین اقدامات برای ایجاد یک بانک اطلاعاتی ملی[7] جهت مدیریت داده های مربوط به میادین نفتی و گازی فلات قاره ی نروژ را آغاز کرد. هدف اولیه آنها این بود که با ایجاد این پایگاه داده دیجیتال، اطلاعات حاصل از فعالیت های اکتشافی و توسعه ای را تجمیع کنند و به این وسیله بهروری در عملیات اکتشاف و توسعه را حداکثر کنند. بعد از مهیا کردن این زیرساخت ها اداره نفت نروژ با اختیارات قانونی که درپاراگراف قبل ذکر شد، شرکت ها را موظف به ارائه داده های مد نظرش در قالب این سامانه کرد و برای نظام مند شدن این روند، شرکت ها موظف شدند داده ها را در قالب گزارش های روزانه، ماهانه و سالانه ارائه کنند.

اطلاعاتی که باید توسط شرکت ها در بانک اطلاعاتی اداره نفت نروژ وارد شوند عبارت اند از:
1- داده های لرزه نگاری: شرکت ها می بایست  تمامی داده های لرزه نگاری های دو بعدی و سه بعدی را اعم از داده های خام و داده های تفسیر شده در بانک اطلاعاتی وارد کنند.

2- داده های چاه ها: شامل اطلاعات تمامی چاه های اکتشافی و تولیدی از قبیل مجموعه داده های حفاری، زمین شناسی، سنگ و مغزه، پتروفیزیک، چاه آزمایی، نمودارگیری و  ... که باید به صورت داده های خام و همچنین تفسیر داده ها در بانک اطلاعاتی وارد شود.

3- داده های تولید: شامل اطلاعات مربوط به تولید و تزریق (بر مبنای میدان، سکو حفاری و چاه )، مقادیر گاز فلر سوزانده شده، سوخت مصرف شده در هر سکو حفاری، میزان نفت و گاز ذخیره شده(بر مبنای هر شرکت)، نفت، گاز و میعانات فروخته شده(بر مبنای فروشنده و خریدار و کشتی های حمل)که باید به صورت ماهیانه تحت عنوان گزارش ماهیانه ی تولید توسط شرکت ها در بانک اطلاعاتی بارگذاری شود[8].

حق عضویت سالانه در این سامانه 50 هزار دلار برای شرکت های نفتی و 17 هزار دلار برای سایر اعضاست و بالطبع سطح دسترسی به اطلاعات برای این دو گروه متفاوت است.علاوه بر حق عضویت، شرکت ها ملزم هستند برای ثبت اطلاعات در سامانه نیز هزینه ای بپردازند.

 اطلاعات به دو بخش عمومی و غیر عمومی تقسیم می شوند. همه شرکت ها و افراد عادی به اطلاعات بخش عمومی دسترسی دارند ولی داده های غیر عمومی شامل داده های شرکت های عضو در یک کنسرسیوم است که فقط اعضای همان کنسرسیوم می توانند به آن دسترسی داشته باشند.

همچنین شرکت ها می توانند از طریق سامانه، دسترسی به اطلاعات بقیه ی مناطق را تقاضا کنند که در این حالت، صاحبان امتیاز آن اطلاعات، می توانند اطلاعات را به آنها بفروشند. البته اداره ی نفت نروژ همه شرکت ها را تشویق کرده تا اطلاعاتشان را در اختیار یکدیگر قرار دهند و از آن به عنوان یک بازی برد-برد یاد کرده است . لازم به ذکر است که اداره نفت نروژ و وزارت نفت به تمامی داده ها دسترسی دارند[9].

سرعت دسترسی به اطلاعات به گونه ای است که شرکت ها ظرف مدت 30 ثانیه می توانند به داده های دلخواهشان دسترسی پیدا کنند و  دسترسی به اطلاعات به صورت آنلاین و 24 ساعته می باشد.

البته روند محرمانه بودن در مورد آن بخش از اطلاعات که عمومی نیست، همیشگی نخواهد بود و اطلاعات خام لرزه نگاری و اطلاعات چاه ها، بعد از 2تا10 سال و تفسیر داده ها بعد از 20 سال در دسترس سایرین قرار خواهد گرفت ولی اطلاعات تولید براساس چاه به چاه، همچنان محرمانه باقی خواهد ماند. همچنین تمامی اطلاعات و داده های مناطقی که امتیاز توسعه و تولید آنها به دلیل نداشتن پتانسیل تولید لغو شده باشد(میدان غیر تجاری)، از طریق سامانه در اختیار عموم قرار می گیرد[10].
 
 هم اکنون 57 شرکت نفتی، 20 شرکت غیر نفتی و 6 موسسه پژوهشی یا دانشگاهی در این سامانه عضویت دارند. مرکز ذخیره سازی این بانک اطلاعاتی در شهر استاوانگر قرار دارد. مسئولیت مدیریت این بانک اطلاعاتی بر عهده یک اپراتور است که از طرف اداره نفت نروژ تعیین می شود. اولین اپراتور آن شرکت شلمبرژره بود که تا سال 2008 این مسئولیت را بر عهده داشت؛ بعد از آن شرکت لندمارک تا سال 2015 اپراتور این سامانه بود و هم اکنون شرکت کیدم تا سال 2020 اپراتوری این بانک اطلاعاتی را بر عهده دارد[11].



براین اساس شرکت اپراتور، هزینه های ایجاد و نگه داری این بانک اطلاعاتی را برعهده دارد و حق عضویت و هزینه بارگذاری اطلاعات  در سامانه به اپراتور تعلق می گیرد. بر اساس گزارش های منتشر شده از شرکت استات اویل این بانک اطلاعاتی از سال 1995 کار خود را آغاز کرده و در سال 1998 به سود دهی رسیده است.

همین تصمیم به ظاهر ساده در شفاف سازی اطلاعات، تجمیع داده ها، تفسیر همزمان و تسهیل استفاده از آنها از یک سو، قدرت فنی نظارتی اداره ی نفت نروژ به عنوان نهاد رگولاتوری را افزایش می دهد و از سوی دیگر به شرکت ها کمک می کند تا اولا ارزیابی دقیق تری از ناحیه نفتی مورد نظرشان داشته باشند و ثانیا به واسطه  این ارزیابی دقیق، هزینه ی عملیات های اکتشافی و توسعه ای آتی را کاهش دهند و در نهایت بهره وری از میدان را افزایش دهند.
 
 
 

[1] http://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2016
[2] Opening of new areas for petroleum activities
[3] Award of  production license
[4] Petroleum Act, Sec 3.1
[5] Norwegian Petroleum Directorate (NPD)
[6] Petroleum Act, Sec 10.4
[7] Diskos National Data Repository (NDR)
[8] http://www.diskos.no/about
[9] http://www.npd.no/en/Publications/Presentations/DISKOS/Diskos-in-brief
[10] petroleum regulation  section 85
[11] http://www.npd.no/en/Publications/Presentations/DISKOS/Diskos-in-brief
 

يکشنبه ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۶ ساعت ۰۹:۰۷