تلاش ریاض برای افزایش قدرت ژئوپلیتیک

چند هفته پس از نشست ویلیام برنز، مدیر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، نشست وزرای اوپک پلاس به‌صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد. در بیانیه نشست اوپک پلاس از شرایط عرضه و تقاضا در بازار نفت و اجماع اعضا در مورد چشم‌انداز متعادل ابراز رضایت شده بود.

در بیانیه رسانه‌ای منتشرشده در وین اعلام شده که وزرای کارتل، عوامل ژئوپلیتیکی و مسائل مربوط به همه‌گیری کرونا را به دقت زیر نظر دارند و تصمیم گرفته‌اند که از ژوئن سال جاری  ۴۳۲ هزار بشکه بر میزان تولید ماهانه آنان افزوده شود.

 کارن الیوت هاوس از نویسندگان وال‌استریت ژورنال می‌گوید که برنز برای "رقص عاشقانه" با شاهزاده محمد به عربستان سعودی رفت. چراکه شاهزاده باید در یک استراتژی جدید نفت در برابر امنیت همکاری کند و تولید را افزایش دهد تا کشورهای اروپایی از کمبود انرژی نجات یابند.

سفر برنز به این کشور پادشاهی پیش از برگزاری پنجمین دور مذاکرات عادی‌سازی عربستان و ایران در بغداد میان رئیس اطلاعات عربستان و معاون شورای عالی امنیت ملی ایران انجام شد.

مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق که به‌عنوان میانجی و در آخرین دور از مذاکرات شرکت کرده بود، به رسانه‌های دولتی گفت: برادران ما در عربستان سعودی و ایران با مسئولیت بزرگی به گفت‌وگو می‌پردازند، همان‌طور که شرایط کنونی منطقه‌ای خواهان این نشست است. ما متقاعد شده‌ایم که آشتی نزدیک است.»

پایگاه نورنیوز وابسته به شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در ۲۴ آوریل گزارش داد که دور پنجم مذاکرات درباره تنش‌زدایی احتمالی «سازنده» بوده و مذاکره‌کنندگان موفق شدند «تصویر روشن‌تری» از چگونگی ازسرگیری روابط دوجانبه ترسیم کنند.

بدین ترتیب با توجه به گفتگوهای سازنده دوجانبه تاکنون، احتمال دیدار دیپلمات‌های ارشد ایران و عربستان در آینده نزدیک وجود دارد.

مأموریت برنز نمی‌توانست نسبت به مسیر آشتی سعودی‌ها با تهران بی‌تفاوت باشد. به دلیل نامشخص بودن نتیجه مذاکرات در وین درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، روابط نزدیک ایران با روسیه و چین همچنان نگرانی اصلی واشنگتن است.

با امتناع سرسختانه تهران از بازنگری در سیاست‌های منطقه‌ای خود مطابق با استراتژی‌های منطقه‌ای ایالات‌متحده، واشنگتن از گزینه پیش‌فرض برای احیای جبهه ضد ایرانی متحدان منطقه‌ای خود عقب‌نشینی کرده است. فراموش نکنید که آمریکا امیدوار است دولت عربستان سعودی نیز به معاهده آبراهام بپیوندد.

موضوع قیمت نفت بار دیگر به کانون توجه بازگشته است. درواقع، قیمت بالای نفت به معنای درآمد بالاتر برای تزار کرملین است. فروش نفت و گاز طبیعی روسیه بسیار فراتر از پیش‌بینی‌های اولیه برای سال 2021 میلادی بود که درنتیجه افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها، 36 درصد از کل بودجه این کشور را تشکیل می‌داد. درآمدهای روسیه 51.3 درصد از برنامه‌های اولیه فراتر رفت و مجموعاً 119 میلیارد دلار آمریکا بود.

برنامه‌های دولت ایالات‌متحده برای فلج کردن اقتصاد روسیه در حال آشکار شدن است. به همین ترتیب، قیمت بالای نفت نیز یک مسئله داخلی برای رئیس‌جمهور جو بایدن است. مهم‌تر از همه، اگر اروپا منابع نفتی دیگری پیدا نکند، به خرید نفت روسیه ادامه خواهد داد.

بااین‌حال، شاهزاده محمد دستور کار متفاوتی دارد. او احتمالاً برای چندین دهه بر عربستان سعودی حکومت خواهد کرد، اگر تا 86 سالگی، یعنی سن پدرش، نیم‌قرن عمر کند. بسیاری معتقدند شاهزاده جوان در ایجاد یک "پایگاه قدرت" بسیار موفق بوده است.

تغییرات سبک زندگی او برای جامعه جوان سعودی‌ تأثیرگذار بوده است و جاه‌طلبی او برای تبدیل عربستان سعودی به یک رهبر فناوری مدرن، تخیل جوانان را برمی‌انگیزد.
بدیهی است که امتناع او از مجازات روسیه و ژست او برای قرار دادن مبلغ شاهزاده 2 میلیارد دلاری در صندوق سرمایه‌گذاری جدید و آزمایش نشده‌ای که توسط داماد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، جراد کوشنر تأسیس شده است، خود گویای این موضوع است.

شاهزاده اخیراً به تماس جو بایدن پاسخ نداد. علاوه بر این، محدودیت‌های ایالات‌متحده درفروش تسلیحات، عدم موضع‌گیری در برابر حملات نیروهای حوثی به عربستان سعودی و انتشار گزارشی در مورد قتل جمال خاشقجی در سال 2018 میلادی در این موضع‌گیری نقش دارند.

حتی اگر دولت بتواند موافقت کنگره را برای تضمین‌های امنیتی جدید برای عربستان سعودی دریافت کند، شاهزاده محمد ممکن است تحت تأثیر قرار نگیرد.

تناقض این است که هم عربستان سعودی و هم روسیه سهامداران اوپک پلاس هستند، همان‌طور که از هشدار صریح محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک در ماه گذشته به اتحادیه اروپا مشهود است که جایگزینی بیش از 7 میلیون بشکه در روز غیرممکن است. صادرات نفت و سایر میعانات نفتی روسیه احتمالاً به دلیل تحریم‌های فعلی یا آتی یا اقدامات داوطلبانه از دست می‌رود.

در شرایط کنونی، شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین ممکن است در حال برنامه‌ریزی برای سفر به عربستان سعودی باشد. گزارش‌های اخیر در مورد مذاکره پکن و ریاض برای تعیین قیمت و فروش نفت این کشور خلیج‌فارس به یوآن به‌جای دلار، که درواقع تغییری عمیق در بازار نفت خواهد بود، به پیشبرد تلاش‌های چین برای متقاعد کردن بیشتر کشورها و سرمایه‌گذاران بین‌المللی برای انجام معاملات با ارز این کشور کمک می‌کند.

توضیح عربستان برای تغییر به یوان این است که ریاض می‌تواند بخشی از درآمدهای ارزی جدید را برای پرداخت به پیمانکاران چینی درگیر در پروژه‌های بزرگ در داخل پادشاهی در داخل کشور استفاده کند، که این امر خطرات مرتبط با کنترل سرمایه‌ای که پکن بر پول خود اعمال می‌کند را کاهش می‌دهد.

اما برای واشنگتن، این بدان معناست که برخی از تراکنش‌های حساس عربستان سعودی و چین به یوان در زیرساخت پیام‌رسانی سوئیفت ظاهر نمی‌شوند و نظارت بر تراکنش را غیرقابل اجرا می‌کند.

گزارش‌های مستمر آمریکا مبنی بر اینکه عربستان سعودی با حمایت چین ممکن است در حال ساخت تأسیسات جدید فرآوری اورانیوم در نزدیکی الولا باشد تا به دنبال فناوری هسته‌ای خود باشد، وجود دارد. حمایت مالی سخاوتمندانه ۸ میلیارد دلاری عربستان سعودی از پاکستان که چندی پیش از آن رونمایی شد، تقریباً به‌طورقطع باعث ایجاد حساسیت در واشنگتن خواهد شد.

بر اساس گزارش چاینا گلوبال اینوستمنت ترکر که توسط موسسه امریکن انترپرایز اداره می‌شود، عربستان سعودی ستون مرکزی طرح کمربند و جاده چین است و در سه کشور برتر پروژه‌های ساختمانی چینی قرار دارد. بدین ترتیب می‌توانیم بگوییم، تماس رئیس سیا نمی‌توانست برای گفتگوی دوستانه با شاهزاده محمد باشد!