به گزارش میز نفت، سیاست خارجی عربستان سعودی این روزها دچار فشار بیش از حد شده است. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی, برای شرکت در اجلاس سران در خصوص پیمان مالی جدید جهانی که هفته آینده در پاریس برگزار میشود، به فرانسه میرود. او حدود 10 روز در فرانسه خواهد بود و امیدوار است بتواند از نامزدی عربستان سعودی برای میزبانی نمایشگاه جهانی اکسپو 2030 حمایت کند.
در اوایل ماه جاری، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، پس از سفر نه چندان موفقیت آمیز جو بایدن، رئیس جمهور این کشور در سال گذشته، در ریاض بود و در تلاش میکرد تا با عربستان سعودی تعامل مجدد برقرار کند؛ در همین حال، سعودیها به تعامل خود با روسیه ادامه دادهاند و حتی نیکلاس مادورو، رئیسجمهور ونزوئلا، قبل از سفر بلینکن، به عربستان سعودی سفر و با ولیعهد این کشور دیدار کرد.
در رأس همه، کنفرانس تجاری اعراب و چین بود که اخیراً به میزبانی ریاض برگزار شد، جایی که قراردادهای سرمایهگذاری به ارزش چند میلیارد دلار بین چین و کشورهای عربی امضا شد.
به نظر میرسد زندگی برای محمد بن سلمان که پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار سعودی در کنسولگری پادشاهی در استانبول، ظاهراً به دستور خود ولیعهد، توسط جهان غرب طرد شد، در یک دایره کامل قرار گرفته است.
ایالات متحده سخت ترین زمان را برای تطبیق با واقعیتهای جدید داشته است. بایدن خود را در برابر نگرش بی پروایانهی دونالد ترامپ نسبت به نقض حقوق بشر توسط رژیم سعودی قرار میداد و بلافاصله پس از انتخاب وی، ارزیابی اطلاعات ملی به این نتیجه رسید که MBS عملیاتی را که منجر به کشته شدن خاشقجی شد، تأیید کرد که منجر به اقدامات جدی علیه ریاض شد که ممنوعیت ویزا برای حدود 76 شهروند سعودی یکی از آن اقدامات بود.
از آن زمان به بعد، روابط بین ریاض و واشنگتن با وجود سفر بایدن به عربستان سعودی در ژوئیه 2022، تلاش زیادی برای بازگشت به حالت یکنواخت داشته است. اگرچه این دیدار نتیجه چندانی نداشت اما ریاض از پذیرش درخواست آمریکا برای کاهش قیمت نفت خودداری کرد و به همکاری خود ادامه داد.
با حضور روسیه در اوپک پلاس، مشخص شد که ایالات متحده در تلاش است چارچوب روابطش را با یکی از قویترین متحدان خود در خاورمیانه اصلاح کند. این واقعیت که به نظر میرسید چین در حال به دست آوردن جایگاه در خاورمیانه است، عاملی اضافه در این تنظیم مجدد بود.
پکن هیچ زمانی را برای پر کردن خلأ آمریکاییها از دست نداد. قابل توجهترین جنبهی همکاری چین، روابط نزدیکی بود که پکن در ماه آوریل بین رقبای سرسخت عربستان سعودی و ایران میانجیگری کرد و اجازهی بازگشایی سفارتخانه ها، از سرگیری پروازهای مستقیم و از سرگیری توافقات امنیتی و تجاری را داد.
نفوذ چین در خاورمیانه مدتی است که در حال افزایش است، زیرا به نظر میرسد حضور خود را در منطقهای که بیشتر نفت خود را از آنجا وارد میکند، افزایش دهد. در عین حال، واشنگتن نشان میدهد که علاقهاش به منطقه در حال کاهش است و پکن تلاش میکند این جایگاه را بگیرد.
عربستان سعودی اما حاضر نیست تمام تخم مرغهای خود را در یک سبد بگذارد؛ شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در جریان سفر بلینکن به ریاض، به صراحت گفت که سعودیها ترجیح میدهند کمک به برنامه هستهای غیرنظامی خود از سوی ایالات متحده ارائه شود زیرا آنها مایلند برنامه خود را "با بهترین فناوری در جهان" بسازند.
قدرتهای دیگری نیز در این خط هستند که مایلند به ریاض کمک کنند. سعودیها همچنین تأکید کردند که عادیسازی با اسرائیل بدون «پیدا کردن راهی برای صلح با مردم فلسطین»، «مزایای محدود» خواهد داشت. پیام ریاض واضح است که برخلاف گذشته، عربستان سعودی در حال تنظیم مجدد روابط خود با ایالات متحده است زیرا این پادشاهی نفت خیز به دنبال هویت جهانی جدید با تغییرات اجتماعی و اقتصادی است که توسط MBS ایجاد شده است.
موضع سیاست خارجی محمد بن سلمان، تنوع بخشیدن به شرکا بوده است؛ سفر او به فرانسه و اروپا در سال گذشته آغازی برای پذیرش غرب بود زیرا غرب به دنبال منابع جایگزین انرژی در جهان پس از روسیه بود. در شرایطی که چین به سرعت در حال ظهور به عنوان شریک اصلی اقتصادی است. او به همکاری خود با روسیه در بازار جهانی نفت ادامه داد.
ریاض نیز مانند سایر نقاط جهان، در این عصر سیال جهانی، در حال طراحی یک سیاست خارجی است که به آن امکان میدهد گزینههای خود را باز نگه دارد. روابط این کشور با هند نیز در سالهای اخیر تقویت شده است زیرا یک فشار عملگرایانه به شکلگیری تحولات سیاست خارجی ریاض ادامه میدهد.
در واقع، ماه گذشته مشاوران امنیت ملی هند، عربستان سعودی، امارات متحده عربی (امارات متحده عربی) و ایالات متحده برای پیشبرد دیدگاه مشترک خود در مورد خاور میانهای امنتر و مرفهتر، ملاقات کردند.
ژئوپلیتیک خاورمیانه در حال چرخش است و فرضیات قدیمی دیگر در ارزیابی تغییرات منطقه معتبر نیستند. دگرگونی سیاست خارجی عربستان سعودی شاید بارزترین جلوه این انحراف باشد.
يکشنبه ۱۱ تير ۱۴۰۲ ساعت ۱۳:۱۲