گاز روسیه با اروپا چه کرده است؟

به گزارش میز نفت، دویچه له آلمان نوشت:

چند ماه پیش بود که الکسی میلر مدیرعامل گازپروم گفت سال 2021 هم ازنظر تولید و هم ازنظر سود، یک سال بی‌نظیر برای این غول روسی بوده است؛ آن‌هم به لطف افزایش تقاضا و افزایش قیمت گاز و نفت. برنده این سود هم کسی نیست جز دولت روسیه؛ مسکو سهام اصلی گازپروم را در دست دارد و تصمیم می‌گیرد که گاز باید چگونه و به چه میزان صادر شود. هرچند شرکت‌های دیگر ازجمله شرکت‌های آلمانی بخشی از سهام گازپروم را در دست دارند اما بدون تردید، همه‌چیز در دست ولادیمیر پوتین است که الکسی میلر را در رأس این شرکت قرار داده است. شرکتی که بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز در جهان است.

بخشی از این قدرت، مرهون نفوذ غیرقابل وصف گاز روسیه در قاره سبز است؛ قدرت بازار گازپروم در اروپا نتیجه یک انحصار است. قانون روسیه تصریح می‌کند که تنها گازپروم مجاز به بهره‌برداری از خطوط لوله مورداستفاده برای صادرات است. به همین دلیل، گازپروم بزرگ‌ترین تأمین‌کننده اتحادیه اروپا (EU) برای چندین دهه بوده است.

بر اساس گزارش اداره آمار اتحادیه اروپا یورواستات، حدود 43 درصد از گاز طبیعی مصرف شده در اتحادیه اروپا از روسیه تأمین می‌شود، درحالی‌که مابقی از نروژ، خاورمیانه، آمریکا و شمال آفریقا به اروپا می‌رسد.

بااین‌وجود، سهم هر یک از کشورهای اروپایی از گاز روسیه بسیار متفاوت است. بزرگ‌ترین وابسته گازی به مسکو آلمان می‌باشد که بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انرژی در سراسر اتحادیه اروپاست؛ این کشور، حدود 55 درصد گاز موردنیاز خود را از غول‌های انرژی روسیه تأمین می‌کند.

گئورگ زاخمان، کارشناس انرژی از اندیشکده بروگل مستقر در بروکسل، به دویچه وله گفت: گازپروم از قدرت بازار خود با تأثیرگذاری بر قیمت‌ها از طریق مقدار گازی که به اروپا عرضه می‌کند، استفاده می‌کند.

در 10 سال گذشته، اتحادیه اروپا با وضع مقرراتی که بر اساس آن گازپروم قرار است گاز را به مرزهای خارجی عرضه کند، تلاش کرده است تا یک بازار نسبتاً یکپارچه گاز را در این بلوک ایجاد کند که کشورهای عضو بتوانند با آن تجارت کنند؛ یعنی آلمان می‌تواند از روسیه گاز بخرد و سپس به لهستان یا اوکراین بفروشد؛ اما این به نفع گازپروم است که با دریافت‌کنندگان گاز قراردادهای مستقیم منعقد کند تا وابستگی بالا حفظ شود.

زاخمن توضیح داد: نوعی رقابت بین رگلاتورهای اروپایی که در تلاش برای ایجاد بازاری با قیمت‌های یکپارچه هستند و گازپروم که تلاش می‌کند قیمت‌های متفاوتی را در کشورهای مختلف تحمیل کند، وجود دارد.

 درحالی‌که گازپروم اصرار دارد که به تمام تعهدات تأمین بلندمدت خود عمل کرده است، زاخمن گفت که این شرکت درواقع گاز کمتری را با قراردادهای کوتاه‌مدت به بازار عرضه می‌کند. بازار کوتاه‌مدت در سال‌های اخیر اهمیت فزاینده‌ای پیداکرده است، زیرا تلاش می‌شود در بلندمدت کمتر به گازپروم وابسته شود.

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا اخیراً هم خاطرنشان کرد درست است که گازپروم به تعهدات قراردادهای خود را پایبند است، اما فقط در پایین‌ترین سطح تعهدات خود! گازپروم علیرغم تقاضای بیشتری برای گازش نیاز است، اما از عرضه بیشتر گاز طفره می‌رود و به همین دلیل، نمی‌توان به آن اعتماد کامل کرد.

گازپروم تقریباً در تمام کشورهای اتحادیه اروپا در تأمین‌کنندگان انرژی محلی و منطقه‌ای سهام دارد. برای مثال، در آلمان، شرکت تابعه آن آستورا صاحب بزرگ‌ترین تأسیسات ذخیره‌سازی گاز زیرزمینی در غرب اروپا است و طبق سیاست‌های گازپروم عمل می‌کند.

بر همین اساس، اروپایی‌ها گازپروم را یک شرکت سیاسی می‌دانند تا یک شرکت تجاری و معتقدند اگر پوتین تصمیم بگیرد با گاز، فشار سیاسی وارد کند گازپروم به میان می‌آید و اروپا را به خطر می‌اندازد.
 
فون در لاین گفت که او باور نمی‌کرد که به این نتیجه برسد. ازآنجایی‌که اقتصاد روسیه بسیار به صادرات انرژی وابسته است، منطقی نیست که روابط آن با بزرگ‌ترین مشتری و سرمایه‌گذارش را به خطر بیندازیم. به همین دلیل اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده در حال تلاش برای افزایش عرضه گاز طبیعی مایع از قطر یا ایالات‌متحده است.

بااین‌وجود، کلودیا کمفرت، کارشناس انرژی از موسسه تحقیقات اقتصادی آلمان (DIW) پیش‌بینی کرد که خط لوله نورد استریم 2 که گازپروم از طریق آن گاز پمپاژ می‌کند، آلمان را بیش‌ازپیش به تأمین مستقیم روسیه وابسته خواهد کرد. اروپا استراتژی متنوع کردن خرید گاز دارد، درحالی‌که آلمان راه مخالف را انتخاب کرد و وابستگی خود را بیشتر کرد که نتیجه معکوسی دارد.

به نظر وی، فروش تأسیسات ذخیره گاز نباید تصویب می‌شد یا حداقل باید تنظیم می‌شد. او گفت که ذخایر استراتژیک برای گاز نیز موردنیاز است، همان‌طور که برای نفت نیاز است. اتحادیه اروپا اکنون بیش از گذشته در حال بررسی ایجاد چنین ذخایر و ایفای نقش به‌عنوان خریدار مشترک گاز است، استراتژی که گازپروم سعی دارد با جلب نظر کشورهای عضو، آن را تضعیف کند. به‌عنوان‌مثال، مجارستان به‌تازگی یک قرارداد انحصاری با گازپروم امضا کرده است.

زاخمن خوش‌بین نیست که اتحادیه اروپا بتواند کارهای زیادی برای مقابله با قدرت گازپروم انجام دهد: «شما می‌توانید هرچقدر که می‌خواهید با شخصی که تمام اهرم فشار در دستش است مذاکره کنید. اگر بتوان شیر گاز را از مسکو بست، ما به‌سادگی می‌توانیم با او مذاکره کنیم».

برای میلر، تجارت با اروپا تنها بخشی از موفقیت گازپروم است. این شرکت می‌گوید که می‌خواهد به شرکت انرژی پیشرو در جهان تبدیل شود. بالاخره نه‌تنها گاز دادوستد می‌کند، بلکه نفت هم دارد و برق هم تولید می‌کند.

در همین حال، رئیس‌جمهور پوتین به‌تازگی از یک قرارداد گازی بزرگ با چین در آغاز بازی‌های المپیک زمستانی در پکن رونمایی کرده است. ایالات‌متحده نیز یکی از مشتریان گازپروم است و در سال 2020، 8 درصد از واردات نفت این کشور از روسیه بوده است؛ یعنی بیشتر از عربستان سعودی.

مقابله با گازپروم، تبدیل به بازی بزرگ و پیچیده‌ای شده است.

سه شنبه ۱۹ بهمن ۱۴۰۰ ساعت ۰۸:۱۳