شکست معجزه IPC

وحید حاجی‌پور/ نگاهی به سخنرانی‌های مسئولان صنعت نفت در دومین کنگره و نمایشگاه بین‌المللی اکتشاف و تولید نشان از تغییری اساسی در برنامه‌های وزارت نفت دارد. مسئولانی که طی چهار سال گذشته همواره از معجزه آسا بودن قراردادهای جدید نفتی می‌گفتند و منتقدان این قرارداد را «سیاسی کار» و حتی «پول گرفته» از کشورهای همسایه می‌نامیدند این بار از تمرکز بر منابع داخلی می‌گویند.

در دولت یازدهم بود که نسل جدید قراردادهای نفتی به نام IPC تدوین شد که پس از چکش کاری٬ در نهایت مورد تصویب قرار گرفت. از همان روزی که کمیته قراردادهای نوین نفتی کار خود را آغاز کرد٬ محور کار بر جذاب سازی قراردادها در جهت جذب حداکثری سرمایه‌های خارجی معرفی شد و مسئولان هم فضای رسانه‌ای را مملو از تحلیل‌های خود کردند. وزیر نفت هم مدام از نیاز 200 میلیارد دلاری صنعت نفت برای سرمایه گذاری گفت که از این میزان 135 میلیارد دلار سهم شرکت‌های خارجی بود و مابقی به تامین منابع مالی از شرکت‌های ایرانی٬ صندوق توسعه ملی٬ اوراق مشارکت و بازار سرمایه اختصاص داشت ولی گویی عنوان می‌شد که گویی همه 200 میلیارد دلار متعلق به سرمایه گذاری خارجی است.

وزارت نفت و مدیران آن لازمه جذب این حجم از سرمایه گذاری را قراردادهای نسل جدید عنوان می‌کردند و منتقدان در مقابل هشدار می‌دادند نباید همه تخم مرغ‌ها را در این سبد گذاشت و بهتر است راهکارهای دیگری همچون قراردادهای EPCF و بیع متقابل هم مورد استفاده قرار بگیرد اما از آنجایی که وزار نفت٬ IPC را معجزه خود می‌دانست هیچ توجهی به آن‌ها نکرد. این روند تا همین چند ماه پیش هم ادامه داشت ولی وقتی کنار کشیدن شرکت‌های خارجی از سرمایه گذاری مشاهده شد٬ استراتژی تغییر کرده است.

غلامرضا منوچهری معاون توسعه شرکت ملی نفت که فرمانده اجرای قراردادهای جدید نفتی است دیروز گفت که IPC نمی‌تواند به تنهایی گره سرمایه گذاری را باز کند. امیرحسین زمانی نیا معاون بین‌الملل وزیر نفت هم با تمجید از توان شرکت‌های داخلی گفت خارجی‌ها از سرپاماندن صنعت نفت ایران در تعجب مانده‌اند.

اما حرف اصلی را مدیرعامل شرکت ملی نفت زده است٬ علی کاردر هم در این کنگره با بیان اینکه باید به سمت «صندوق پروژه» و صندوق توسعه ملی حرکت کرد گفت: در حوزه تامین منابع مالی دچار مشکل هستیم و باید پول‌های مردم را از بازار جمع کرده و به نفت تزریق کنیم.

این اظهارات علی کاردر شاید در نگاه نخست نکته عجیبی نباشد ولی این مساله زمانی رنگ شگفتی به خود بگیرد که بدانیم مسئولان وزارت نفت طی چند سال گذشته با به سخره کردن این ایده می‌گفتند صنعت نفت چنان بزرگ است که این پول‌ها کفاف سرمایه گذاری را نمی‌دهد. کسانی که می‌گفتند نمی‌شود با «پول داخل بالشت‌ها» صنعت نفت را توسعه داد حالا می‌خواهند برای این پول‌ها برنامه ریزی کنند.

کاردر که در سخنرانی دیروز خود به بهره گیری از اوراق مشارکت اشاره کرده٬ بهتر است به این پرسش پاسخ دهد چرا از امکان 5 هزار میلیارد تومانی اوراق مشارکت در سال 95 استفاده نشده است! مدیرانی که تا همین چند ماه پیش صنعت نفت را معطل شرکت‌های خارجی و اروپایی کرده بودند٬ متهم اصلی وضعیت این روزهای نفت هستند که با پلمپ کردن راهکارهای دخلی٬ همه چیز را به امیدی پیوند زدند که محقق کردنش بسیار سخت بود. گفتیم و نوشتیم که این روند در نهایت به ضرر کشور خواهد بود و امروز که اوضاع بی سامان تر از هر زمان دیگری شده است٬ مسئولان وزارت نفت متوجه انتقاداتی شدند که به آن‌ها هر برچسبی که می‌شد٬ زدند.

مدیرعامل شرکت ملی نفت از صندوق توسعه ملی گفته است ولی گویا از یاد برده است که وزیر نفت بارها از پول نداشتن این صندوق برای سرمایه گذاری در نفت گفته است٬ یا وزیر نفت صداقت به خرج نداده است و یا آقای مدیرعامل دچار خطایی فاحش شده است. 

زمانی که اجرای قراردادهای جدید نفتی مطرح گرم گرفته بود٬ وزارت نفت شرکت‌های چینی و آسیایی را از اولویت خارج کرد٬ هم آن‌ها و هم شرکت‌های ایرانی؛ این اقدام اما در سال 97 به یک منت کشی بزرگ تاریخی تبدیل شده است و اگر دیدید در قراردادهای میادین آزادگان شمالی و یادآوران که قرار بود بصورت مناقصه واگذار شود٬ چینی‌ها رقمی بالا ارائه کرده‌اند چندان تعجب نکنید.

چوبی که صنعت نفت خورده است٬ به دلیل تحلیل‌های مجرد و بسته‌ای است که دنیای بیرون را نمی‌دید و چنان در رویا غوطه ور بود که گوش‌ها را بسته بود. روزهایی که وزیر نفت و وتعدادی از مدیران همواره صنعت نفت ایران را به ذلت کشانده و از شرکت‌های خارجی برای سرمایه گذاری دعوت می‌کردند را به یاد بیاورید و با سخنان دیروز مسئولان مقایسه کنید.

يکشنبه ۱۳ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۱۳