چرخش 180 درجه‌ای ایران یا تاکتیک چانه‌زنی؟
به نظر می‌رسد ترکمنستان در حال از دست دادن ایران به عنوان دومین مشتری بزرگ گاز طبیعی خود است.
به گزارش «ميزنفت» به نقل از رادیو اروپای آزاد، بیژن زنگنه وزیر نفت ایران اخیرا اعلام کرده که کشورش دیگر نیازی به گاز ترکمنستان ندارد. زنگنه همچنین ادامه داد که ایران فقط به خاطر ارتقای روابط سیاسی و اقتصادی با ترکمنستان از این کشور گاز وارد می‌کند.
سخنان وزیر نفت ایران می‌تواند از یک سو یک تاکتیک چانه‌زنی باشد، چرا که ایران اغلب به دنبال متقاعد کردن ترکمنستان برای کاهش قیمت گاز بوده است و یا می‌تواند بیانگر تغییر احتمالی در نقش ایران در بازار بین‌المللی گاز باشد.
زنگنه گفته است که با افزایش تولید داخلی گاز به میزان ۲۰۰ میلیون متر مکعب از مارس سال آینده، ایران احتمالا واردات گاز از ترکمنستان را به طور کامل متوقف خواهد کرد. این سخنان برخلاف سخنان قبلی وی در ماه می است که گفت: ایران به واردات گاز ترکمنستان در سطوح فعلی ادامه خواهد داد.
این تقریبا یک گردش ۱۸۰ درجه ای تحولات برای ترکمنستان است. در اوایل سال ۲۰۱۰ یک خط لوله جدید برای انتقال گاز ترکمنستان به ایران افتتاح شد. در آن زمان سران دو کشور درباره واردات گاز ترکمنستان به ایران تا سطح ۲۰ میلیارد متر مکعب در سال صحبت کردند. یک ایستگاه جدید تقویت فشار گاز در دسامبر ۲۰۱۳ میلادی به طور خاص برای صادرات گاز بیشتر به ایران در غرب ترکمنستان ساخته شد.
اولین خط لوله بین دو کشور به طول ۲۰۰ کیلومتر موسوم به خط لول کربچه- کردکوی در انتهای سال ۱۹۹۷ شروع به فعالیت کرد. همچنین این اولین خط لوله‌ای بود که یک مسیر صادراتی برای گاز ترکمنستان به خارج از شوروی سابق به حساب می‌آمد. ایران هزینه احداث این خط لوله برای واردات سالانه هشت میلیارد متر مکعب گاز به مناطق شمالی کشور که به میادین گازی جنوبی مرتبط نبودند، تقبل کرد.
روسیه تا زمان انفجار مشکوک در طول خط لوله بین دو کشور در آوریل ۲۰۰۹ بود که در بحبوحه مذاکرات شدید بین دو کشور بر سر قیمت گاز ترکمنستان رخ داد، بزرگترین خریدار گاز ترکمنستان بود. جریان گاز در این خط لوله آسیب دیده به مدت چند ماه متوقف شد.
ایران سپس تا زمان احداث یک خط لوله جدید از ترکمنستان به چین که در انتهای سال ۲۰۰۹ شروع به فعالیت کرد، برای مدت کوتاهی به اصلی ترین خریدار گاز ترکمنستان تبدیل شد.
عرضه گاز ترکمنستان به روسیه نهایتا از سرگیری شد اما ارزش پولی آن به شدت کاهش یافت و ایران به دومین مشتری بزرگ گاز ترکمنستان پس از چین تبدیل شد.
تحریمهای بین‌المللی علیه ایران مانع توسعه بخش گاز این کشور و احداث زیرساخت برای توزیع گاز در داخل کشور شده است. ایران دومین ذخایر بزرگ اثبات شده گاز طبیعی جهان را پس از روسیه در اختیار دارد اما در عین حال به دلیل تحریم‌ها فرصت چندانی برای بهره برداری از این منابع به دست نیاورده است.
همزمان با پیشرفت گفتگوها بین تهران و قدرت‌های جهانی درباره برنامه هسته‌ای و کاهش تدریجی تحریم‌ها چشم اندازهای جدیدی در افق صادرات گاز ایران ایجاد شده و صادرات گاز بخش بزرگی از این امید است.
در همان روزی که زنگنه درباره پایان واردات گاز از ترکمنستان صحبت کرد، علی ماجدی معاون بین الملل وزیر نفت در جمع خبرنگاران گفت: ایران آماده عرضه گاز به اروپا از طریق پروژه خط لوله ناباکو است.
خط لوله ناباکو اخیرا پس از یک دهه تلاش برای دریافت گاز به منظور امضای قرارداد کنار گذاشته شد. تامین کنندگان برای انجام این کار تردید داشتند زیرا مشخص نبود که این خط لوله چه زمانی احداث خواهد شد یا اصلا احداث خواهد شد یا خیر.
خط لوله ناباکو ابتدا قرار بود گاز کشورهای حوزه خزر(آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان) را منتقل کند و همچنین بوسیله یک خط لوله ۳۳۰۰ کیلومتری از عراق به اروپا گاز برساند.
اما این خط لوله سرانجام پس از اینکه جمهوری آذربایجان تصمیم گرفت از خط لوله گاز ترانس آناتولی برای تغذیه خط لوله ترانس آدریاتیک در جنوب اروپا استفاده کند متوقف شد.
ماجدی اعلام کرد: دو کشور اروپایی برای احیای طرح ناباکو ابراز علاقه کرده‌اند و ایران با توجه به میادین گازی گسترده می‌تواند از طریق ناباکو به اروپا گاز صادر کند و نقشه مسیر پیشنهادی ناباکو می‌تواند شامل ایران شود.
تحت چنین سناریویی ترکمنستان از بزرگترین تامین کننده گاز ایران به رقیب گازی ایران برای صادرات گاز به ترکیه و اتریش تبدیل می‌شود.
اگر سخنان زنگنه جدی باشد، خبر بدی برای ترکمنستان خواهد بود و باعث می‌شود تا این کشور تنها با دو مشتری گازی یعنی روسیه و چین باقی بماند. چین یک مشتری تضمین شده بلند مدت و سیری ناپذیر است. روسیه نیز همیشه سیاست‌های پیچیده‌ای در زمینه قراردادهای گازی با ترکمنستان داشته است و عشق آباد امیدوار است این قضیه اتفاق نیفتاد زیرا همیشه برای متنوع کردن بازارهای صادراتی خود علاقه نشان داده است.
سخنان وزیر نفت ایران می‌تواند از یک سو یک تاکتیک چانه‌زنی باشد، چرا که ایران اغلب به دنبال متقاعد کردن ترکمنستان برای کاهش قیمت گاز بوده است و یا می‌تواند بیانگر تغییر احتمالی در نقش ایران در بازار بین‌المللی گاز باشد.
زنگنه گفته است که با افزایش تولید داخلی گاز به میزان ۲۰۰ میلیون متر مکعب از مارس سال آینده، ایران احتمالا واردات گاز از ترکمنستان را به طور کامل متوقف خواهد کرد. این سخنان برخلاف سخنان قبلی وی در ماه می است که گفت: ایران به واردات گاز ترکمنستان در سطوح فعلی ادامه خواهد داد.
این تقریبا یک گردش ۱۸۰ درجه ای تحولات برای ترکمنستان است. در اوایل سال ۲۰۱۰ یک خط لوله جدید برای انتقال گاز ترکمنستان به ایران افتتاح شد. در آن زمان سران دو کشور درباره واردات گاز ترکمنستان به ایران تا سطح ۲۰ میلیارد متر مکعب در سال صحبت کردند. یک ایستگاه جدید تقویت فشار گاز در دسامبر ۲۰۱۳ میلادی به طور خاص برای صادرات گاز بیشتر به ایران در غرب ترکمنستان ساخته شد.
اولین خط لوله بین دو کشور به طول ۲۰۰ کیلومتر موسوم به خط لول کربچه- کردکوی در انتهای سال ۱۹۹۷ شروع به فعالیت کرد. همچنین این اولین خط لوله‌ای بود که یک مسیر صادراتی برای گاز ترکمنستان به خارج از شوروی سابق به حساب می‌آمد. ایران هزینه احداث این خط لوله برای واردات سالانه هشت میلیارد متر مکعب گاز به مناطق شمالی کشور که به میادین گازی جنوبی مرتبط نبودند، تقبل کرد.
روسیه تا زمان انفجار مشکوک در طول خط لوله بین دو کشور در آوریل ۲۰۰۹ بود که در بحبوحه مذاکرات شدید بین دو کشور بر سر قیمت گاز ترکمنستان رخ داد، بزرگترین خریدار گاز ترکمنستان بود. جریان گاز در این خط لوله آسیب دیده به مدت چند ماه متوقف شد.
ایران سپس تا زمان احداث یک خط لوله جدید از ترکمنستان به چین که در انتهای سال ۲۰۰۹ شروع به فعالیت کرد، برای مدت کوتاهی به اصلی ترین خریدار گاز ترکمنستان تبدیل شد.
عرضه گاز ترکمنستان به روسیه نهایتا از سرگیری شد اما ارزش پولی آن به شدت کاهش یافت و ایران به دومین مشتری بزرگ گاز ترکمنستان پس از چین تبدیل شد.
تحریمهای بین‌المللی علیه ایران مانع توسعه بخش گاز این کشور و احداث زیرساخت برای توزیع گاز در داخل کشور شده است. ایران دومین ذخایر بزرگ اثبات شده گاز طبیعی جهان را پس از روسیه در اختیار دارد اما در عین حال به دلیل تحریم‌ها فرصت چندانی برای بهره برداری از این منابع به دست نیاورده است.
همزمان با پیشرفت گفتگوها بین تهران و قدرت‌های جهانی درباره برنامه هسته‌ای و کاهش تدریجی تحریم‌ها چشم اندازهای جدیدی در افق صادرات گاز ایران ایجاد شده و صادرات گاز بخش بزرگی از این امید است.
در همان روزی که زنگنه درباره پایان واردات گاز از ترکمنستان صحبت کرد، علی ماجدی معاون بین الملل وزیر نفت در جمع خبرنگاران گفت: ایران آماده عرضه گاز به اروپا از طریق پروژه خط لوله ناباکو است.
خط لوله ناباکو اخیرا پس از یک دهه تلاش برای دریافت گاز به منظور امضای قرارداد کنار گذاشته شد. تامین کنندگان برای انجام این کار تردید داشتند زیرا مشخص نبود که این خط لوله چه زمانی احداث خواهد شد یا اصلا احداث خواهد شد یا خیر.
خط لوله ناباکو ابتدا قرار بود گاز کشورهای حوزه خزر(آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان) را منتقل کند و همچنین بوسیله یک خط لوله ۳۳۰۰ کیلومتری از عراق به اروپا گاز برساند.
اما این خط لوله سرانجام پس از اینکه جمهوری آذربایجان تصمیم گرفت از خط لوله گاز ترانس آناتولی برای تغذیه خط لوله ترانس آدریاتیک در جنوب اروپا استفاده کند متوقف شد.
ماجدی اعلام کرد: دو کشور اروپایی برای احیای طرح ناباکو ابراز علاقه کرده‌اند و ایران با توجه به میادین گازی گسترده می‌تواند از طریق ناباکو به اروپا گاز صادر کند و نقشه مسیر پیشنهادی ناباکو می‌تواند شامل ایران شود.
تحت چنین سناریویی ترکمنستان از بزرگترین تامین کننده گاز ایران به رقیب گازی ایران برای صادرات گاز به ترکیه و اتریش تبدیل می‌شود.
اگر سخنان زنگنه جدی باشد، خبر بدی برای ترکمنستان خواهد بود و باعث می‌شود تا این کشور تنها با دو مشتری گازی یعنی روسیه و چین باقی بماند. چین یک مشتری تضمین شده بلند مدت و سیری ناپذیر است. روسیه نیز همیشه سیاست‌های پیچیده‌ای در زمینه قراردادهای گازی با ترکمنستان داشته است و عشق آباد امیدوار است این قضیه اتفاق نیفتاد زیرا همیشه برای متنوع کردن بازارهای صادراتی خود علاقه نشان داده است.
شنبه ۲۵ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۱۴:۱۰
کد مطلب: 1831