چرا حافظ اسد خط لوله عراق را قطع کرد؟
اختلاف نفتی اسد و صدام
میز نفت – حافظ اسد به دلیل نفرت از صدام حسین در جنگ ایران و عراق، طرف تهران را گرفت و برای انتقام از صدام جریان صادرات نفت عراق را از مسیر سوریه قطع کرد. در سال 1982 میلادی.
به گزارش میز نفت، رهبر انقلاب هفته گذشته در دیدار مردمی خود به موضوع قطع صادرات نفت عراق توسط حافظ اسد اشاره کردند و گفتند البته این لطف رئیس‌جمهور اسبق سوریه، بی‌پاسخ نماند. اما ماجرای این اقدام اسد چه بود؟
حافظ اسد رئیس شاخه حزب بعث سوریه بود و در عراق، رهبری شاخه عراقی بر عهده حسن البکر ؛ بکر رئیس‌جمهور عراق شد و صدام هم معاونتش را بر عهده داشت. از اواسط دهه 70 میلادی، زمزمه‌هایی مبنی بر تشکیل اتحادیه حزب بعث میان عراق و سوریه تشکیل شود که بر اساس آن، حسن البکر رئیس این اتحادیه می‌شد و حافظ اسد، قائم‌مقام آن.
صدام که می‌دانست با این اتحادیه، دیگر قدرتی برای او باقی نمی‌ماند علیه حسن البکر دست به کودتای خاموش زد و بکر را مجبور به استعفا کرد؛ چند ماه بعد هم با مسموم کردن او، همه‌چیز را در ید اختیار خود گرفت.
از همین‌جا بود که اختلاف حافظ اسد و صدام حسین آغاز شد به‌ویژه آنکه صدام با حمله به ایران، نقشه‌های ضد اسرائیلی اسد را خنثی کرده بود. چراکه اسد معتقد بود ایران به‌عنوان یکی از کشورهای نوظهور ضد اسرائیلی، نباید با صدام تضعیف شود. به همین دلیل در سال‌های ابتدایی جنگ ایران عراق، تصمیم مهمی گرفت.
حافظ اسد برای نشاندن صدام از موضع قدرت، روی تضعیف درآمدهای نفتی این کشور دست گذاشت. خط لوله کرکوک – بانیاس بهترین گزینه برای پیاده‌سازی ایده حافظ اسد بود. خط لوله‌ای که نفت را از منطقه کرکوک عراق به بندر بانیاس سوریه می‌رساند. این خط لوله در آوریل 1952 به بهره‌برداری رسیده بود.
بالاترین نفتی که این خط لوله انتقال می‌داد، 443 هزار بشکه در روز بود که بارها مورد حملات اسرائیل در دهه 60 و 70 میلادی قرار گرفت. این خط لوله برای دو کشور سوریه و عراق تبدیل به شاخصی شد که با آن می‌شد سطح روابط دو کشور را تحلیل کرد.
عراق حساب ویژه‌ای روی این خط لوله 950 کیلومتری حساب باز کرده بود که حدود یک‌سوم صادرات نفتش به این خط لوله متکی بود.
یکی از پاشنه‌های آشیل ایران در این جنگ، حملات پی‌درپی جنگنده‌های عراقی به تأسیسات نفتی ایران بود که باعث شد صادرات نفت ایران به‌شدت سقوط کند، درست برعکس عراق که با مشکل ایران مواجه نبود.
وقتی صدام دست بالا را در جنگ داشت، اسد تصمیم گرفت برای زمین‌گیر کردن هم‌حزبی خود، درآمدهای نفتی او را کاهش دهد، پس روی خط لوله‌ای متمرکز شد که بخش مهمی از صادرات نفت عراق را به‌پیش می‌برد.
آوریل 1982 زمانی که بود که اسد تصمیم خود را گرفت اما می‌دانست ممکن است اقدامش، با انتقاد برخی سران عرب مواجه شود و دست صدام را برای شکایت بین‌المللی از او باز بگذارد. پس بهانه‌ای برای آن تراشید به‌طوری‌که بیانیه رسمی دولت وقت سوریه گفت پولی که عراق برای حق ترانزیت به دمشق پرداخت می‌کند، برای نگهداری خط لوله کافی نیست و سوریه در حال ضرر کردن است.
در واکنش به بستن خط لوله، بغداد واکنش نشان داد و در بیانیه‌ای نوشت: «ما این اقدام را بازتابی از خصومت دولت سوریه با صدام حسین می‌دانیم».
نیویورک‌تایمز دراین‌باره نوشته است:«پس از تعطیلی، هر دو کشور باید به دنبال جایگزینی می‌گشتند. عراقی‌ها با دور زدن خاک سوریه، خط لوله جدیدی به سواحل مدیترانه ترکیه برای ارسال نفت خام خود ساختند. سوری‌ها نیز در ازای حمایت‌هایشان، نفت خام ایرانی‌ها را به‌صورت رایگان یا با تخفیف دریافت می‌کردند.»
شروع یک نفرت بعثی
حافظ اسد رئیس شاخه حزب بعث سوریه بود و در عراق، رهبری شاخه عراقی بر عهده حسن البکر ؛ بکر رئیس‌جمهور عراق شد و صدام هم معاونتش را بر عهده داشت. از اواسط دهه 70 میلادی، زمزمه‌هایی مبنی بر تشکیل اتحادیه حزب بعث میان عراق و سوریه تشکیل شود که بر اساس آن، حسن البکر رئیس این اتحادیه می‌شد و حافظ اسد، قائم‌مقام آن.
صدام که می‌دانست با این اتحادیه، دیگر قدرتی برای او باقی نمی‌ماند علیه حسن البکر دست به کودتای خاموش زد و بکر را مجبور به استعفا کرد؛ چند ماه بعد هم با مسموم کردن او، همه‌چیز را در ید اختیار خود گرفت.
از همین‌جا بود که اختلاف حافظ اسد و صدام حسین آغاز شد به‌ویژه آنکه صدام با حمله به ایران، نقشه‌های ضد اسرائیلی اسد را خنثی کرده بود. چراکه اسد معتقد بود ایران به‌عنوان یکی از کشورهای نوظهور ضد اسرائیلی، نباید با صدام تضعیف شود. به همین دلیل در سال‌های ابتدایی جنگ ایران عراق، تصمیم مهمی گرفت.
تمرکز اسد روی نفت
حافظ اسد برای نشاندن صدام از موضع قدرت، روی تضعیف درآمدهای نفتی این کشور دست گذاشت. خط لوله کرکوک – بانیاس بهترین گزینه برای پیاده‌سازی ایده حافظ اسد بود. خط لوله‌ای که نفت را از منطقه کرکوک عراق به بندر بانیاس سوریه می‌رساند. این خط لوله در آوریل 1952 به بهره‌برداری رسیده بود.
بالاترین نفتی که این خط لوله انتقال می‌داد، 443 هزار بشکه در روز بود که بارها مورد حملات اسرائیل در دهه 60 و 70 میلادی قرار گرفت. این خط لوله برای دو کشور سوریه و عراق تبدیل به شاخصی شد که با آن می‌شد سطح روابط دو کشور را تحلیل کرد.
عراق حساب ویژه‌ای روی این خط لوله 950 کیلومتری حساب باز کرده بود که حدود یک‌سوم صادرات نفتش به این خط لوله متکی بود.
یکی از پاشنه‌های آشیل ایران در این جنگ، حملات پی‌درپی جنگنده‌های عراقی به تأسیسات نفتی ایران بود که باعث شد صادرات نفت ایران به‌شدت سقوط کند، درست برعکس عراق که با مشکل ایران مواجه نبود.
وقتی صدام دست بالا را در جنگ داشت، اسد تصمیم گرفت برای زمین‌گیر کردن هم‌حزبی خود، درآمدهای نفتی او را کاهش دهد، پس روی خط لوله‌ای متمرکز شد که بخش مهمی از صادرات نفت عراق را به‌پیش می‌برد.
تصمیمی که عملیاتی شد
آوریل 1982 زمانی که بود که اسد تصمیم خود را گرفت اما می‌دانست ممکن است اقدامش، با انتقاد برخی سران عرب مواجه شود و دست صدام را برای شکایت بین‌المللی از او باز بگذارد. پس بهانه‌ای برای آن تراشید به‌طوری‌که بیانیه رسمی دولت وقت سوریه گفت پولی که عراق برای حق ترانزیت به دمشق پرداخت می‌کند، برای نگهداری خط لوله کافی نیست و سوریه در حال ضرر کردن است.
در واکنش به بستن خط لوله، بغداد واکنش نشان داد و در بیانیه‌ای نوشت: «ما این اقدام را بازتابی از خصومت دولت سوریه با صدام حسین می‌دانیم».
نیویورک‌تایمز دراین‌باره نوشته است:«پس از تعطیلی، هر دو کشور باید به دنبال جایگزینی می‌گشتند. عراقی‌ها با دور زدن خاک سوریه، خط لوله جدیدی به سواحل مدیترانه ترکیه برای ارسال نفت خام خود ساختند. سوری‌ها نیز در ازای حمایت‌هایشان، نفت خام ایرانی‌ها را به‌صورت رایگان یا با تخفیف دریافت می‌کردند.»
يکشنبه ۲۵ آذر ۱۴۰۳ ساعت ۰۴:۴۳
کد مطلب: 39965
