به گزارش میز نفت، تجارت جهانی نفت، رگ حیات دنیای مدرن است که به پیشرفت اقتصادها و تأمین انرژی صنایع در سراسر جهان کمک میکند. بااینحال، سفر از مناطق نفتخیز به مصرفکنندگان با چالشهای مختلفی روبرو است و گذرگاهها، نقشی محوری در این شبکه پیچیده بازی میکنند.
در این مقاله، ما به تعدادی از
تنگههای كلیدی در تجارت جهانی نفت، از کانال تاریخی سوئز تا تنگه شلوغ مالاکا خواهیم پرداخت. شناخت این نقاط كلیدی برای درک امنیت انرژی جهانی و پیامدهای آن برای اقتصاد جهانی ضروری است.
*کانال سوئز؛ دروازه اروپا در آبهای مدیترانه
کانال سوئز، یک پروژه عظیم ساخته دست بشر است که دریای سرخ را به دریای مدیترانه متصل میکند. در یک قرن گذشته، آبراهی حیاتی برای تجارت جهانی بوده است. بااینحال، اهمیت آن در بازار تجارت نفت در دهههای اخیر، بیشازپیش روشن شده است.
کانال سوئز که در سال 1869 میلادی تکمیل شد، مسیر دریایی از اروپا به آسیا و آفریقا و بالعكس را بهشدت کوتاه کرد و نیاز به سفرهای طولانی و خطرناک تا جنوب آفریقا را کاهش داد. امروزه کانال سوئز یکی از شلوغترین و حیاتیترین گذرگاهها برای تانکرهای نفتی است که حملونقل نفت و ال ان جی و فرآوردههای نفتی خاورمیانه را به اروپا و آمریکای شمالی تسهیل میکند.
پس از چند حادثه منجر به
انسدادهای كانال مانند حادثه كشتی اورگیون در سال 2021 میلادی، آسیبپذیری این كانال را بیش از گذشته هویدا کرده است. تلاشها برای افزایش عرض و عمق کانال در دستور كار است، اما تنشهای سیاسی و نگرانیهای امنیتی همچنان ادامه دارد.
هرگونه اختلال در فعالیت کانال سوئز میتواند به نوسانات قابلتوجهی در قیمت نفت منجر شده و زنجیره تأمین جهانی انرژی را دچار اختلال کند. این آسیبپذیری بر نیاز به پیشبینی برنامههای امدادرسانی سریع در حوادث تأکید میکند.
*تنگه هرمز؛ گذرگاهی كلیدی برای صدور نفت خاورمیانه
تنگه هرمز که میان ایران و عمان قرار دارد، یک نقطه داغ ژئوپلیتیکی و یک
تنگه حیاتی برای تجارت جهانی نفت است. این گذرگاه بهعنوان دروازهای برای عبور یکسوم تجارت نفت جهان نقشآفرینی كرده و آن را به یک نقطه کانونی استراتژیک برای قدرتهای منطقهای و جهانی تبدیل میکند.
ایران، ایالاتمتحده و دیگر بازیگران منطقهای در تنگه دارای منافع رقیب هستند که منجر به تنشها و رویاروییهای متناوب میشود. تهدید به بسته شدن یا درگیری در تنگه هرمز میتواند باعث افزایش قیمت نفت شود،
امنیت انرژی را به خطر انداخته و تجارت دریایی را مختل کند. تلاشهای دیپلماتیک و همکاریهای بینالمللی برای تضمین جریان آزاد نفت از طریق تنگه حیاتی است، اما چالشها همچنان وجود دارند.
*تنگه باب المندب؛ گذرگاه اتصال دریای سرخ به اقیانوس هند
تنگه باب المندب یک گذرگاه کمتر شناختهشده اما ازنظر استراتژیک مهم است که در ورودی جنوبی دریای سرخ واقع شده است. این گذرگاه باریک دریای مدیترانه و اقیانوس هند را به هم متصل میکند و آن را به یک مسیر ترانزیت کلیدی برای نفتکشها تبدیل کرده که تا کانال سوئز امتداد مییابد. نفت خاورمیانه و شمال آفریقا از این تنگه در مسیر اروپا، آسیا و قاره آمریکا عبور میکند.
منطقه اطراف
تنگه باب المندب با چالش دزدی دریایی روبرو شده است که عملیات دریایی را پیچیدهتر میکند. بدین ترتیب، ثبات کشورهای هممرز با
دریای سرخ و خلیج عدن برای تضمین جریان دائمی ترانزیت نفت از طریق این تنگه بسیار مهم است.
*تنگههای ترکیه؛ چهارراهی برای نفت اوراسیا
تنگههای بسفر و داردانل در ترکیه، نقاط مهمی هستند که دریای سیاه را به دریای مدیترانه متصل میکنند. این آبراهها برای انتقال نفت از منطقه دریای سیاه به بازارهای جهانی حیاتی هستند. گذرگاههای باریک و ترافیک متراکم، خطرات قابلتوجهی را برای کشتیهای نفتکشی که در این تنگهها حرکت میکنند، به همراه دارد.
دولت ترکیه اقداماتی را برای به حداقل رساندن خطرات زیستمحیطی مرتبط با حملونقل نفت اجرا کرده است. کنترل و مدیریت این تنگهها منبع تنش در روابط ترکیه با کشورهای همسایه و طرفهای بینالمللی بوده است.
*کانال پاناما؛ پیوند میان اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام
کانال پاناما، اگرچه عمدتاً با تجارت دریایی مرتبط است، نقش فزایندهای در تجارت جهانی نفت ایفا میکند. تکمیل
کانال پاناما در سال 1914 میلادی با ایجاد یک راه میانبر میان اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام، تجارت جهانی را متحول کرد. با افزایش تولید نفت آمریکا، کانال پاناما به مسیر مهمی برای صادرات نفت آمریکا به آسیا تبدیل شده است.
گسترش کانال پاناما در سال 2016 میلادی به تانکرهای نفتی بزرگتر، معروف به کشتیهای پاناماکس جدید اجازه عبور داد و پویایی حملونقل جهانی نفت را تغییر داد. کانال پاناما برای انتقال نفت بین اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام با مسیرهای دیگری مانند کانال سوئز و دماغه امید نیك، رقابت میکند.
*تنگه مالاکا؛ گذرگاه حیاتی انرژی آسیا
تنگه مالاکا یک آبراه استراتژیک است که اقیانوس هند را به دریای چین جنوبی و شرق آسیا متصل میکند. این گذرگاه باریک توسط کشورهای ساحلی ازجمله اندونزی، مالزی و سنگاپور احاطه شده است و
مسیری حیاتی برای نفتکشهایی است که به آسیا سفر میکنند. از تنگه مالاکا بخش قابلتوجهی از محمولههای جهانی نفت به چین، ژاپن، کره جنوبی و سایر کشورهای آسیایی عبور میکند.
*چالشهای زیستمحیطی و امنیتی
نگرانیهای زیستمحیطی، دزدی دریایی و اختلافات ارضی در منطقه چالشهایی را برای ترانزیت امن و قابلاعتماد نفت ایجاد میکند. نفوذ فزاینده چین در دریای چین جنوبی و سرمایهگذاریهای آن در پروژههای زیربنایی نزدیک تنگه مالاکا، پرسش مایی را در مورد تأثیر بالقوه آن بر تجارت نفت ایجاد کرده است.
*نتیجهگیری
وابستگی شدید جهان به نفت، اهمیت فوقالعاده تنگهها و گذرگاهها را در تجارت جهانی نفت نشان میدهد. از کانال سوئز، محور انتقال انرژی بین مدیترانه و دریای سرخ تا تنگه مالاکا، مسیری محوری که اقیانوس هند را به آسیای شرقی متصل میکند، این کانالهای باریك نهتنها بهعنوان آب راه مایی ضروری برای منابع انرژی بلكه بهعنوان نقطه مایی بحرانی برای تنشهای ژئوپلیتیکی و چالشهای زیستمحیطی عمل میکنند. بدین ترتیب، درک پیچیدگیها و آسیبپذیریهای این گذرگاهها برای حفظ ثبات تجارت جهانی نفت، تضمین امنیت انرژی جهانی و حفظ سلامت اقتصاد دنیا از اهمیت زیادی برخوردار است.
نویسنده: کنت بیلی
مترجم: محسن داوری
منبع: www.aboutinsider.com