جولان اشباح روسی در نفت جهان

به گزارش میز نفت، در اوایل ماه جاری، نفت‌کش به‌گل‌نشسته توربا با پرچم کامرون، نفت‌کشی که نفت قاچاق شده روسیه را حمل می‌کرد، در سواحل اندونزی مشاهده شد.

توربا یکی از صدها کشتی نفت‌کش شبح است که خارج از بخش رسمی تجارت دریایی فعالیت می‌کند، لذا در برابر چنین اتفاقات ناگواری، فاقد پوشش بیمه‌ای حوادث است.

فاجعه دریایی توربا تنها چند ماه پس‌ازآن رخ داد که سرنوشت مشابهی برای پابلو، نفت‌کش سایه دیگری که گمان می‌رفت نفت ایران را حمل می‌کند، رخ داد و در سواحل مالزی آتش گرفت؛ و این فقط، نوک یك کوه یخ است.

از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین، یك شبكه بزرگ از این کشتی‌های فرسوده و كهنه و بدون پوشش بیمه‌ای به ناوگان شبح ‌پیوسته‌اند و بسیاری از آن‌ها دچار حادثه شده‌اند. این وضعیت، خطرات زیادی را برای کشتی‌های قانون‌مدار، محیط‌زیست دریایی و کشورهای حاكم بر آب‌هایی که این حوادث در آن‌ها اتفاق می‌افتد، به همراه دارد.

ازآنجایی‌که تحریم‌های غرب تجارت دامنه گسترده‌ای از کالاهای روسی را ممنوع کرده و قیمت نفت روسیه را با تعیین سقف محدود نموده است، شرکت‌های بیمه غربی که بر بازار تسلط دارند، دیگر چنین محموله‌هایی را بیمه نمی‌کنند؛ بنابراین، شرکت‌هایی که هنوز می‌خواهند در این تجارت پرسود مشاركت داشته باشند، به استفاده از کشتی‌های شبح روی آورده‌اند كه کشتی‌هایی قدیمی با مالکیت ناشناس و فاقد گواهینامه بین‌المللی و بیمه غربی هستند.

سیمون لاک‌وود، یکی از مدیران دریایی در کارگزار بیمه دبلیو تی دبلیو می‌گوید: یک کشتی شبح ممکن است كاغذ كوچكی به همراه داشته باشد که می‌گوید بیمه شده است، اما این اسناد بی‌ارزش هستند.

دوسوم تانکرهای حامل نفت خام روسیه هم‌اکنون تحت بیمه شرکت‌های «ناشناس» هستند؛ و ازآنجاکه آن‌ها فاقد بیمه مناسب هستند و مالکیت خود را پنهان می‌کنند، این نفت‌کش‌ها خارج از مقررات بین‌المللی دریایی فعالیت می‌کنند.

اگر توربا درنهایت موفق شود به یك بندر برسد، نیاز به تعمیر دارد. اگر این نفت‌کش با کشتی دیگری برخورد کند، آن کشتی نیز نیاز به تعمیر دارد؛ و اگر نفت خام آن به آب نشت کند، اقیانوس باید پاک‌سازی شود. این اقدامات بسیار زمان‌بر و پرهزینه بوده و با چالش‌های حقوقی همراه خواهد بود.
 
به  هر ترتیب، این ناوگان اشباح به‌سرعت در حال رشد است و حدود 400 تا 650 کشتی را در بر می‌گیرد که تعداد آن‌ها چندین برابر مقدار آن‌ها پیش از حمله روسیه به اوکراین است و تخمین زده می‌شود که دوسوم آن‌ها، تانکرهای حمل نفت هستند.

بر اساس گزارش اس اند پی  گلوبال، 98 درصد از این نفت‌کش‌های متوسط و بزرگ دارای پرچم كشور آفریقایی گابن بوده و بسیار پرخطر هستند یا مالک قابل‌شناسایی ندارند.

مقامات نروژی تخمین زده‌اند که به‌صورت متوسط 12 کشتی شبح، که معمولاً نفت روسیه را حمل می‌کنند، هر روز از آب‌های نروژ عبور می‌کنند.

یک تحلیلگر دریایی در حوزه كنترل ریسك اعلام كرد: ابزارهایی که ناوگان سایه برای جلوگیری از شناسایی شدن از آن‌ها استفاده نمی‌کند، ابزارهایی هستند که به‌صورت خاص برای جلوگیری از حوادث در دریا مورداستفاده قرار می‌گیرند.

این موضوع بهت‌آور نیست که تعداد تصادف‌های ناوگان شبح رو به افزایش بوده است. تعدادی از این کشتی‌ها آتش‌گرفته، به‌گل‌نشسته‌اند، باعث نشت نفت شده‌اند و یا پس از ناتوانی در كنترل، باعث تصادف با کشتی‌های دیگر شده‌اند.

کاترین کامبرگ، پژوهشگر حوزه تجارت دریایی می‌گوید: تنها در 18 ماه گذشته، 32 حادثه مربوط به کشتی‌های مشکوک شبح ثبت شده است.

این حوادث فقط به دلیل قدیمی بودن و تعمیر و نگهداری ضعیف این کشتی‌ها نیست، چراکه این شناورها در اكثر موارد، سیستم‌های شناسایی خودکار  (AIS)  خود را (سیگنالی از نوع جی پی اس که همه کشتی‌های تجاری ملزم به استفاده از آن هستند) خاموش می‌کنند.

 ازآنجایی‌که این کشتی‌های شبح فاقد تجهیزات و استانداردهای لازم هستند، بسیاری از کشورها مجبورند در صورت وقوع حادثه برای نجات آن‌ها بیایند. به‌عنوان‌مثال، مقامات مالزی مجبور شدند خدمه نفت‌کش پابلو را نجات داده و شعله‌های آتش نفت‌کش را خاموش كنند. در همین حال، سایر کشتی‌های پایبند به مقررات دریایی در صورت برخورد با کشتی‌های شبح با هزینه‌های زیادی مواجه می‌شوند.

لاکوود می‌گوید: این اتفاقات، همانند تصادف با یک راننده بدون بیمه‌نامه است.

با  دارا بودن بیمه دریایی غربی پی اند آی، شما مجوز تجارت دارید. همچنین در صورت وقوع حادثه، پوشش حمایت‌های قانونی خواهید داشت.

لاک وود این پرسش را مطرح می‌کند كه مثلاً اگر یک تانکر ناوگان سایه در کانال مانش انگلیس دچار حادثه نشت نفت شود، چه کسی خسارت می‌دهد؟ در حقیقت، مالیات‌دهندگان بریتانیایی و فرانسوی باید خسارت پرداخت کنند.

همچنین به‌هیچ‌وجه مشخص نیست که در صورت غرق شدن یك کشتی سایه چه کسی آن را نجات می‌دهد. شرکت‌های نجات دریایی این کار را تنها در صورتی انجام می‌دهند که توسط بیمه‌گران، آموزش داده‌شده و هزینه‌های آن، پرداخت شده باشد.

تصور کنید اگر جاده‌های جهان پر از خودروهای فاقد بیمه‌نامه باشد که بازرسی‌های استاندارد را پشت سر نگذاشته‌اند و چراغ‌های خود را در شب‌ها روشن نمی‌کنند. این همان اتفاقی است که هم‌اینک در اقیانوس‌های جهان قابل‌مشاهده است.

 لاک‌وود افزود: صاحبان این کشتی‌ها تلاش می‌کنند تا درآمد بیشتری از این کشتی‌ها كسب كنند؛ اما ازآنجایی‌که آن‌ها فاقد بیمه‌نامه و گواهی‌نامه‌های معتبر هستند، هیچ الزامی برای رعایت استانداردهای خاصی وجود ندارد.

تعداد زیادی از حوادث نظیر نشت نفت، برخورد و آتش‌سوزی در انتظار وقوع در آب‌های کشورهای قانون‌مدار هستند؛ و با بالا رفتن سن این کشتی‌ها، خطر تصادفات همچنان افزایش می‌یابد. چنین وضعیتی به این معنی است که پول مالیات‌دهندگان باید برای پاک‌سازی نشت نفت و یا امدادرسانی در حوادث هزینه مشود و پول زیادی را برای خسارت ناشی از کشتی‌های بیمه‌نشده خرج شده و همچنین آسیب زیادی به محیط‌زیست وارد می‌کنند.
 
ازآنجایی‌که انتقام‌جویی از طریق ارسال کشتی‌های فرسوده برای ایجاد خرابكاری در آب‌های روسیه به‌روشنی ایده نادرستی است، دولت‌ها و شرکت‌ها باید همه هزینه‌های ناشی از فعالیت این کشتی‌هایی که به روسیه خدمت می‌کنند، نمایند. سپس، با پایان جنگ اوکراین، همراه با هزینه‌های بازسازی این مبالغ را از مسكو دریافت كرد.

دولت‌ها همچنین می‌توانند به کرملین اطلاع دهند که دیگر به کشتی‌های شبح که کالاها را به روسیه و یا از روسیه حمل می‌کنند اجازه عبور از آب‌هایشان را نخواهند داد.

بر اساس قوانین بین‌المللی دریایی، سفر از طریق آب‌های کشورهای دیگر یک حق است، اما داشتن بیمه مناسب نیز یک الزام است؛ و این به نفع همه است که ناوگان خطرناک شبح غیرفعال شود.
 
 
نویسنده: الیزابت براو
منبع: www.politico.eu

شنبه ۱۳ آبان ۱۴۰۲ ساعت ۰۶:۳۰