به گزارش میز نفت، حدود یک سال پیش، کارشناسان و تحلیلگران سیاسی نگاه خوش بینانهای به احیای توافق هستهای ایران نداشتند. با اذعان به اینکه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه کنونی آمریکا هیچ شباهتی به جان کری ندارد، آنها به روزهایی اشاره داشتند که کری بارها در هتل اینترکانتیننتال شهر ژنو با نمایندگان ایرانی دیدار و گفتگو داشت.
نتیجه این رفت و آمدها شکلگیری اولین توافق در سال 2015 بود. اما با رئیس جمهور شدن دونالد ترامپ، او هر کاری کرد تا اقدامات دولت اوباما در این زمینه را از بین ببرد و در نهایت از این توافق خارج شد. ترامپ در همان زمان ادعا میکرد که رسیدن به توافقی همچون برجام، کار چندان سختی نیست.
در این میان، تحلیلگران بر این باور بودند که با از سرگیری مذاکرات، دولت بایدن نمیتواند به راحتی در این زمینه موفق شود. با این حال، اتفاقات یک سال اخیر نشان داد که آنها تاحدودی اشتباه میکردند. گزارشهای مختلف طی چند هفته اخیر حاکی از این است که رسیدن به توافق جدید چندان دور از دسترس نیست و ممکن است خیلی آسانتر از آنچه باشد که خیلیها تصور میکردند. یکی از دلایل تحقق این مساله، شکلگیری جنگ روسیه و اوکراین طی یک سال گذشته بوده است.
شبکه الجزیره عربی از جمله منابعی بود که اعلام کرد خبر نهایی شدن این توافق به زودی اعلام میشود. براساس این گزارش، بعد از توافق تحریمهای اعمال شده علیه ایران برداشته میشود و صادرات گاز و نفت این کشور نیز آزاد خواهد شد. به عبارت دیگر، نفت و گاز ایران زمانی وارد بازار جهانی میشود که گزینههای کمی برای جایگزینی نفت و گاز روسیه وجود دارد.
حدود چند هفته پیش بود که اتحادیه اروپا نسخه نهایی را تحویل طرف ایرانی داد و در مقابل ایرانیها از تقاضایی صرفنظر کردند که پیشتر به عنوان یک درخواست خط قرمزی عنوان میشد. اخیرا ایران تقاضا کرده بود که نام سپاه پاسداران ایران از لیست سازمانهای تروریستی وزارت خارجه آمریکا بیرون بیاید. سی ان ان در همین رابطه گزارش داد که ایران از این تقاضا صرفنظر کرده است.
بنا به گزارش بیزینس استاندارد، قیمت نفت اخیرا کاهشی 2 درصدی داشت و به پایینترین میزان خود از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین رسید. در این میان بازارهای جهانی منتظر مشخص شدن مذاکرات است تا ببیند نفت و گاز ایران اجازه صادرات پیدا میکند یا نه؟ براساس گزارشهای منتشر شده، یکی از مهمترین جنبههای توافق این است که در عرض 120 روز بعد از امضای توافق، ایران این اجازه را پیدا میکند که حداقل 50 میلیون بشکه نفت صادر کند.
انتظار میرود که این مساله افزایش تولید جهانی را به دنبال داشته باشد و این در شرایطی است که بسیاری نسبت به بروز یک رکود جهانی هشدار میدهند. بنا به گزارش منابع خبری، با اعلام محتمل بودن این توافق قیمت نفت تاحدودی کاهش داشته است. در این میان بلومبرگ در گزارشی خاطرنشان کرد که در زمان توافق قبلی در سال 2015، کارشناسان در مورد اینکه ایران چگونه و با چه سرعتی میتواند استخراج و صادرات نفت را انجام دهد، تحلیل نادرستی داشتند.
بلومبرگ به این نکته هم اشاره کرد که احیای توافق هستهای با ایران، نتایجی فراتر از انتظار خواهد داشت و میلیونها بشکه را وارد بازار جهانی میکند. یک مساله کاملا مشخص است: بازارها به دقت در حال رصد ماجرا هستند چرا که توافق هستهای در واقع مسالهای فراتر از نگرانیهای امنیتی بوده و یک مساله جهانی است.
در این میان روزنامه واشنگتن پست هم در مقالهای نوشت که نفت ایران میتواند خلا ایجاد شده از سوی روسیه در تامین انرژی را پر کند. حال سئوال اینجاست که نفت و گاز ایران میتواند راهحل اروپاییها باشد؟ ایران بعد از روسیه دومین ذخایر گاز طبیعی در جهان را دارد و همین موضوع باعث میشود اروپاییها علاقه بیشتری به احیای هر چه سریعتر روابط با ایران داشته باشند.
برخی ادعا میکنند که خط لولههای متصل کننده کشورها میتواند سریع برقرار شود. اتحادیه اروپا قرار است از تاریخ 5 دسامبر امسال واردات بخشی از نفت روسیه را ممنوع کند و امید دارد ایران در این فاصله زمانی بتواند این خلا را پر کند. اوایل ماه ژوئن سال جاری بود که اتحادیه اروپا بستهای تحریمی در نظر گرفت که شامل ممنوعیت بخشی از نفت اروپا بود. براساس این تحریمها، واردات دریایی نفت روسیه از 5 دسامبر ممنوع میشود و تا اوایل ماه فوریه سال بعد نیز واردات محصولات پیروشیمی شامل این ممنوعیت میشود.
بعد از توافق سال 2015، اتحادیه اروپا به ایران به عنوان جایگزینی برای نفت و گاز روسیه نگاه میکرد. این احتمال زیاد است که اروپا باز هم چنین رویهای را در پیش بگیرد. در بحبوحه جنگ روسیه و اوکراین، جایگزینی نفت و گار ایران میتواند سریعتر انجام شود. بر همین اساس، برداشتن تحریمهای ایران برای اروپاییها راحتتر خواهد بود و به همین دلیل است که آنها اصرار به احیای این توافق دارند.
اتحادیه اروپا بر خلاف آمریکا، در سالهای اخیر روابط پر تنشی با ایران نداشته است. به همین دلیل است که اتحادیه اروپا فارغ از همتایان اروپایی خود میتوانند در این مسیر حرکت کنند. تاریخچه روابط ایران و آمریکا شامل نقطههای بحرانی بوده است که کودتای نظامی، سقوط نظام در ایران و ترورهای متعدد از جمله ترور سردار سلیمانی از جمله آنها بوده است.
این مسیر برای طرف اروپایی بسیار هموارتر است. در طی این سالها، بسیاری از کشورها و کسب و کارهای اروپایی سعی کردهاند تحریمهای آمریکا علیه ایران را دور بزنند؛ دلیل این امر یا نگرانیهای حقوق بشری بوده و یا نگرانیهای شدید تجاری.
در این میان، سیاستمداران آمریکایی هم انتخابات میاندورهای در ماه نوامبر را پیش رو دارند که نوع برخورد با ایران میتواند عاملی مهم برای سناتورهای حاضر در کمیتههای روابط خارجی باشد.
در طرف مقابل، اتحادیه اروپا به دنبال رسیدن هر چه سریعتر به این توافق است چرا که با شروع تحریمهایشان علیه روسیه، زمستانی سخت را پیش رو خواهند داشت. ایران میتواند بدون ترس از محدودیتهای احتمالی از طرف سیاستمداران آمریکایی، نیاز اروپاییها در بخش انرژی را تامین کند.
منبع: The Geopolitics