فریدمن و قیمت نفت
حقه‌هایی که نفت را به طلا تبدیل کرد
در روزهایی که دوستان و همکاران من در روسیه و دیگر کشورهای نفت خیز در مورد زمان افزایش دوباره قیمت نفت در بازار صحبت می‌کردند، من با اطمینان اعلام کردم که ما وارد عصر تازه‌ای شده‌ایم. عصری که در آن قیمت نفت در بازار جهانی کمتر از ۴۰ یا ۵۰ دلار است.
میز نفت| میخاییل فریدمن بیزینس‌من و سرمایه دار روسی، سال‌ها به عنوان مدیرعامل و رئیس‌هیئت مدیره شرکت‌های نفتی فعالیت کرده است. او در آوریل سال ۲۰۰۷ مقاله‌ای برای فایننشال تایمز نوشت و دیدگاه‌های خود در حوزه نفت را مطرح کرد.
او عنوان این مقاله را« حقه‌هایی که نفت را به طلا تبدیل کرد» گذاشت؛ متن کامل این مقاله را در اینجا می‌خوانید:
در سال ۲۰۰۷ و در یک جلسه دوستانه با شماری از فعالان اقتصادی بزرگ نفتی روس، صحبت در مورد قیمت نفت بود. آن‌ها بر این باور بودند که هیچ‌گاه قیمت نفت از ۸۰ دلار کمتر نمی‌شود ولی من با ان‌ها شرط بستم که در آینده نزدیک قیمت به کمتر از ۵۰ دلار می‌رسد. دلیل من برای این پیش‌بینی تغییر الگوی تقاضای نفت در دنیا بود که همراه با افزایش هزینه تولید نفت در بازار باعث می‌شد تا سرمایه‌گذاری در نفت مانند قبل سودآور نباشد.
مسئله دیگری هم وجود داشت و آن هم از بین رفتن نگرانی مردم دنیا در مورد کمبود نفت بود. زمانی‌که تصور شود این منبع انرژی محدود است و در آینده‌ای نه چندان دور دیگر نفتی برای مصرف وجود ندارد، قیمت آن بالا می‌رود ولی در روزهایی که صحبت از تولید سوخت‌های جایگزین و سوخت‌های احیا شدنی است و سرمایه‌های زیادی در این بخش صرف شده است، دیگر این نگرانی معنایی ندارد و به همین دلیل این فشار روانی از روی بازار نفت برداشته می‌شود و قیمت کاهش می‌یابد.
در روزهایی که دوستان و همکاران من در روسیه و دیگر کشورهای نفت خیز در مورد زمان افزایش دوباره قیمت نفت در بازار صحبت می‌کردند، من با اطمینان اعلام کردم که ما وارد عصر تازه‌ای شده‌ایم. عصری که در آن قیمت نفت در بازار جهانی کمتر از ۴۰ یا ۵۰ دلار است و با وجود نوسانات زیاد در این بازار، ولی بازهم متوسط قیمت طی هر یک دهه بیش از این سقف نخواهد بود.
تاریخ تکرار می‌شود
این اولین باری نیست که چنین وضعیتی در بازار نفت اتفاق افتاده است. یعنی قیمت نفت افزایش پیدا کرد و دوباره با سرعت زیادی تنزل یافت. مطالعات تاریخی نشان می‌دهد تا اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی قیمت نفت در بازار جهانی تقریبا با ثبات بود ولی تحریم نفتی اوپک علیه آمریکا زمینه را برای افزایش قیمت فراهم کرد.
در سال ۱۹۷۵ آمریکا طرح ایجاد ذخایر استراتژیک نفتی را راه‌اندازی کرد. ارائه این طرح در واقع این پیام را به بازار داد که منابع نفتی در دنیا کم است و باید برای آینده ذخیره کرد. همین سیاست زمینه را برای افزایش قیمت نفت در بازار فراهم کرد. به نظر من این آمریکا بود که باعث افزایش قیمت نفت در دنیا شد و این کار را با دستکاری در بازار و ایجاد فشار روانی در بازار ایجاد کرد.
در این زمان سرمایه‌گذاری کشورها در اکتشاف نفت در دنیا شروع شد و تکنولوژی‌های تازه‌ای برای این صنعت ایجاد شد. در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی نتیجه این طرح مشخص شد و به محض اینکه قیمت در مسیر کاهشی قرار گرفت، فروپاشی شوروی دوباره به بازار نفت جان داد و در اوایل قرن جاری میلادی هم توسعه اقتصادی چین و هند باعث شد تا قیمت در سطح بالایی باقی بماند. به نظر من تمامی این تحولات در بازار نفت به دلیل لابی قدرتمند شرکت‌های نفتی در دنیای غرب به خصوص آمریکا است. شرکت‌هایی که از ایجاد این فضای روانی سود می‌برند و افت قیمت نفت می‌تواند باعث کاهش درآمد آن‌ها شود.
نفت منبع انرژی ارزشمندی است؛ منبعی که شماری از کشورها آن را دارند و بسیاری از آن محروم هستند. اهمیت این منبع انرژی باعث شد تا آمریکا با صرف میلیاردها دلار سرمایه اقدام به تولید نفت و گاز شیل کند. نفتی که شاید هزینه تولید آن بالاتراز نفت خاورمیانه باشد ولی اهمیت اقتصادی وجود نفت در یک کشور به اندازه‌ای است که دولت را متقاعد کرده است سرمایه‌گذاری در این عرصه کار درستی است.
برخی بیان می‌کنند که آمریکا دارای ذخایر نفت شیل زیادی است و این ذخایر کشور آمریکا را متمایز از دیگر کشورها کرده است. من می‌گویم بسیاری از کشورهای دنیا از نظر زمین شناسی این توانایی را دارند ولی منابع مالی لازم برای سرمایه‌گذاری در تولید نفت شیل را ندارند. با همین استدلال تفاوت آمریکا با دیگر کشورهای دنیا در قدرت مالی و قدرت لابی‌های نفتی است.
نکته پایانی من در مورد نوسانات زیاد قیمت نفت در دهه‌های اخیر است. از نظر من این نوسانات زیاد قیمتی غیرعادی است. در رسانه‌ها بیان می‌شود که قیمت بالای نفت برای کشورهای نفت‌خیز دنیا منافع زیادی دارد و آن‌ها تمایل دارند قیمت را در سطح بالایی حفظ کنند. من به‌عنوان فردی که در این صنعت کار کرده‌ام می‌گویم که قیمت بالای نفت به نفع هیچ کشوری نیست. در قیمت متعادل نفتی است که تقاضا برای خرید نفت زیاد است و شرکت‌های فعال در این صنعت می‌توانند سرمایه‌گذاری زیادی در توسعه زیرساخت‌ها و خرید تکنولوژی‌های جدید کنند. در این شرایط است که قدرت لابی‌های نفتی در دولت‌ها کم می‌شود و صنعت نفت به یک فعالیت اقتصادی تبدیل می‌شود نه یک کار سیاسی.
البته باید قیمت برای دوره طولانی در یک سطح قابل‌قبول باقی بماند تا برنامه‌ریزی در این صنعت کارآمد باشد. در واقع مساله مهم ثبات اقتصادی و بازاری است. ثباتی که در گذر زمان حفظ شود و بهره‌وری صنعت را افزایش دهد. این ثبات است که صنعت نفت را به سمت روزهای پر رونقی هدایت می‌کند نه قیمت بالای نفت.
او عنوان این مقاله را« حقه‌هایی که نفت را به طلا تبدیل کرد» گذاشت؛ متن کامل این مقاله را در اینجا می‌خوانید:
در سال ۲۰۰۷ و در یک جلسه دوستانه با شماری از فعالان اقتصادی بزرگ نفتی روس، صحبت در مورد قیمت نفت بود. آن‌ها بر این باور بودند که هیچ‌گاه قیمت نفت از ۸۰ دلار کمتر نمی‌شود ولی من با ان‌ها شرط بستم که در آینده نزدیک قیمت به کمتر از ۵۰ دلار می‌رسد. دلیل من برای این پیش‌بینی تغییر الگوی تقاضای نفت در دنیا بود که همراه با افزایش هزینه تولید نفت در بازار باعث می‌شد تا سرمایه‌گذاری در نفت مانند قبل سودآور نباشد.
مسئله دیگری هم وجود داشت و آن هم از بین رفتن نگرانی مردم دنیا در مورد کمبود نفت بود. زمانی‌که تصور شود این منبع انرژی محدود است و در آینده‌ای نه چندان دور دیگر نفتی برای مصرف وجود ندارد، قیمت آن بالا می‌رود ولی در روزهایی که صحبت از تولید سوخت‌های جایگزین و سوخت‌های احیا شدنی است و سرمایه‌های زیادی در این بخش صرف شده است، دیگر این نگرانی معنایی ندارد و به همین دلیل این فشار روانی از روی بازار نفت برداشته می‌شود و قیمت کاهش می‌یابد.
در روزهایی که دوستان و همکاران من در روسیه و دیگر کشورهای نفت خیز در مورد زمان افزایش دوباره قیمت نفت در بازار صحبت می‌کردند، من با اطمینان اعلام کردم که ما وارد عصر تازه‌ای شده‌ایم. عصری که در آن قیمت نفت در بازار جهانی کمتر از ۴۰ یا ۵۰ دلار است و با وجود نوسانات زیاد در این بازار، ولی بازهم متوسط قیمت طی هر یک دهه بیش از این سقف نخواهد بود.
تاریخ تکرار می‌شود
این اولین باری نیست که چنین وضعیتی در بازار نفت اتفاق افتاده است. یعنی قیمت نفت افزایش پیدا کرد و دوباره با سرعت زیادی تنزل یافت. مطالعات تاریخی نشان می‌دهد تا اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی قیمت نفت در بازار جهانی تقریبا با ثبات بود ولی تحریم نفتی اوپک علیه آمریکا زمینه را برای افزایش قیمت فراهم کرد.
در سال ۱۹۷۵ آمریکا طرح ایجاد ذخایر استراتژیک نفتی را راه‌اندازی کرد. ارائه این طرح در واقع این پیام را به بازار داد که منابع نفتی در دنیا کم است و باید برای آینده ذخیره کرد. همین سیاست زمینه را برای افزایش قیمت نفت در بازار فراهم کرد. به نظر من این آمریکا بود که باعث افزایش قیمت نفت در دنیا شد و این کار را با دستکاری در بازار و ایجاد فشار روانی در بازار ایجاد کرد.
در این زمان سرمایه‌گذاری کشورها در اکتشاف نفت در دنیا شروع شد و تکنولوژی‌های تازه‌ای برای این صنعت ایجاد شد. در اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی نتیجه این طرح مشخص شد و به محض اینکه قیمت در مسیر کاهشی قرار گرفت، فروپاشی شوروی دوباره به بازار نفت جان داد و در اوایل قرن جاری میلادی هم توسعه اقتصادی چین و هند باعث شد تا قیمت در سطح بالایی باقی بماند. به نظر من تمامی این تحولات در بازار نفت به دلیل لابی قدرتمند شرکت‌های نفتی در دنیای غرب به خصوص آمریکا است. شرکت‌هایی که از ایجاد این فضای روانی سود می‌برند و افت قیمت نفت می‌تواند باعث کاهش درآمد آن‌ها شود.
نفت منبع انرژی ارزشمندی است؛ منبعی که شماری از کشورها آن را دارند و بسیاری از آن محروم هستند. اهمیت این منبع انرژی باعث شد تا آمریکا با صرف میلیاردها دلار سرمایه اقدام به تولید نفت و گاز شیل کند. نفتی که شاید هزینه تولید آن بالاتراز نفت خاورمیانه باشد ولی اهمیت اقتصادی وجود نفت در یک کشور به اندازه‌ای است که دولت را متقاعد کرده است سرمایه‌گذاری در این عرصه کار درستی است.
برخی بیان می‌کنند که آمریکا دارای ذخایر نفت شیل زیادی است و این ذخایر کشور آمریکا را متمایز از دیگر کشورها کرده است. من می‌گویم بسیاری از کشورهای دنیا از نظر زمین شناسی این توانایی را دارند ولی منابع مالی لازم برای سرمایه‌گذاری در تولید نفت شیل را ندارند. با همین استدلال تفاوت آمریکا با دیگر کشورهای دنیا در قدرت مالی و قدرت لابی‌های نفتی است.
نکته پایانی من در مورد نوسانات زیاد قیمت نفت در دهه‌های اخیر است. از نظر من این نوسانات زیاد قیمتی غیرعادی است. در رسانه‌ها بیان می‌شود که قیمت بالای نفت برای کشورهای نفت‌خیز دنیا منافع زیادی دارد و آن‌ها تمایل دارند قیمت را در سطح بالایی حفظ کنند. من به‌عنوان فردی که در این صنعت کار کرده‌ام می‌گویم که قیمت بالای نفت به نفع هیچ کشوری نیست. در قیمت متعادل نفتی است که تقاضا برای خرید نفت زیاد است و شرکت‌های فعال در این صنعت می‌توانند سرمایه‌گذاری زیادی در توسعه زیرساخت‌ها و خرید تکنولوژی‌های جدید کنند. در این شرایط است که قدرت لابی‌های نفتی در دولت‌ها کم می‌شود و صنعت نفت به یک فعالیت اقتصادی تبدیل می‌شود نه یک کار سیاسی.
البته باید قیمت برای دوره طولانی در یک سطح قابل‌قبول باقی بماند تا برنامه‌ریزی در این صنعت کارآمد باشد. در واقع مساله مهم ثبات اقتصادی و بازاری است. ثباتی که در گذر زمان حفظ شود و بهره‌وری صنعت را افزایش دهد. این ثبات است که صنعت نفت را به سمت روزهای پر رونقی هدایت می‌کند نه قیمت بالای نفت.
شنبه ۲۲ شهريور ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۰۹
کد مطلب: 28304
