زکی یمانی کیست؟

مونا مشهدی رجبی| احمد زکی یمانی یک سیاستمدار عربستانی است که در فاصله سال‌های  ۱۹۶۲ تا ۱۹۸۶ به‌عنوان وزیر نفت این کشور فعالیت می‌کرد و بالغ بر ۲۵ سال همه‌کاره سازمان کشورهای صادر کننده نفت بود. او که  مدرک تحصیلی خود را در رشته حقوق از دانشکده حقوق دانشگاه نیویورک، دانشکده حقوق هاروارد و دانشگاه اکستر – در مقاطع لیسانس تا دکتری- دریافت کرده بود، بعد از بازگشت به عربستان به‌سرعت جذب دولت شد و به یکی از مشاوران ارشد دولت عربستان تبدیل شد.
 
او را یکی از مهم‌ترین افراد در شکل گیری شرکت ملی نفت عربستان وسپس سازمان کشورهای صادر کننده نفت در دنیا می‌دانند و آکسفورد از او به نام «مرد تاریخ ساز در صنعت نفت» نام برده است.
 
 دانشگاه آکسفورد در بخش بیوگرافی افراد مطرح در حوزه انرژی، نام احمد زکی یمانی را ثبت کرده است. طبق اطلاعات منتشر شده توسط این دانشگاه، زکی یمانی  معمار سیاست‌های اصلی انرژی در کشور عربستان و در خاورمیانه است و یکی از تاثیرگذارترین سخنگوهای نفتی این کشور در طول تاریخ محسوب می‌شود.
 
 مهارت وی در سخنوری و فن مذاکره به اندازه‌ای بالا بود که هنری کیسینجر در کتاب خاطراتش در باره او نوشته است.:« قرار گرفتن در مقابل زکی یمانی به معنای شکست در مقابل فن و قدرت مذاکره او است. زکی یمانی همیشه می‌توانست طرف مقابل خود را در مذاکرات مغلوب شد و آن‌ها را به همراهی با سیاست‌های خود وا دارد.»
 
 
اولین شغل زکی یمانی چه بود
 زکی یمانی در سال ۱۹۳۰ در شهر مکه متولد شد و پدرو پدربزرگش از مبلغان دینی اسلامی بودند که در کشورهای دیگر به تبلیغ دین مشعول بودند. او که سال‌ها عمر را صرف تحصیل در زمینه حقوق کرده است و در برترین دانشگاه‌های دنیا این دوره ها را گذرانده است، بعد از بازگشت به عربستان به سرعت جذب کارهای دولتی شد.
 
 اولین شغل وی در فاصله سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۸ بود که مشاور قانونی دپارتمان نفت و مالیات در وزارت امور مالی این کشور بود اما او به این شغل قانع نبود و در کنار آن یک شرکت مشاوره حقوقی خصوصی را در شهر جده، راه‌اندازی کرد و کار در این شرکت حقوقی خصوصی را تا انتهای سال‌های کارش در دولت و وزارت نفت، ادامه داد.
 
از سال ۱۹۵۸، وی برای دو سال مشاوره قانونی و حقوقی هیئت وزیران را برعهده  گرفت و در سال ۱۹۶۰ به‌عنوان وزیر کشور انتخاب شد و به تدریج در شکل‌گیری شرکت نفت و سازمان اوپک و تثبیت جایگاهش به عنوان وزیر نفت  عربستان گام برداشت.
 
 
 پیشنهاد دهنده طرح ایجاد شرکت ملی نفت عربستان
در سال ۱۹۶۲ سازمان مواد معدنی و نفت یا به اختصار پترومین درعربستان راه‌اندازی شد که از ابتدا با هدف تبدیل شدن به شرکت ملی نفت بود. طرح اولیه ایجاد این شرکت توسط زکی یمانی و با توجه به ضرورت سرمایه‌گذاری روی این صنایع و کسب درآمد بیشتر از صنعت نفت ارائه داده شد.
 
آکسفورد پرس در این زمینه نوشت: دو سال بعد از تاسیس شرکت پترومین، وزارت نفت درعربستان رسما راه‌اندازی شد و هدف از شکل‌گیری این وزارتخانه ایجاد مهارت‌های لازم برای کارشناسان و مهندسان این کشور برای توسعه صنعت نفت و مدیریت شرکت ملی نفت عربستان بود.
 
 در این زمان بود که اهمیت صنعت نفت در اقتصاد کشورو توسعه اقتصادی دنیا در حال شکل‌گیری بود وعربستان با توجه به حجم بالای ذخایر تایید شده نفتی، نقش مهمی در این عرصه ایفا می‌کرد.
 
 بنیانگذار کشورهای عربی صادرکننده نفت
در همین سال‌ها بود که زکی یمانی زمزمه‌های ایجاد سازمان کشورهای عرب صادر کننده نفت را مطرح می‌کرد. دیدگاهی بزرگ که قدرت زیادی برای شرکت‌های نفت‌خیز عربی ایجاد می‌کرد. در کتاب «اوپک: بیست سال و بیشتر» که در سال ۱۹۸۲ میلادی منتشر شد در مورد نقش زکی یمانی در شکل گیری این سازمان آمده است:«زکی یمانی نقشی مهم در توسعه دیدگاه شکل‌گیری سازمان اوپک داشت. او در سال ۱۹۶۷ و در سال‌هایی که جنگ اعراب و اسراییل در گرفته بود در مخالفت با استفاده از ابزار تحریم نفتی اعراب صحبت کرده بود. تحریم نفتی سال ۱۹۶۷ تاثیر گذار نبود ولی تجربه‌ای در اختیار زکی یمانی قرار داد که از نظر او منافع  سیاسی ایجاد سازمان کشورهای صادر کننده نفتی عربی را به تصویر می‌کشید.در همین زمان بود که او به عنوان یکی از پیشگامان شکل گیری  این سازمان در سال ۱۹۶۸ بود و در این سال سازمانی به نام«سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت OAPEC» « را تاسیس کرد. اعضای این سازمان کشورهای عربستان، کویت ولیبی بودند و در سال ۱۹۷۰ کشورهای عراق و سوریه و مصر هم به سازمان اضافه شدند.»
 
 ایده ایجاد شرکت ملی نفت عربستان و سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت، زکی یمانی را برای همیشه در تاریخ عربستان ماندگار کرد ولی در زمانی که تحریم نفتی سال ۱۹۷۳ اتفاق افتاد، سازمان اوپک به عنوان سازمانی که کشورهای نفت‌خیز غیرعربی هم در آن عضو بودند، شکل گرفت و سپس تحولاتی که در جریان گروگان گیری شماری از وزرای نفت عضو سازمان اوپک در جلسه برگزار شده در وین  اتفاق افتاد، نام او را برای همیشه در تاریخ صنعت نفت دنیا ثبت کرد.حال این سیاستمدار ۹۰ ساله عربستانی بخشی مهم در تاریخ سیاستگذاری‌های مهم نفتی و تاریخ صنعت نفت دنیا است.
 

يکشنبه ۱۶ شهريور ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۴۳