توافق «نیم بند»

وحید حاجی‌پور | «توافق نیم بند» بهترین عبارتی است که می‌توان برای همه تحولات یک هفته اخیر بازار نفت استفاده کرد؛ برخلاف همه ادعاها تصمیمی که صورت گرفت همچنان در ابهام باقی ماند.

ماه گذشته که روسیه مخالفت خود را با کاهش 1.5 میلیون بشکه‌ای دیگر توسط اوپک پلاس اعلام کرد، عربستان به جنگ قیمت روی آورد و موجب سقوط شدید قیمت نفت شد. با اتفاق بزرگی که در بازار نفت رخ داد همه به دبنال مقصر بودند. ریاض که تصمیم خود را گرفته بود در همان روزهای نخست با تاکید خاصی عنوان کرد دیگر در جلسات اوپک پلاس شرکت نمی‌کند و در خصوص بازار و قیمت، سیاست خود را در پیش می‌گیرد.

روس‌ها نیز با بی تفاوتی نسبت به موضع عربستان، از حضور تمام قد در جنگ رسانه‌ای کنار کشید تا آنکه دونالد ترامپ از دو کشور خواست برای پایان دادن به جنگ قیمتی و افزایش بهای نفت تصمیم بگیرند. رئیس جمهور آمریکا از اقدام فوری گفت که بر اساس آن باید بین 10 تا 15 میلیون بشکه از میزان تولید جهانی نفت کاسته شود.

دو کشور اعلام کردند در شرایطی به کاهش تولید نفت فکر می‌کنند که سایر کشورهای تولیدکننده نفت نیز با تصمیم احتمالی همراهی کنند. اشاره ویژه دو کشور روی آمریکا متمرکز بود که طی سال‌های اخیر با افزایش تولید همه قواعد بازار را تغییر داده بود. این کشور و کشورهایی مثل برزیل، کانادا، نروژ، کلمبیا و ... هیچگاه در توافق‌های بازار نفت حضور نداشتند و در بستری که روسیه و عربستان برای افزایش بهای نفت پهن کرده بودند، از منتفعان ویژه بوده‌اند.

دو کشور که مجموعا بیش از 22 میلیون بشکه نفت تولید می‌کنند بر شرط خود پافشاری کردند و در توافقی با یکدیگر، کاهش 10 میلیون بشکه‌ای را برای اوپک پلاس و 5 میلیون بشکه را برای کشورهای غیرعضو کنار گذاشتند.
 
مرحله نخست
شب جمعه نشست اوپک پلاس به مدت 10 ساعت برگزار شد که بر اساس آن، مقرر شد 10 میلیون بشکه از تولید نفت طی دو ماه کم شود. تحت توافق جدید اوپک پلاس، همه اعضا باید تولیدشان را به میزان ۲۳ درصد کاهش دهند در حالی که عربستان سعودی و روسیه هر یک باید تولیدشان را ۲.۵ میلیون بشکه و عراق بیش از یک میلیون بشکه در روز در ماه‌های مه و ژوئن کاهش دهند.

ریاض و مسکو موافقت کردند که مبنای کاهش تولیدشان سطح تولید اکتبر سال ۲۰۱۸ باشد که ۱۱ میلیون بشکه در روز بود. تحت این پیمان، محدودیت عرضه اوپک پلاس از ژوییه تا دسامبر به هشت میلیون بشکه در روز و در فاصله ژانویه سال ۲۰۲۱ تا آوریل سال ۲۰۲۲ به شش میلیون بشکه در روز تسهیل می‌شود.

 اما نکته مهم در این باره، مبنای کاهش تولید بود. منابع اصلی در ارزیابی بازار نفت معتقدند بازار با مازاد 15 میلیون بشکه‌ای مواجه است؛ در واقع با تولید «فعلی» کشورهای نفتی این مازاد وجود دارد اما اوپک پلاس مبنای خود را اکتبر 2018 قرار داده است. یعنی ماهی که میزان تولید نفت نسبت به «امروز»، سه میلیون بشکه بیشتر بوده است. این بدان معناست که 10 میلیون بشکه‌ای که برای آن تصمیم سازی صورت گرفته است در واقع 7 میلیون بشکه است.
 
اجلاسی بی ثمر
پیش از برگزاری نشست مجازی اوپک پلاس، مقرر شد کشورهای دیگر تولیدکننده در اجلاس جی 20 درباره کاهش تولید و همراهی با اوپک پلاس تصمیم گیری کنند؛ آمریکا، کانادا و چند کشور دیگر آمادگی  خود را در این باره اعلام کردند هرجند غیررسمی تا کمی از تردیدها کاسته شود.

وزیر انرژی روسیه پس از توافق اوپک پلاس گفته بود علاوه بر کاهش تولید اوپک پلاس که  ۱۰ میلیون بشکه در روز از تولید نفت جهان می‌کاهد، تولیدکنندگان  خارج از این گروه هم باید حداقل ۵ میلیون بشکه از تولید روزانه خود بکاهند. الکساندر نواک گفت: برای نمونه کانادا آماده بود که تولید خود را ۱ میلیون بشکه در روز کاهش دهد.

با این وجود، جی 20 هیچ توافقی برای کاهش تولید نگرفت؛‌نه آمریکا و نه کانادا و نه کشورهای دیگر تا همه خروجی این نشست، تشکیل کمیته‌ای باشد برای ارائه نظرات مشورتی برای تثبیت قیمت نفت!

در این بین، دارمندرا پرادهان، وزیر نفت هند در بیانیه ای اظهار کرد که وزیران انرژی کشورهای گروه جی ۲۰ در بیانیه مشترکشان تشکیل یک گروه ویژه را پیشنهاد خواهد کرد که به وزیران در خصوص اقدامات ضروری برای کمک به تثبیت بازارهای نفت توصیه های لازم را ارایه خواهد کرد.

پس از این نشست، کانادا نسبت به انتقاداتی که درباره عقب نشینی این کشور درباره همراهی با نهضت جهانی تولید نفت مطرح شد اینگونه پاسخ داد: کانادا و کشورهای گروه جی ۲۰ در خصوص ضرورت تثبیت قیمت نفت موافقت کردند اما این کشور درباره هیچ گونه کاهش تولید مشخصی قول نداد.

اوریگان در مصاحبه تلفنی به رویترز گفت: من چنین رقمی را پیش از این نشنیده بودم. تبادل آمار تولید در مقطعی انجام خواهد گرفت اما در کنفرانس روز جمعه مطرح نشد. این کنفرانس برای یافتن مکانیزمی برای دستیابی به ثبات قیمت بود و ما هنوز به جایی که باید نرسیده‌ایم.

جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا روز جمعه بدون اشاره به این که آیا کشورش تولید نفت را محدود خواهد کرد یا خیر، اظهار کرده بود که تلاشها برای کاهش اشباع عرضه جهانی نفت باید به شکل متمرکز انجام گیرد.

دن برویت، وزیر انرژی آمریکا هم در کنفرانس روز جمعه گفت: آمریکا از کاهش طبیعی تولید نفت که بر مبنای عوامل اقتصادی صورت می گیرد، حمایت خواهد کرد. اگرچه این کاهش تولید رسمی نیست اما به منزله تغییر عمده از سوی کشوری است که هرگز در اقدامات هماهنگ به اوپک نپیوسته است.
 
 
آرزوی 5 میلیون بشکه‌ای
قرار بود روز جمعه و شنبه برای حذف 15 میلیون بشکه نفت از بازار تصمیم گیری شود اما اوپک پلاس به 7 میلیون بشکه رضایت داد ولو در پوشش رقم 10 میلیون بشکه و کشورهای دیگر غیر اوپک پلاسی هم ترجیح دادند تولید خود را کاهش ندهند، این بدان معناست که کمتر از 50 درصد همه ادعاها به حقیقت پیوست و در چنین شرایطی مشخص نیست کشورهای اوپک پلاس به سهمیه‌های خود پایبند بمانند یا خیر.

مکزیک هم که جزو گروه اوپک پلاس است با کاهش 400 هزار بشکه‌ای خود مخالفت کرده و ادعا کرده تنها می‌تواند 100 هزار بشکه از تولید خود کند؛ به همین دلیل در بیانیه پایانی نشست اوپک پلاس، کاهش 10 میلیون بشکه‌ای این گروه به حضور مکزیک مشروط شده است.

همه این اتفاقات نشان می‌دهد هنوز مشخص نیست اوپک پلاس به تصمیم خود وفادار  بماند یا خیر زیرا با کنار کشیدن سایرتولیدکنندگان مواجه شده است.

روسیه و عربستان که طی یک هفته اخیر تنها راه کاهش تولید را مشارکت سایر کشورها می‌دانستند حالا در وضعیتی قرار گرفتند که حتی اگر همین توافق را اجرا کنند باز هم هیچ تاثیری در بازار نفت رح نمی‌دهد. کاهش قیمت نفت پس از توافق اوپک پلاس برای کاهش 10 میلیون بشکه نشانه روشنی است از نیم بند این توافق.
 

يکشنبه ۲۴ فروردين ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۴۵