کرونای سعودی

وحید حاجی‌پور | با آغاز کار بازارهای مالی و نفتی در روز دوشنبه، یک شوک بزرگ به اقتصاد جهان وارد شد؛ بهای نفت با 31 درصد کاهش قیمت، رکورد بزرگی را از خود به جای گذاشت که ردپای سعودی‌ها در آن کاملا عیان است.

 شرکت‌های ملی نفت مانند آرامکوی عربستان قراردادهای بلند مدتی را با خریداران و مشتریان خود امضا می‌کنند ولی از آنجاکه بهای نفت شناور است، هر ماهه قیمت جدید را بر پایه نفت شاخص  - برنت یا وست تگزاس- اعلام می‌کنند. عربستان باید روز پنج شنبه قیمت‌های خود را برای تحویل نفت در آوریل اعلام می‌کرد ولی اعلام قیمت‌ها را به تاحیر انداخت تا نتیجه نشست اوپک پلاس مشخص شود.

با شکست مذاکرات و دست رد روسیه به عربستان جهت کاهش تولید، آرامکو قیمت‌های خود را روز شنبه اعلام کرد که در نوع خود عجیب بود؛ سعودی‌ها نفت لایت خود را برای بازار شرق آسیا 3 دلار و 10 سنت کاهش داد و برای مشتریان خود در شمالغرب اروپا، کاهش 10 دلار و 25 سنتی را در نظر گرفت.
 
تخفیف یا تعدیل؟
در رسانه‌ها این کاهش قیمت به نام تخفیف عنوان شده و گفته می‌شود عربستان یک جنگ قیمتی را آغاز کرده است؛ برای آگاهی از این اقدام آرامکو  باید در نظر گرفت، عربستان در شرایطی قرار ندارد که بتواند با تخفیف‌های این‌چنینی به جنگ روسیه برای فتح بازارها برود زیرا بازار این کشور برخلاف روسیه، بلندمدت و پایدار است؛ این کشور حدود 5 میلیون بشکه از نفت خود را راهی پالایشگاه‌هایی می کند که خودش سهامدارش است و مابقی نفتش در قالب قراردادهای بلندمدت به فروش می‌رسد.

با این وجود، انتظار می‌رفت عربستان قیمت ماه آوریل را با کاهش همراه سازد و نظر سنجی‌ها نیز همین را نشان می‌داد. به عنوان مثال طی دو ماه گذشته عربستانی‌ها به دلیل شیوع ویروس کرونا و کاهش ظرفیت پالایشی نفت چین مجبور به کاهش قیمت شد که به آن تعدیل قیمتی گفته می‌شود و نه تخفیف. بسیاری از تحلیلگران و موسسه‌های نفتی جهان این را پیش بینی کرده بودند که آرامکو بین 2 تا 3 دلار بهای نفت خودرا برای تحویل در ماه آوریل کاهش می‌دهد که چیزی که عربستان اعلام کرد نزدیک به پیش‌بینی‌ها بود.

ضمن انکه نباید از خاطر برد آرامکو در تعیین قیمت نفت، 15 شاخص را در نظر دارد که از جمله این عوامل می‌توان وضعیت بازار، نظرخواهی از مشتریان، بازار پالایشی و ... اشاره کرد که همگی با توجه به قیمت نفت شاخص – برنت یا عمان / دوبی- تعیین می‌شود زیرا بهای نفت شناور است و بر حسب میانگین ماهیانه یا هفتگی قیمت نفت شاخص، نفت عربستان توسط آرامکو قیمت‌گذاری می‌شود با لحاظ کردن 15 فاکتوری که اشاره شد.
 
جنگ جهانی نفت آغاز شد؟
در چنین شرایطی وقتی بازارها روز دوشنبه آغاز به کار کردند، بهای نفت سقوط کرد، نفت برنت 31 درصد سقوط قیمتی را تجربه کرد که طی 30 سال اخیر تکرار نشده بود. بر این اساس، بهای معاملات نفت برنت چند ثانیه پس از گشایش معاملات آسیا، با دومین کاهش قیمت بزرگ تاریخ پس از جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ روبرو شد. با سقوط قیمت نفت برنت به ۳۱ دلار و دو سنت، بانک گلدمن ساکس هشدار داد که قیمت‌ها ممکن است به حدود ۲۰ دلار در هر بشکه سقوط کنند.

گرچه در بازار نفت، عامل روانی در کاهش یا افزایش یک آنی بهای نفت رویدادی مرسوم است اما این بار گویا سعودی‌ها قصد دارند همه چیز را نابود کنند. درباره اینکه عربستان جنگ قیمتی به راه انداخته یا خیر نمی‌توان با قاطعیت نظر داد اما وقتی صحبت از افزایش تولید عربستان به میان آمده است، علائمی از آغاز یک جنگ تمام عیار نمایان می‌شود.

برخی منابع می‌گویند ریاض می‌خواهد تولید خود را افزایش داده و به بیش از 10 میلیون بشکه در روز برساند؛ افزایش 600 هزار بشکه‌ای عربستان به منزله جنگ بزرگی است که به این کشور در آن سابقه روشنی دارد.
 
پیشرو در جنگ بازار
در سال 1986 که قیمت نفت دچار سقوط شد، عربستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده اوپک مطرح بود؛ با توجه به آنکه در آن دوره چیزی به عنوان «سهمیه» وجود نداشت، این کشور نقش تولیدکننده شناور را بر عهده داشت و خود به تنهایی به افزایش یا کاهش تولید می‌پرداخت.

پس از سقوط قیمت‌ها در اواسط دهه 80 عربستان با بر هم زدن این قاعده، سهمیه‌ها را بنا کرد به این شکل که هر کشور باید متناسب با تولید خود، به کاهش تولید بپیوندد. در همان دوران، اروپایی‌ها و بویژه نروژ در دریای شمال بیش از 2 میلیون بشکه تولید کردند که سهم نروژ 1.5 میلیون بشکه بود.

ورود این رقم به بازار، منجر به استراتژی جدید ریاض شد؛ استراتژی که به « سهم عادلانه بازار» معروف شد. این کشور با این اقدام نسبت به قیمت‌ها بی‌تفاوت ماند تا بازار خود را از دست ندهد. مشابه همین اقدام در اوایل قرن بیست و یکم رخ داد.

در سال 2001 ، دولت ونزوئلا کاهش تولید را پذیرفت ولی شرکت ملی نفت ونزوئلا زیربار کاهش نرفت و طبق برنامه‌ای که از آمریکا گرفته بود، تولید را افزایش داد. ریاض هم در واکنش به تخلف ونزوئلا تولید خود را افزایش داد بطوری که مازاد عرضه در بازار به سه میلیون بشکه رسید و بهای نفت از 40 دلاربه 27 دلار سقوط کرد.

امروز هم جنگ بازار در حال تکرار است؛ روسیه نمی‌خواهد بازارهای خود را از دست بدهد و بر همین اساس زیر بار کاهش تولید نرفت و عربستان هم مانند دوره‌های گذشته، به فکر افزایش تولید و گرفتن بازارهای بیشتری است که به زعم کارشناسان، این یک اقدام منفعلانه در مقابل روسیه است و بیشترین ضرر را این کشور خواهد کرد.
 
واکنش آمریکا
با افت شدید قیمت نفت، باید آمریکایی‌ها را بزرگترین متضرر نامید؛ کشوری که تا پیش از  ظهور شیل نفت طرفدار کاهش قیمت بود پس از یک دهه به بازنده کاهش قیمت تبدیل شده است. ترامپ که طرفدار بزرگ شرکت‌های تولیدکننده شیل نفت است، همواره از این شرکت‌ها که عمدتا مستقل و کوچک هستند حمایت کرده ولی حیات این شرکت‌ها به دلیل هزینه بالای تولید شیل نفت، به قیمت‌های بالای 40 دلار وابسته است.

با ورود نفت به کانال 30 دلاری، وضعیت این شرکت‌ها شکننده‌تر خواهد شد. راشاتودی هفته پیش گزارش داده بود از سال 2015 تا نوامبر سال 2018 میلادی 208 شرکت نفتی آمریکایی ورشکسته شده اند. مجموع بدهی این شرکت ها 121.7 میلیارد دلار بوده است. در سال 2019، ورشکستگی ها نسبت به سال گذشته 50 درصد افزایش یافت و به بیشترین میزان از سال 2016 رسید.

در چنین شرایطی، آمریکایی‌ها روزهای بدی را تجربه خواهند کرد زیرا جنگ بازاری که عربستان به راه انداخته است، شرکت‌های آمریکایی را از بین خواهد برد و این همان چیزی است که ترامپ را می‌تواند در انتخابات این کشور نابود سازد.
 

منبع: جوان
 
 

سه شنبه ۲۰ اسفند ۱۳۹۸ ساعت ۱۰:۰۹