میز نفت | در ماههای اخیر، اماراتیها از کشف میدان گازی عظیمی در آبهای کشورشان خبر دادهاند. این میدان جبل علی نام دارد و ذخیره گاز آن ۸۰ تریلیون فوت مکعب اعلام شده است. این میدان را باید بزرگترین میدان گازی کشف شده در ۱۵ سال اخیر و پس از کشف میدان گالکینیش ترکمنستان دانست. ممکن است این میدان به چهارمین میدان گازی بزرگ دنیا تبدیل شود.
در مورد ذخایر قابل برداشت این میدان تاکنون اطلاعاتی منتشر نشده است. تعدادی از کارشناسان میزان ذخایر قابل برداشت این میدان را ۱۰ تریلیون فوت مکعب میدانند. با این عدد نیز همچنان جبل علی یکی از بزرگترین میادین گازی دنیا خواهد بود.
شیخ نشینهای ثروتمند جبل علی و ابوظبی به عنوان دو امارت از هفت امارت این کشور، اعلام کردهاند توسعه این میدان را به صورت مشترک انجام خواهند داد لذا آنها دارای منابع مالی لازم برای توسعه این میدان قرار گرفته در آبهای ساحلی مشترک دو شیخ نشین هستند.
به نظر من این میدان گازی عظیم از دو نظر دارای اهمیت است:
نخست اینکه معادلات انرژی در منطقه خلیجفارس تغییر خواهد کرد. همچنین نسبت تولید نفت خام و گاز طبیعی اماراتیها به نفع گاز سنگینتر میشود.
اماراتیها از گذشته به صادرات مقدار قابل توجهی نفت برای کسب درآمدهای ارزی وابسته بودهاند. به علاوه، آنها در اوپک از متحدان عربستان سعودی در سازوکار سیاستگذاری این کارتل در بازار نفت هستند. این شرایط به زودی تغییر نخواهد کرد. اما کشف میدان جبل علی باعث خواهد شد شیخ نشین ابوظبی با ریاست شیخ خلیفه بن زاید بن سلطان آل نهیان از انعطاف پذیری بیشتری در بازار انرژی برخوردار شود.
مسئولان انرژی امارات میتوانند خود را برای دوره پسانفت آماده کنند. آنها هم اکنون چند پروژه عظیم تولید انرژیهای پاک و تجدیدپذیر را در کشورشان در دست ساخت دارند لذا راه برای متنوع کردن سبد انرژیهای این شیخ نشین هموارتر شده است.
اما نکته دوم و مهمتر این است که میدان گازی جبل علی، ژئوپلیتیک انرژی در خاورمیانه را دگرگون خواهد کرد. در شرایط کنونی، اماراتیها برای تولید برق، گرمایش، مصارف صنعتی و تجاری و فناوریهای افزایش ضریب بازیافت نفت به گاز نیاز دارند.
به دلیل فقدان گاز کافی، بخش زیادی از این تقاضای آنها توسط خط لوله دلفین تامین میشود. گاز این خط لوله از میدان فوق عظیم گنبد شمالی دولت قطر تامین میشود.روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب از گاز قطر توسط این خط لوله دریایی روانه امارات میشود. قرارداد رهبران دوحه و ابوظبی برای فروش گاز طبیعی تا سال ۲۰۳۲ میلادی تمدید شده است.
در این نقشه خط لوله دلفین نشان داده شده است.
پس از اختلافات سیاسی رهبران امارات و قطر در سال ۲۰۱۷ میلادی که به محاصره قطر توسط ائتلاف عربی منجر شد، این خط لوله به کانون بحثهای سیاسی تبدیل شد. عربستان و امارات در کنار مصریها ادعا کرده بودند که دوحه از اقدامات ایران و جنگجویان نیابتی تهران در خاورمیانه حمایت میکند. دولتمردان قطر بارها این ادعا را رد کردهاند.
به نظر میرسد بانکهای قطری در سالهای اخیر به ایرانیها کمک کردهاند تا تحریمهای ایالات متحده را دور بزنند. منطقه خلیج فارس با شرایطی پارادوکسی و پیچیده روبرو است. چرا که بزرگترین پایگاه نظامی آمریکاییها نیز در شبه جزیره قطر ساخته شده است. مرکز فرماندهی سنتکام نیز در این کشور قرار دارد.
در این شرایط، گاز تولید شده از میدان جبل علی میتواند امنیت انرژی امارات را بهبود دهد.عده ای از کارشناسان معتقدند با بهرهبرداری از میدان گازی جدید، اماراتیها میتوانند در مذاکرات مربوط به تمدید مدت زمان قرارداد خط لوله گازی دلفین با قطریها با موضع قدرتمندتری حاضر شوند.
با شرایط کنونی، احتمال لغو قرارداد خرید گاز از قطریها وجود دارد. بسیاری از مقامات اماراتی از واریز پول به خزانه دوحه به عنوان حامی ایران و اخوان المسلمین ناراضی هستند.
البته بخشی از گاز خط لوله دلفین نیز به عمان منتقل میشود. به هر حال، در مذاکرات آتی شاهد چانه زنی امارات برای کاهش قیمت خواهیم بود.
امارات دارای سه پایانه صادرات ال ان جی در راس الخیمه، فجیره و شارجه است. با راهاندازی تأسیسات تولید گاز این میدان فراساحلی، راه برای صدور ال ان جی به بازارهای هدف مهیا خواهد شد. همچنین پایانه شناور کنونی واردات ال ان جی میتواند به یک پایانه صادراتی تبدیل شود.
با آغاز صادرات ال ان جی امارات، این شیخ نشین نیازی به واردات گاز نخواهد داشت.اتفاقی که پیامدهای ژئوپلیتیک و سیاسی چشمگیری در منطقه خلیج فارس خواهد داشت.
منبع: Oil & Energy Investor
مترجم: محسن داوری