چالش نفت‌کوره کشور چگونه حل شد؟
اتفاقی بزرگ برای صنعت نفت
شرکت ملی نفت‌کش و پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت دانش‌بنیان اکسیر نوین با روش ODS توانستند به دانش فنی سولفورزدایی دست پیدا کنند که نمونه‌های تولیدی و تست‌های فنی در موتورهای کشتی موفق بوده است.
به گزارش میزنفت، در میانه دوران سخت تحریم، فناوری نوین سولفورزدایی از نفت کوره توسط متخصصان داخلی به مرحله تولید انبوه رسید. این فناوری را شرکتی به بهره‌برداری می‌رساند که در سال‌های 91- 92 توانسته بود با داخلی‌کردن تولید کاتالیست‌های استراتژیک در تولید بنزین، کشور را به خودکفایی برساند.
اما اهمیت ماجرای سولفورزدایی کجاست؟ در واقع از ابتدای سال 2020 تحول بزرگی در حمل‌و‌نقل دریایی جهان برای کاهش آلودگی رخ می‌دهد. براساس کنوانسیون محیط زیستی مارپل از ابتدای سال 2020 سوخت کشتیها دیگر نمی‌تواند با سولفور بالا باشد و کشتی‌هایی که سولفور بالا دارند یا جریمه می‌شوند یا متوقف. هم‌اکنون درصد مجاز سولفور سه‌و‌نیم درصد است که باید به زیر نیم درصد برسد.
بر اساس این، سازمان بینالمللی دریانوردی (IMO) در پاسخ به نگرانی‌‌های بینالمللی درباره آلودگی هوا ناشی از گازهای مضر از اگزوز کشتیها در نظر دارد قانون کاهش استاندارد مجاز سولفور در سوخت کشتی، از 3.5 (سه‌و‌نیم درصد) درصد به 0.5 (پنج دهم درصد) را از یکم ماه ژانویه سال 2020 لازم‌الاجرا کند.
کشورهایی را که تأسیسات قدیمی دارند یا نفت با گوگرد بالا تولید می‌کنند، از بازار تجارت بیرون می‌کند. از جمله کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که نفت با مقدار بالای گوگرد تولید می‌کنند: ایران، عربستان، عراق و ونزوئلا هستند که قانون جدید تهدیدی برای آنها به شمار می‌رود. مکزیک و برزیل نیز از جمله کشورهای غیرعضو این سازمان هستند که از نفت با میزان گوگرد بالا و پالایشگاههای فرسوده استفاده می‌کنند. همچنین روسیه که یکی از بزرگ‌‌ترین تولید‌کنندگان نفت خام جهان است، خواستار به‌تعویق‌افتادن این قانون تا سال 2025 بود.
این شرایط باعث شده تا همه بازیگران اصلی بازار نفت‌کوره اعم از پالایشگاه‌ها، صاحبان خطوط کشتی‌رانی، شرکت‌های کشتی‌سازی، بنادر، صاحبان مخازن، ترمینال‌ها و... به‌شدت روی این موضوع مطالعه کرده و اقدامات لازم را در نظر گرفته‌اند و در این زمینه پروژه‌های پالایشی در کشورهای مختلف برای آماده‌سازی برای این شوک آغاز شده است.
این در حالی است که ایران با تولید بیش از 20میلیون لیتر در روز از مهم‌ترین تولیدکننده‌های نفت کوره در جهان بوده و در خط مقدم این رخداد قرار می‌گیرد.
نکته قابل توجه این است که ایران حتی اگر امروز تصمیم بگیرد که به سرعت تکنولوژی پالایشگاه‌ها را ارتقا دهد، نمی‌تواند همه این نفت‌کوره را از بین ببرد یا گوگرد آن را کم کند، زیرا از روزی که تصمیم‌گیری شود و منابع مالی تخصیص پیدا کند، به‌ثمر‌نشستن این پروژه‌ها حدود چهار سال طول می‌کشد.
از طرف دیگر با اجرائی‌شدن تحریم‌های آمریکا از آبان پارسال و همچنین کمبود شدید منابع ارزی دولت برای سرمایه‌گذاری در این زمینه، امیدی نیست که دولت در مدت باقی‌مانده بتواند میزان نفت‌کوره تولیدی در کشور را کاهش داده و همچنین گوگرد موجود در نفت‌کوره را به نیم‌درصد برساند.
یکی از راه‌هایی که وزارت نفت تاکنون دنبال کرده این است که این نفت‌کوره را به بازیگران میانی بفروشد تا در پالایشگاههای دیگر فراوری کنند یا به صورت تلفیق و امتزاج با سایر فراورده‌های نفتی با گوگرد پایین، میزان گوگرد را کم کنند که این روش از نظر اقتصادی به ضرر ایران بوده و خواهد بود.
روش دیگر این است که وزارت نفت با درنظرگرفتن سیاست‌های تشویقی (به‌ویژه با تخفیف در قیمت نفت‌کوره) بخش خصوصی را مجاب کند تا در زمینه ایجاد تأسیسات گوگرد‌زدایی در مجاورت پالایشگاه‌ها یا در بنادر جنوبی ایران سرمایه‌گذاری کنند که این راهبرد قطعا یک سیاست برد- برد خواهد بود، زیرا از یک‌سو وزارت نفت به خواسته خود مبنی‌بر کاهش گوگرد موجود در نفت‌کوره رسیده است و از طرف دیگر، سودی که در حال حاضر نصیب واسطه‌های خارجی می‌شود، به بخش خصوصی داخلی تعلق خواهد گرفت.
در غیر این صورت، باید منتظر ماند و از سال ۲۰۲۰ بعد از پر‌شدن مخازن، شاهد تخلیه نفت‌کوره تولیدی پالایشگاه‌ها در محیط‌های پیرامون بود که ضررهای مادی و محیط‌زیستی بسیار زیادی به کشور تحمیل خواهد کرد.
بر اساس این، در تاریخ 27 شهریور در معاونت هماهنگی دفتر معاون اول رئیس‌جمهور جلسه‌ای در این زمینه به ریاست دکتر شیرکوند برگزار شد تا راه‌حلی برای این مشکل نفت‌کوره کشور بیابند. در صورت‌جلسه این نشست به مواردی اشاره شده است که قصد حل‌کردن موضوع را با مشارکت بخش خصوصی دارد.
اما واقعا سؤال این است که چرا این‌‌قدر دیر اقدام کردیم؟ این تغییر فرایند حداقل پنج سال زمان نیاز دارد و به 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تا پالایشگاههای کشور نوسازی شوند و به‌روز. اما نکته جالب در این میان آن است که شرکت ملی نفت‌کش و پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت دانش‌بنیان اکسیر نوین با روش ODS توانستند به دانش فنی سولفورزدایی دست پیدا کنند که نمونه‌های تولیدی و تست‌های فنی در موتورهای کشتی موفق بوده است.
این موفقیت در صورت‌جلسه تشکیلی در دولت آمده و به آن تصریح شده است و خواستار آن شده که پایلوت به تولید انبوه برسد. رسیدن به فناوری سولفورزدایی در این روزگار تحریمی واقعا یک قدم تحول‌آفرین برای کشور است که از تنگنای عدم تولید و صادرات نفت‌کوره می‌تواند کشور را رهایی بخشد.
اما اهمیت ماجرای سولفورزدایی کجاست؟ در واقع از ابتدای سال 2020 تحول بزرگی در حمل‌و‌نقل دریایی جهان برای کاهش آلودگی رخ می‌دهد. براساس کنوانسیون محیط زیستی مارپل از ابتدای سال 2020 سوخت کشتیها دیگر نمی‌تواند با سولفور بالا باشد و کشتی‌هایی که سولفور بالا دارند یا جریمه می‌شوند یا متوقف. هم‌اکنون درصد مجاز سولفور سه‌و‌نیم درصد است که باید به زیر نیم درصد برسد.
بر اساس این، سازمان بینالمللی دریانوردی (IMO) در پاسخ به نگرانی‌‌های بینالمللی درباره آلودگی هوا ناشی از گازهای مضر از اگزوز کشتیها در نظر دارد قانون کاهش استاندارد مجاز سولفور در سوخت کشتی، از 3.5 (سه‌و‌نیم درصد) درصد به 0.5 (پنج دهم درصد) را از یکم ماه ژانویه سال 2020 لازم‌الاجرا کند.
کشورهایی را که تأسیسات قدیمی دارند یا نفت با گوگرد بالا تولید می‌کنند، از بازار تجارت بیرون می‌کند. از جمله کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که نفت با مقدار بالای گوگرد تولید می‌کنند: ایران، عربستان، عراق و ونزوئلا هستند که قانون جدید تهدیدی برای آنها به شمار می‌رود. مکزیک و برزیل نیز از جمله کشورهای غیرعضو این سازمان هستند که از نفت با میزان گوگرد بالا و پالایشگاههای فرسوده استفاده می‌کنند. همچنین روسیه که یکی از بزرگ‌‌ترین تولید‌کنندگان نفت خام جهان است، خواستار به‌تعویق‌افتادن این قانون تا سال 2025 بود.
این شرایط باعث شده تا همه بازیگران اصلی بازار نفت‌کوره اعم از پالایشگاه‌ها، صاحبان خطوط کشتی‌رانی، شرکت‌های کشتی‌سازی، بنادر، صاحبان مخازن، ترمینال‌ها و... به‌شدت روی این موضوع مطالعه کرده و اقدامات لازم را در نظر گرفته‌اند و در این زمینه پروژه‌های پالایشی در کشورهای مختلف برای آماده‌سازی برای این شوک آغاز شده است.
این در حالی است که ایران با تولید بیش از 20میلیون لیتر در روز از مهم‌ترین تولیدکننده‌های نفت کوره در جهان بوده و در خط مقدم این رخداد قرار می‌گیرد.
نکته قابل توجه این است که ایران حتی اگر امروز تصمیم بگیرد که به سرعت تکنولوژی پالایشگاه‌ها را ارتقا دهد، نمی‌تواند همه این نفت‌کوره را از بین ببرد یا گوگرد آن را کم کند، زیرا از روزی که تصمیم‌گیری شود و منابع مالی تخصیص پیدا کند، به‌ثمر‌نشستن این پروژه‌ها حدود چهار سال طول می‌کشد.
از طرف دیگر با اجرائی‌شدن تحریم‌های آمریکا از آبان پارسال و همچنین کمبود شدید منابع ارزی دولت برای سرمایه‌گذاری در این زمینه، امیدی نیست که دولت در مدت باقی‌مانده بتواند میزان نفت‌کوره تولیدی در کشور را کاهش داده و همچنین گوگرد موجود در نفت‌کوره را به نیم‌درصد برساند.
یکی از راه‌هایی که وزارت نفت تاکنون دنبال کرده این است که این نفت‌کوره را به بازیگران میانی بفروشد تا در پالایشگاههای دیگر فراوری کنند یا به صورت تلفیق و امتزاج با سایر فراورده‌های نفتی با گوگرد پایین، میزان گوگرد را کم کنند که این روش از نظر اقتصادی به ضرر ایران بوده و خواهد بود.
روش دیگر این است که وزارت نفت با درنظرگرفتن سیاست‌های تشویقی (به‌ویژه با تخفیف در قیمت نفت‌کوره) بخش خصوصی را مجاب کند تا در زمینه ایجاد تأسیسات گوگرد‌زدایی در مجاورت پالایشگاه‌ها یا در بنادر جنوبی ایران سرمایه‌گذاری کنند که این راهبرد قطعا یک سیاست برد- برد خواهد بود، زیرا از یک‌سو وزارت نفت به خواسته خود مبنی‌بر کاهش گوگرد موجود در نفت‌کوره رسیده است و از طرف دیگر، سودی که در حال حاضر نصیب واسطه‌های خارجی می‌شود، به بخش خصوصی داخلی تعلق خواهد گرفت.
در غیر این صورت، باید منتظر ماند و از سال ۲۰۲۰ بعد از پر‌شدن مخازن، شاهد تخلیه نفت‌کوره تولیدی پالایشگاه‌ها در محیط‌های پیرامون بود که ضررهای مادی و محیط‌زیستی بسیار زیادی به کشور تحمیل خواهد کرد.
بر اساس این، در تاریخ 27 شهریور در معاونت هماهنگی دفتر معاون اول رئیس‌جمهور جلسه‌ای در این زمینه به ریاست دکتر شیرکوند برگزار شد تا راه‌حلی برای این مشکل نفت‌کوره کشور بیابند. در صورت‌جلسه این نشست به مواردی اشاره شده است که قصد حل‌کردن موضوع را با مشارکت بخش خصوصی دارد.
اما واقعا سؤال این است که چرا این‌‌قدر دیر اقدام کردیم؟ این تغییر فرایند حداقل پنج سال زمان نیاز دارد و به 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری تا پالایشگاههای کشور نوسازی شوند و به‌روز. اما نکته جالب در این میان آن است که شرکت ملی نفت‌کش و پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت دانش‌بنیان اکسیر نوین با روش ODS توانستند به دانش فنی سولفورزدایی دست پیدا کنند که نمونه‌های تولیدی و تست‌های فنی در موتورهای کشتی موفق بوده است.
این موفقیت در صورت‌جلسه تشکیلی در دولت آمده و به آن تصریح شده است و خواستار آن شده که پایلوت به تولید انبوه برسد. رسیدن به فناوری سولفورزدایی در این روزگار تحریمی واقعا یک قدم تحول‌آفرین برای کشور است که از تنگنای عدم تولید و صادرات نفت‌کوره می‌تواند کشور را رهایی بخشد.
شنبه ۶ مهر ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۴۶
کد مطلب: 24848
