در تیررس یانکی‌ها

به گزارش میز نفت، هفته گذشته بود که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا تیلرسون را از کار برکنار کرد و اعلام کرد بر سر برجام با وی اختلاف داشته است. تحلیلگران می‌گویند تیلرسون در باره برجام موضع معتدل‌تری داشته و در یک برنامه مشخص٬ درصدد باقی ماندن برجام و تهی کردن این توافق بین‌المللی از امتیازات برای ایران بوده است. موضوعی که با یک برنامه ریزی دقیق در حال پیشروی بوده است. بانک‌های خارجی از همکاری با ایران سر باز زده و شرکت‌های خارجی برای سرمایه گذاری در ایران کنار مانده‌اند تا وضعیت برجام مشخص شود.

بازی‌های ترامپ برای تعلیق تحریم‌ها علیه ایران و معلق نگه داشتن شرکت‌های خارحی میان زمین و آسمان٬ استراتژی دولت آمریکا طی یک سال گذشته بوده است ولی ترامپ از برجام متنفر است و شاید حالا برای تعیین تکلیف همیشگی آن٬ دست به این تغییر زده است.

یکی از مهمترین اقدامات دولت آمریکا٬ گفته‌های ترامپ درباره نفت ایران بوده است. او گفته بود به قدر کافی نفت در جهان است و اگر کشوری نفت ایران را نخرد٬ می‌تواند از منابع دیگر نیاز خود را تامین کند. این پیام روشن ترامپ به خریداران نفت ایران به معنای آن است که نفت ایران باید از بازار حذف شود که البته برای آنکه حس پایبند بودن به مفاد برجام را از بین نبرد٬ از کلمات کلی تری استفاده می‌کند. پس از گفته‌های ترامپ٬ میزان صادرات نفت آمریکا به کشورهای هند و چین افزایش یافت و ایران هم با کاهش صادرات نفت به هند و کره جنوبی و ژاپن مواجه شد.

از آنجا که رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا پیش از وزارت٬ مدیرعامل شرکت اگزون موبیل آمریکا بوده و به خوبی از روابط حاکم بر نفت جهان آگاه بوده و ارتباطات بسیار خوبی هم از این منظر دارد٬ نگرانی‌ها تشدید شد ولی وزارت نفت طرح مشخصی را برای جلوگیری از کاهش صادرات نفت در نظر نگرفت و حتی در بالاترین جلسات برگزار شده در این خصوص٬ انفعالی عجیب از خود نشان داد.

*حالا چه می‌شود؟
مایک پمپئو گزینه ترامپ برای وزارت امور خارجه است٬ وی براحتی بر برجام می‌تازد و آتش پاره کردن برجامش از ترامپ تندتر است٬ همه می‌دانند با ورود پمپئو به دستگاه خارجه آمریکا٬ سیاست‌های اسرائیل و منویات قلبی سعودی‌ها به یکدیگر پیوند می‌خورد و نخستین جایی که ایران را نشانه می‌رود٬ صنعت نفت است. 

هم اکنون اقتصاد ایران در شرایط نسبتا با ثباتی قرار دارد که در صورت کاهش صادرات نفت ایران این شرایط دستخوش تغییر خواهد شد٬ از طرفی با محدود کردن روابط بانکی ایران با سایر کشورها٬ فشارهای اقتصادی بر ایران تشدید خواهد شد بویژه پس از ماجرای هالک بانک ترکیه و رضا ضراب که منتج به جریمه 36 میلیارد دلاری این بانک ترکیه‌ای به دلیل دور زدن تحریم‌های ایران شد.

تحریم‌های ثانویه آمریکا در حوزه بانکی از یک سو و ایجاد «محدودیت غیر رسمی» برای صادرات نفت ایران دو راهبرد آمریکا برای عقیم کردن برجام بود که حالا با تغییر و تحولات جدید این روند یا با سرعت بیشتری به پیش خواهد رفت و یا با تغییر بازی٬ سیاست‌های آمریکا به مقابله رسمی با اقتصاد ایران منجر می‌شود که در این صورت٬ باید از دولت و وزارت نفت پرسید برای این سناریو چه برنامه‌ای در نظر گرفته‌اند.

البته حسن روحانی در سفر چند هفته پیش خود به هندوستان٬ تعهداتی به دهلی نو داد که یکی از مهمترین آن‌ها٬ بازگشت به معاملات نفتی است که در دوران تحریم مشاهده می‌شد. در آن دوران هزینه حمل و نقل نفت به عهده ایران بود تا هندی‌ها در آرامش باشند که این «وظیفه تحمیلی»٬ پس از برجام تغییر یافت ولی حالا قرار است به همان فرمول ظالمانه اخیر برگردد. 

بنظر می‌رسد بازی که آمریکا برای برجام در نظر گرفته بود٬ دچار تغییراتی اساسی شود که در این میان٬ صنعت نفت ایران روزهای سختی را در پیش رو دارد که متاسفانه هیچگاه جدی گرفته نشده است. در صورت عمیق تر کردن پیوندهای راهبردی و استراتژیک با کشورهای بلوک دوست٬ می‌توان در جنگ اقتصادی به راه اندازی شده پیروز شد. واشنگتن در مرحله نخست برنامه‌ای که پیاده کرده‌ و آن را تکمیل خواهند کرد٬ میزان صادرات نفت ایران را هدف گرفته و قصد دارند کاهش آرام آن را ادامه دهند و از طرف دیگر با بالا بردن ریسک همکاری‌های بانکی با جمهوری اسلامی ایران٬ مسیر دسترسی به دلارهای نفتی را کاهش دهند کما اینکه هم اکنون در چین و امارات٬ چنین مشکلی ایجاد شده است.

شنبه ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ ساعت ۱۲:۰۴