سوخت سالانه 3 میلیارد دلار روی فلرها

به گزارش ميزنفت،  با تولید نفت از میادین نفتی گاز همراه این نفت نیز خارج می‌شود که باید از نفت جداسازی شود. در کشورهایی که به اهمیت این گازها پی برده‌اند این گاز را در موارد خاصی به مصرف می‌رسانند. استفاده از گازهای همراه برای تولید برق در نیروگاه‌ها٬ استفاده به عنوان خوراک پتروشیمی و تزریق آن به مخازن نفتی برای نگهداشت تولید از میادین سه راهکار عمده و در دسترس است که متاسفانه در ایران به اجرا در نیامده است هرچند که چند طرح بزرگ مانند آماک٬ ان جی ال خارگ٬ ان جی ال سیری و ... اجرا شده ولی به بهره برداری کامل نرسیدند.
 

*یک رابطه
اصولا میزان تولید نفت ارتباط مستقیمی با گازهای همراه دارد به این صورت که هر چه میزان تولید نفت از میادین بیشتر شود به همان نسبت٬ میزان گازهای همراه نیز افزایش می‌یابد. بر همین اساس باید میزان گازهای همراه عربستان با تولید 10 میلیون بشکه نفت و سوزاندن آن بیشتر از میزان گازهای همراه ایران باشد که روزانه حدود 4 میلیون بشکه نفت استخراج می‌کند ولی آمارهای موجود نشان می‌دهد عربستان چگونه عملکردی را رقم زده است که ایران باید در حسرت آن بماند.

آرامکوی سعودی روزانه 10 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند ولی کمتر از 5 میلیون متر مکعب گاز در روز می‌سوزاند اما ایران با تولید بسیار کمتر از این شرکت٬ روزانه حداقل 30 میلیون متر مکعب، گاز به فلرهای مشتعل می‌رساند در حالی که این رقم باید بسیار کمتر از آنی باشد که امروز شاهد آن هستیم.

به استاند گزارش موسسه سبحان، آمارهای نشان می‌دهد که علی‌رغم حجم بالای تولید نفت  میزان گازهای همراه نفت سوزانده شده در سطح بسیار پائینی است. به نحوی که شدت سوزاندن گازهای همراه نفت برای این کشور در سال 2015 معادل 0.5 متر مکعب برای هر بشکه نفت بوده است اما در ایران برای تولید هر بشکه نفت حدود 8متر مکعب گاز سوزانده می‌شود.

براساس آمارهای بانک جهانی در مورد گازهای همراه نفت و تولید نفت، ایران در شدت سوزاندن این گازها در رده هفتم قرار دارد. آمارهای مذکور نشان می‌دهد و هم اکنون بعد از عراق در رتبه دوم کشورهایی ایستاده است که گازهای همراه را می‌سوزاند.  این در حالی است که برنامه‌های توسعه‌ای نقش مهمی را به این مهم اختصاص داده ولی هیچگاه محقق نشده است.
 

*چند برنامه و شکست
مقايسه عملكرد و اهداف برنامه‌های توسعه کشور در زمينه سوزاندن گازهاي همراه نفت نشان مي‌دهد كه به جز سال‌های 1391 و 1392، در بقیه سال‌های برنامه سوم تا پنجم طي سال‌های (1395-1378)، شركت ملي نفت ایران نتوانسته اهداف برنامه را محقق كند. البته در سال‌های 1391 و 1392 که مقدار کمی از اهداف برنامه پنجم محقق گردید، دلیل اصلی کاهش تولید نفت بوده است و پروژه خاصی در این رابطه به بهره‌برداری نرسیده است. در واقع کاهش سوزانده شدن گازهای همراه به این دلیل بوده است که میزان تولید نفت کاهش پیدا کرده است وگرنه هیچ برنامه‌ای برای استفاده از این گازها پیاده سازی نشده است.

در برنامه سوم توسعه هفدگذاری شده بود تا ميزان گازهای همراه نفت سوزانده شده از 29 ميليون متر مكعب در روز در سال 1378 به 13 ميليون مترمكعب در روز در سال 1383 برسد ولی نه تنها چنین هدفی محقق نشد بلکه میزان سوزانده شدن گازهای همراه به حدود 40 میلیون متر مکعب در روز افزایش پیدا کرد!
 
به عبارت دیگر، طی دوره زمانی 83-1379 میزان گازهای همراه نفت سوزانده شده بایستی 16 میلیون متر مکعب در روز کاهش می‌یافت ولی در عمل طی این 5 سال میزان گازهای همراه نفت سوزانده شده 10.6 میلیون متر مکعب در روز افزایش یافته است یعنی انحراف 166 درصدی از هدف برنامه.
با وجود شکست برنامه سوم اما برنامه چهارم بسیار رویایی تر تدوین و ابلاغ شد. بر این اساس میزان سوزانده شدن گازهای همراه طی 5 سال باید از 40 میلیون متر مکعب به 10 میلیون متر مکعب می‌رسید ولي عملكرد شركت ملي نفت ایران نشان مي‌دهد كه ميزان گازهای همراه نفت سوزانده شده طی 5 سال برنامه چهارم با نرخ متوسط سالانه 1 درصدی رشد کرده و از 39.6 میلیون متر مکعب در روز به 41.56 میلیون متر مکعب در روز در سال 1388 رسیده است یعنی انحراف 106.7 درصدی از هدف برنامه.

اما این رویا پردازی در برنامه پنجم هم ادامه داشت تا رگه‌ای از واقعیت پذیری در این برنامه هم وجود نداشته باشد. بر اساس حکم این برنامه ميزان گازهای همراه نفت سوزانده شده از 37.24 ميليون مترمكعب در روز در پايان سال 1389 به 6.9 ميليون مترمكعب در روز در پايان سال 1394 می‌رسید. یعنی کاهش 30.34ميليون مترمكعب در روز ولی این برنامه هم شکست خورد هرچند که بخاظر تحریم‌ها و کاهش تولید نفت کشور٬ میزان سوزانده شدن گازهای همراه تا رقم 24 میلیون متر مکعب در روز کاهش یافت.
 

*مشکل کجاست؟
گازهای همراه گازهای غنی است که کاربردهای فراوانی دارند و وزارت نیرو هم خواستار خرید آن برای تولید برق است. بخش خصوصی هم پیشنهادهای متفاوتی را به وزارت نفت ارائه کرده اند ولی وزارت نفت در طول دوره‌های متفاوت٬ حاضر به فروش ارزان گازهای همراه به متقاضیان نبوده و به هیچ عنوان به فکر نرخ بازگشت سرمایه و سود بخش خصوصی نیست تا روزانه حداقل 30 میلیون متر مکعب گاز روی فلرها سوزانده شود. البته وزارت نفت به تازگی نرخ فروش گازهای همراه را اعلام کرده است ولی با توجه به اینکه در این دولت پروژه‌های مهم جمع آوری گازهای همراه یا متوقف شده و یا با پیشرفت کند همراه بوده است٬ همچنان باید منتظر سوزاندن سرمایه ملی در کشور باشیم. گازهایی که عربستان با جمع آوری آن‌ها  استفاده از آن‌ها در صنعت پتروشیمی٬ به قدرت نخست پتروشیمی خاورمیانه تبدیل شده است و ایران  بصورت مطلق زیر سایه آن قرار دارد.

اگر قیمت هر متر مکعب گاز طبیعی همراه نفت را 5 سنت در نظر بگیریم و میزان سوزانده شدن را 35 میلیون متر مکعب٬ باید گفت که سالانه بیش از 3 میلیارد دلار از سرمایه ایران سال هاست روی فلرها می‌سوزد و کسی هم به فکر جمع آوری آن نیست با وجود آنکه ژست‌های مختلفی برای آن گرفته شده است. البته باید اذعان داشت همه دولت‌ها در این بی توجهی مقصر هستند و محدود کردن این بی کفایتی در مدیریت سرمایه‌های کشور به یک دولت نگاهی غیرکارشناسی است.
 

سه شنبه ۲۷ تير ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۱۲