چین و روسیه؛ وتو کنندگان کنگره

به گزارش «ميزنفت»، روزنامه فرانسه زبان اسرائیلی آی 24 نیوز در مطلبی تحت عنوان «چرا رای کنگره آمریکا درباره توافقنامه هسته ای اهمیت چندانی ندارد»، نوشت: یکی از دلایلی که مجازات های اعمال شده علیه ایران لغو خواهند شد، و اینکه آمریکا از توافق هسته ای با ایران کناره گیری کند یا خیر تفاوتی در این خصوص ایجاد نمی کند، این است که منافع اقتصادی سایر امضا کنندگان توافقنامه هسته ای ایران یعنی روسیه، چین و اتحادیه اروپا در این است که مجازات های اعمال شده علیه ایران لغو شود.

این منافع اقتصادی به ویژه به گاز طبیعی مربوط می شود.در نگاه نخست، وارد شدن ایران به بازار گاز طبیعی هیچ منفعتی برای روسیه ندارد زیرا دو کشور در این زمینه رقیب هم هستند. اما با نگاه دقیق تر به ژئوپولیتیک پیچیده انرژی، راهبرد روسیه منطقی به نظر می رسد. 

اتحادیه اروپا حدود یک سوم گاز طبیعی مورد نیاز خود را از روسیه وارد می کند. این وابستگی نفوذ اتحادیه اروپا را بر روسیه و در نتیجه ظرفیت اروپا را برای جلوگیری از الحاق شرق اوکراین به روسیه از سوی این کشور محدود می کند.

با توجه به اینکه ایران یکی از مهم ترین ذخایر گاز طبیعی جهان را دارد، به طور بالقوه به اروپا امکان می دهد واردات گازی خود را تنوع ببخشد. با وجود این، ایران به یک دهه زمان نیاز خواهد داشت تا به صادر کننده مهم گاز طبیعی تبدیل شود (با توجه به این که تقاضای بازار داخلی ایران روندی رو به رشد دارد).

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به خوبی آگاه است که ایران می تواند در بازار گاز طبیعی به رقیب بزرگی برای روسیه تبدیل شود. اما به نظر می رسد محاسبات وی برای وارد کردن ایران در این بازار به روسیه کمک خواهد کرد کارتلی ایجاد کند که حفظ بهای گاز طبیعی را در سطحی بالاتر از بهای بازار امکان پذیر خواهد کرد. 

روسیه، ایران و قطر در مجموع حدود 57 درصد ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارند. بنابراین آنها در قلب سازمان کشورهای صادر کننده گاز طبیعی، فپگ (FPEG)، که سازمانی متشکل از یازده کشور شامل الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیتاد و توباگو و ونزوئلا است، از قدرت ممتازی برخوردارند.

کشورهای صادر کننده گاز طبیعی نه تنها 70 درصد ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارند، بلکه 38 درصد خطوط بین المللی انتقال گاز را نیز دارا هستند. با ظهور آمریکا به عنوان تولید کننده مهم گاز طبیعی به کمک فناوری گاز شیست و به دلیل رقابت آمریکا با روسیه در زمینه خط لوله انتقال گاز در دریای خزر و قفقاز، روسیه می خواهد همچنان رهبری بازار گاز طبیعی را در دست داشته باشد. به این دلیل است که پیوستن ایران به بازار گاز طبیعی به سود روسیه است. 

روسیه درباره خطوط لوله انتقال گاز نه تنها با آمریکا بلکه با اتحادیه اروپا نیز اختلاف دارد. اتحادیه اروپا به منظور کاستن از وابستگی خود به گاز طبیعی روسیه، احداث خط لوله گاز نابوکو را پیش بینی کرده است که آذربایجان، گرجستان و اتحادیه اروپا را از طریق ترکیه و دور زدن جنوب روسیه به هم متصل می کند. در دسامبر 2014 ولادیمیر پوتین در رقابت با اتحادیه اروپا، قصد خود را برای احداث خط لوله گازی که گاز طبیعی روسیه را به طور مستقیم از طریق دریای سیاه به ترکیه منتقل کند، اعلام کرد. 

از زمانی که در سال 2001 سازمان کشورهای صادر کننده گاز تشکیل شد، بسیاری به روسیه و ایران مظنون هستند که می خواهند یک کارتل گاز طبیعی مانند کارتل صادر کنندگان نفت، اوپک، تشکیل دهند. در ماه مه 2006 الکساندر مدودف، معاون رئیس شرکت گازپروم اعلام کرد روسیه ممکن است «اتحادیه ای برای تولید کنندگان گاز طبیعی تشکیل دهد که بسیار پرنفوذتر از اوپک خواهد بود». در فوریه 2007 شبکه تلویزیون سی ان ان گزارش داد روسیه و ایران برای ایجاد کارتل گاز طبیعی مذاکره می کنند. به این ترتیب بازگشت ایران به بازار بین المللی گاز طبیعی به نفع روسیه خواهد بود.

چین نیز از بازگشت ایران به بازار گاز طبیعی سود می برد چرا که پیش بینی می کند خط لوله انتقال گاز میان ایران و پاکستان را احداث کند. آمریکا پیش تر پاکستان را تهدید کرده بود در صورتی که در این طرح قدم پیش گذارد، با مجازات های آمریکا مواجه خواهد شد. با توافقنامه هسته ای جدید ایران، آمریکا چه بخشی از توافقنامه باشد یا نباشد، دیگر نمی تواند بر پاکستان فشار وارد کند. 

کسانی که فکر می کند تشکیل اکثریت دو سوم نمایندگان کنگره می تواند توافقنامه هسته ای با ایران را از مسیر آن خارج کند، دچار توهم هستند. آمریکا چه بخشی از توافقنامه هسته ای با ایران باشد چه نباشد، چین، روسیه و اتحادیه اروپا تحریم های ایران را لغو خواهند کرد زیرا وارد شدن ایران به بازار گاز طبیعی به لحاظ اقتصاد و ژئوپولیتیکی به سود همه آنها است.
 

جمعه ۱۶ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۷:۵۷