«رنسانس سوختی» صنعت خودرو

در سایه بهبود اقتصاد انرژی و فناوری های مرتبط، رفتارهای مصرف کنندگان در سال های اخیر، با تغییرات شگرفی روبرو گردیده است. بدین ترتیب، کارایی حمل و نقل جاده ای با وجود افزایش تعداد خودروها، افزایش یافته است. 

امروزه، ما شاهد ارائه فناوری های پیشرو متفاوت و جذابی هستیم که می تواند آینده صنعت حمل و نقل را دگرگون کند. مثلا پژوهشگران در حال طراحی و ساخت سامانه ای هستند که برق ساکنان خانه های اطراف بزرگراه ها را از تردد خودروها تامین می نماید. همچنین، تعدادی از محققان از خودروها با عنوان نیروگاه های تولید برق آینده یاد می کنند، چرا که کارایی تولید انرژی الکتریسیته در خودروها، بسیار بیشتر از نیروگاه های کنونی است. مثلا ۵۰۰ خودرو می توانند در مجموع ۴۰ مگاوات برق تولید کنند. این عدد برای تامین برق مورد نیاز یک شهر ۳۰۰۰۰ نفری کافیست. اما به این نکته توجه کنید که در صورت تامین انرژی مورد نیاز خودروها از اشعه خورشید، این فرآیند چقدر پاک خواهد بود! 

نتایج یک مطالعه سه ساله مورد حمایت اتحادیه اروپا و با مشارکت غول خودروسازی ولوو نشان می دهد که این پیشنهاد عملی و قابل اجرا است.
از سوی دیگر، استفاده از فیبرهای کربنی در خودروها به همراه بهره گیری از نانوماده ها در ساخت باتری خودروها که سبک تر بوده و فضای کمتری اشغال می کنند، از دیگر پیشنهادهای در حال بررسی می باشد. 



البته هیچ یک از این پیشنهادات، به تغییر در سامانه های پیشرانه موتورهای درون سوز و یا کاهش مصرف سوخت های مایع در خودروها منجر نشده است. اما کارشناسان در دو دهه اخیر توانسته اند گام های بزرگی برای بهبود کارایی مصرف سوخت در خودروها، بالا بردن کیفیت سوخت مصرفی و تغییر نگرش در حمل و نقل به ویژه در کشورهای پیشرفته بردارند.
صنعت نفت که در همه سال های گذشته، تمرکز خود را بر بخش بالادستی متمرکز نموده بود، اعتقاد داشت که با افزایش تعداد خودروها، تقاضا برای بنزین و گازوییل نیز افزایش خواهد یافت. اما صنعت حمل و نقل که بزرگ ترین مصرف کننده انرژی های فسیلی محسوب می شود، در سایه بالا رفتن کارایی مصرف انرژی خود می تواند بر اقتصاد شرکت های حوزه انرژی، تاثیرات چشمگیری بر جای گذارد. 

پیش بینی های درازمدت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در مورد بازار انرژی که سال گذشته منتشر شد، نشانگر آنست که سوخت های جایگزین و بهبود کارایی مصرف انرژی، دو عاملی هستند که رشد تقاضای نفت در بخش حمل و نقل را محدود خواهند نمود. 


هرچند باید به این نکته توجه نمود که سهم بخش حمل و نقل از سبد مصرف سوخت های فسیلی در افق سال ۲۰۳۵ میلادی، از ۵۷ درصد کنونی به ۶۰ درصد خواهد رسید. بدین ترتیب، برای راندن خودروها در سال ۲۰۳۵ میلادی، با ۵ میلیون بشکه در روز افزایش مصرف بنزین و گازوییل، ما در هر روز ۵۵ میلیون بشکه سوخت مصرف خواهیم کرد. 

اما فراموش نکنید که کشورهای در حال توسعه را باید عامل اصلی این افزایش دانست. تعداد خودروهای در حال حرکت در کشورهای توسعه یافته تا سال ۲۰۳۵ میلادی، از افزایشی بسیار اندک برخوردار خواهد بود، اما در مقابل، تعداد خودروهای در حال حرکت در کشورهای در حال توسعه از ۲۳۵ میلیون خودروی کنونی، در سال ۲۰۳۵ میلادی به بیش از یک میلیارد خودرو افزایش پیدا می کند. پیش بینی ها حاکی از آنست که در سال ۲۰۳۵ میلادی، تعداد خودروها به ازای هر ۱۰۰۰ نفر در این کشورهای در حال توسعه، از ۴۴ خودرو به ۱۵۱ خودرو افزایش می یابد. هرچند این عدد، همچنان فاصله زیادی با کشورهای توسعه یافته خواهد داشت. 



در این میان، باید به یک نکته دیگر توجه نمود: با افزایش قیمت های جهانی سوخت، سرمایه گذاری در بخش روش های بهبود کارایی مصرف سوخت، استفاده از سوخت های جایگزین و تغییر فرهنگ شهرنشینی و کاهش فاصله محل کار و سکونت، افزایشی پرشتاب می گیرد و در مقابل، با کاهش قیمت ها، از جذابیت اقتصادی این فناوری ها و راهکارها، کاسته می گردد.
 
در این شرایط، نگرانی ها در مورد گسترش فاجعه تغییر اقلیم بر توسعه رویکرد به روش های کاراتر مصرف سوخت افزوده است. به علاوه، دوره استفاده از خودروی شخصی برای رفت و آمد روزانه از حومه شهرها به محل کار و برعکس در پایان روز، به اتمام رسیده است. مقررات دولت ها نیز ما را به سوی اقتصادی کاراتر و سبزتر در بخش انرژی سوق داده است.

*محبوبیت فزاینده فناوری های کارایی سوخت
به نظر می رسد مهمترین مزیت روش های افزایش کارایی سوخت های فسیلی را باید همچنان در انگیزه های اقتصادی جستجو نمود. هرچند همچنان آمریکایی ها و اروپایی ها در این زمینه نسبت به سایر کشورها به ویژه چین، پیشگام هستند. 

چینی ها نیز در نظر دارند تا در سال ۲۰۲۰ میلادی، مصرف سوخت خودروهای سبک خود را به ۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر کاهش دهند. نرخ مشابه برای آمریکایی ها در افق سال ۲۰۲۵ میلادی ، ۳/۴ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر خواهد بود. 



ژاپنی ها که پیشرو در این بخش محسوب می شوند، در سال آینده به میانگین ۹۵/۵ لیتر دست می یابند. اتحادیه اروپا نیز در افق سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۲۰ میلادی، مصرف ۲/۵ و ۸/۳ لیتر سوخت در پیشرانه های خودروهای تولیدی خود را برنامه ریزی کرده اند. 

با وجود اهمیت نقش مقررات دولت ها در زمینه بهبود کارایی مصرف سوخت، باید دانست که در غرب، تغییر نگرش شهروندان باعث گردیده که مفهوم استفاده از خودرو برای جابجایی دگرگون شود. مثلا در ایالات متحده، مسافت طی شده توسط افراد در انواع جاده های درون شهری و برون شهری در فاصله سال های ۲۰۰۵ تاکنون، حدود ۹ درصد کاهش یافته است.
خریدهای اینترنتی، استفاده بیشتر از مترو و راه آهن و شبکه های روزآمد حمل و نقل ریلی و افزایش تعداد دوچرخه سواران به همراه تمایل بیشتر افراد برای زندگی در شهرها از مهمترین دلایل این کاهش محسوب می شود. 

از سوی دیگر، هم اینک به صورت میانگین هر خودروی آمریکایی با مصرف یک گالن سوخت ۸/۲۴ مایل مسافت می پیماید. این رقم نسبت به شش سال پیش، ۷/۴ مایل افزایش یافته است. به علاوه، آمریکایی ها نسبت به یک دهه قبل، خودروهایی کوچک تر و سبک تر دارند، مسافت کمتری را رانندگی می کنند و سوخت کمتری نیز می سوزانند. 

احتمالا شما می دانید که ۷۲ درصد انرژی تولید شده به دنبال مصرف سوخت در خودروها به گرما تبدیل می شود. گفته می شود بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط آژانس بین المللی انرژی تا سال ۲۰۲۰ میلادی، کارایی مصرف سوخت در موتورهای بنزینی ۱۵ درصد، در موتورهای گازوییلی ۲۸ درصد و خودروهای هیبریدی ۴۴ درصد افزایش خواهد یافت.

*خودروهای برقی؛ میهمانان جدید شبکه حمل و نقل
کارشناسان معتقدنداستفاده از خودروهای برقی در شهرهای کوچک به ویژه به دلیل مسافت های اندک در رفت و آمدهای شهری، می تواند فراگیرتر از شرایط کنونی شود. با وجود سهم اندک کنونی این خودروهای پاک و غیرآلاینده، احتمالا آینده بهتری برای این خودروها پدیدار خواهد شد. هرچند در مورد آینده صنعت خودرو، همچنان تردیدهای زیادی وجود دارد. اما با وجود پیش بینی افزایش سهم سوخت های فسیلی در سبد انرژی دنیا و کاهش نسبی قیمت نفت خام و گاز طبیعی در ماه های اخیر، همچنان در مورد سهم هر نوع خودرو در شبکه حمل و نقل در سال های فرارو، باید به انتظار بنشینیم. 

مترجم: محسن داوری
منبع: ماهنامه پترولیوم اکونومیست

دوشنبه ۲۲ تير ۱۳۹۴ ساعت ۱۲:۰۵