چه کسی پتروشیمی را نجات می دهد؟
سود 700 میلیون دلاری در یک سال!
بررسي روند صادرات محصولات پتروشيمي در سال‌هاي اخير نشان مي‌دهد در حال حاضر بيش از ۶۰ درصد محصولات پتروشيمي نظير اوره و متانول به صورت خام صادرمي‌شود.
پیام کهتری/ در سال ۱۳۳۸ و در حالي كه كشورهاي حاشيه خليج‌فارس همچنان به دنبال افزايش توليد نفت و گاز از ميادين نفتي بودند، ايران با تأسيس شركت پتروشيمي شيراز، فعاليت خود در صنعت پتروشيمي را با توليد كود اوره آغاز كرد.
اهداف اوليه توسعه اين صنعت تأمين مواد اوليه براي توسعه صنايع كشور، اشتغالزايي، استقلال اقتصادي و خودكفايي از طريق تكميل زنجيره‌هاي توليد و صدور محصولات و صيانت از منابع فسيلي كشور بود. برنامه‌ها و اهداف فعلي توسعه صنعت پتروشيمي در كشور نيز با برنامه‌هاي توسعه اين صنعت در سال‌هاي ابتدايي تفاوت چنداني ندارد و همچنان كشور ايران در راستاي تحقق همين اهداف در تلاش براي توسعه صنعت پتروشيمي است.
با وجودي كه برنامه‌هاي تكميل زنجيره ارزش در صنعت پتروشيمي ايران پيشينه‌اي ۵۰ ساله دارند، اما روند توسعه صنعت پتروشيمي طي سال‌هاي اخير به گونه‌اي بوده است كه همواره افزايش ظرفيت توليد محصولات پتروشيمي بدون توجه به ارزش آن محصولات، به عنوان شاخص سنجش عملكردي شركت ملي صنايع پتروشيمي مورد استفاده قرار گرفته و منجر به توسعه شديد ظرفيت توليد برخي محصولات پتروشيمي در كشور شده است.
اين ناهمگوني در توليد محصولات پتروشيمي منجر به توليد محصولات خاص و عدم تكميل زنجيره ارزش آنها شده به طوري كه بالاترين سهم صادرات محصولات پتروشيمي به متانول و اوره اختصاص داشته است.
با اين وجود، از آنجا كه شاخص عملكردي شركت ملي صنايع پتروشيمي در بر دارنده پارامترهاي ارتقاي كيفي و همچنين ميزان ارزش افزوده محصولات پتروشيمي نيست، افزايش شديد حجم توليد محصولاتي نظير متانول و اوره (ارزان‌ترين محصولات پتروشيمي در جهان) بدون در نظر گرفتن ميزان ارزش‌آفريني آنها در مقايسه با ساير محصولات پتروشيمي، راهكاري مناسب و سريع براي ارزيابي مثبت اين صنعت به حساب مي‌آيد. اين رويه غلط سبب شده است صنعت پتروشيمي كشور با محوريت توليد محصولاتي مانند متانول، اوره و آمونياك توسعه پيدا كند.
ارزان فروشي خوراك گاز در سال‌هاي گذشته، تشديد روند توسعه نامتوازن در صنعت پتروشيمي را به دنبال داشته است، به گونه‌اي كه بررسي روند صادرات محصولات پتروشيمي در سال‌هاي اخير نشان مي‌دهد در حال حاضر بيش از ۶۰ درصد محصولات پتروشيمي نظير اوره و متانول به صورت خام صادرمي‌شود، لذا وضعيت كنوني پتروشيمي‌هاي داخلي و طرح‌هاي توسعه‌اي پتروشيمي نشان‌دهنده آن است كه صنعت پتروشيمي ايران به يك فروشنده مواد خام پتروشيمي در جهان تبديل شده است و اين روند در سال‌هاي آتي تشديد خواهد شد. اين در حالي است كه كشورهايي نظيرسنگاپور، چين، هنگ كنگ وآلمان، محصولات خام پتروشيمي‌هاي ايران رابه عنوان خوراك پتروشيمي‌هاي خوداستفاده مي‌كنند و محصول نهايي را با ارزشي معادل سه برابربهاي آن حتي دوباره به ايران صادرمي‌كنند.
اين در حالي است كه برنامه‌هاي افزايش ظرفيت در صنعت پتروشيمي نيز با محوريت افزايش ظرفيت توليد محصولات كم‌ارزش بناگذاري شده است و وضعيت مجوزهاي صادر شده براي پروژه‌هاي اوره و متانولي در كشور نشان دهنده استمرار و تشديد مسيرنامطلوب فعلي توسعه صنعت پتروشيمي در سال‌هاي آينده است.
تقاضاي فراوان بخش غيردولتي براي افزايش ظرفيت متانول، اوره و آمونياك ناشي از ارزان فروشي خوراك گاز به واحدهاي پتروشيمي گازي است زيرا بسياري از واحدهاي بالادستي پتروشيمي گازي، با دريافت خوراك گاز بسيار ارزان و رانتي به سودهاي بسيار بالا و نامتعارف در سال‌هاي اخير دست يافته‌اند، به طوري كه پتروشيمي متانولي پرديس در سال مالي منتهي به ۳۰/۰۹/۱۳۹۲ حدود ۷۰۰ ميليون دلار سود خالص داشته است كه معادل ۵۴۰ درصد سود در طول يك سال بوده است!
اين موضوع هم منجر به كاهش انگيزه سهامداران آنها براي تكميل زنجيره ارزش و هم مانع از جذب سرمايه‌گذاري در ساير بخش‌هاي صنعت پتروشيمي كشور شده است. ارزان بودن گاز، جذابيت سرمايه‌گذاري در بخش اوره و متانول را به حدي بالا برده است كه حتي برخي سرمايه‌گذاران پتروشيمي طرح‌هاي پليمري را به طرح‌هاي متانولي تغيير كاربري داده‌اند.
اهداف اوليه توسعه اين صنعت تأمين مواد اوليه براي توسعه صنايع كشور، اشتغالزايي، استقلال اقتصادي و خودكفايي از طريق تكميل زنجيره‌هاي توليد و صدور محصولات و صيانت از منابع فسيلي كشور بود. برنامه‌ها و اهداف فعلي توسعه صنعت پتروشيمي در كشور نيز با برنامه‌هاي توسعه اين صنعت در سال‌هاي ابتدايي تفاوت چنداني ندارد و همچنان كشور ايران در راستاي تحقق همين اهداف در تلاش براي توسعه صنعت پتروشيمي است.
با وجودي كه برنامه‌هاي تكميل زنجيره ارزش در صنعت پتروشيمي ايران پيشينه‌اي ۵۰ ساله دارند، اما روند توسعه صنعت پتروشيمي طي سال‌هاي اخير به گونه‌اي بوده است كه همواره افزايش ظرفيت توليد محصولات پتروشيمي بدون توجه به ارزش آن محصولات، به عنوان شاخص سنجش عملكردي شركت ملي صنايع پتروشيمي مورد استفاده قرار گرفته و منجر به توسعه شديد ظرفيت توليد برخي محصولات پتروشيمي در كشور شده است.
اين ناهمگوني در توليد محصولات پتروشيمي منجر به توليد محصولات خاص و عدم تكميل زنجيره ارزش آنها شده به طوري كه بالاترين سهم صادرات محصولات پتروشيمي به متانول و اوره اختصاص داشته است.
با اين وجود، از آنجا كه شاخص عملكردي شركت ملي صنايع پتروشيمي در بر دارنده پارامترهاي ارتقاي كيفي و همچنين ميزان ارزش افزوده محصولات پتروشيمي نيست، افزايش شديد حجم توليد محصولاتي نظير متانول و اوره (ارزان‌ترين محصولات پتروشيمي در جهان) بدون در نظر گرفتن ميزان ارزش‌آفريني آنها در مقايسه با ساير محصولات پتروشيمي، راهكاري مناسب و سريع براي ارزيابي مثبت اين صنعت به حساب مي‌آيد. اين رويه غلط سبب شده است صنعت پتروشيمي كشور با محوريت توليد محصولاتي مانند متانول، اوره و آمونياك توسعه پيدا كند.
ارزان فروشي خوراك گاز در سال‌هاي گذشته، تشديد روند توسعه نامتوازن در صنعت پتروشيمي را به دنبال داشته است، به گونه‌اي كه بررسي روند صادرات محصولات پتروشيمي در سال‌هاي اخير نشان مي‌دهد در حال حاضر بيش از ۶۰ درصد محصولات پتروشيمي نظير اوره و متانول به صورت خام صادرمي‌شود، لذا وضعيت كنوني پتروشيمي‌هاي داخلي و طرح‌هاي توسعه‌اي پتروشيمي نشان‌دهنده آن است كه صنعت پتروشيمي ايران به يك فروشنده مواد خام پتروشيمي در جهان تبديل شده است و اين روند در سال‌هاي آتي تشديد خواهد شد. اين در حالي است كه كشورهايي نظيرسنگاپور، چين، هنگ كنگ وآلمان، محصولات خام پتروشيمي‌هاي ايران رابه عنوان خوراك پتروشيمي‌هاي خوداستفاده مي‌كنند و محصول نهايي را با ارزشي معادل سه برابربهاي آن حتي دوباره به ايران صادرمي‌كنند.
اين در حالي است كه برنامه‌هاي افزايش ظرفيت در صنعت پتروشيمي نيز با محوريت افزايش ظرفيت توليد محصولات كم‌ارزش بناگذاري شده است و وضعيت مجوزهاي صادر شده براي پروژه‌هاي اوره و متانولي در كشور نشان دهنده استمرار و تشديد مسيرنامطلوب فعلي توسعه صنعت پتروشيمي در سال‌هاي آينده است.
تقاضاي فراوان بخش غيردولتي براي افزايش ظرفيت متانول، اوره و آمونياك ناشي از ارزان فروشي خوراك گاز به واحدهاي پتروشيمي گازي است زيرا بسياري از واحدهاي بالادستي پتروشيمي گازي، با دريافت خوراك گاز بسيار ارزان و رانتي به سودهاي بسيار بالا و نامتعارف در سال‌هاي اخير دست يافته‌اند، به طوري كه پتروشيمي متانولي پرديس در سال مالي منتهي به ۳۰/۰۹/۱۳۹۲ حدود ۷۰۰ ميليون دلار سود خالص داشته است كه معادل ۵۴۰ درصد سود در طول يك سال بوده است!
اين موضوع هم منجر به كاهش انگيزه سهامداران آنها براي تكميل زنجيره ارزش و هم مانع از جذب سرمايه‌گذاري در ساير بخش‌هاي صنعت پتروشيمي كشور شده است. ارزان بودن گاز، جذابيت سرمايه‌گذاري در بخش اوره و متانول را به حدي بالا برده است كه حتي برخي سرمايه‌گذاران پتروشيمي طرح‌هاي پليمري را به طرح‌هاي متانولي تغيير كاربري داده‌اند.
سه شنبه ۲۶ خرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۰:۲۶
کد مطلب: 6708