ایران در اتحادی نفتی علیه عربستان

به گزارش ميزنفت، پایگاه «وستی فاینانس » نوشت:

گامهای اخیر روسیه در خاورمیانه با هدف حمایت از دولت سوریه و نیز توافق با ایران وعراق به منظور همکاری در زمینه امنیتی می تواند موجب رفع پیامدهای منفی در بخش انرژی کشور شود.دست کم این که حالا عربستان که اوپک را تحت کنترل دارد باید اوضاع جدید را مد نظر قرار دهد و این به معنی احتمال کاهش سهمیه هاست. در غیر این صورت اوپک به دو جناح تقسیم خواهد شد.

بر اساس داده های صندوق بین المللی پول در سال 2014 صادرات نفت و گاز  65 درصد کل صادرات، 52 درصد درآمدهای بودجه فدرال و 14.5 درصد تولید ناخالص ملی روسیه را تشکیل داده است. نفت و گاز نه تنها برای روسیه و بلکه برای اروپا و همسایگان آسیایی اهمیت حیاتی دارد.

سال گذشته روسیه 30 درصد گاز و 25 درصد نفت مورد نیاز اروپا را تامین کرده است. نقش روسیه فقط به خاطر مواد خام اهمیت ندارد. نباید زیربناهای زمینی گسترده کل اوراسیا را فراموش کرد. 150 کیلومتر خط لوله امکان همکاری با بازارهای اروپا، آفریقای شمالی، کشورهای مستقل مشترک المنافع، منطقه خزر و آسیای جنوب شرقی را فراهم کرده است.

ولی طی چند سال اخیر تهدیدها و خطرات در بخش انرژی در حال افزایش است. به عنوان نمونه تصمیم اوپک در مورد حفظ سهمیه های فعلی استخراج نفت و مبارزه بر سر سهم در بازار بیشترین تاثیر را بر قیمت این محصول داشته است. قیمت گاز به خاطر گذر به مدلهای دوگانه قیمت گذاری در اروپا تحت فشار است. علاوه بر این آمریکا و اتحادیه اروپا به تحریم روسیه ادامه می دهند که فشار زیادی بر بخش انرژی کشور دارد. ممنوعیت تحویل تجهیزات می تواند توسعه طرحهای مهم از جمله حفاری در فلات قاره و بهره برداری از میادین چایاندینسک و کاویکتینسک را کند کند که یکی از آنها منبع اصلی صادرات گاز به چین در چارچوب قرارداد چهارصد میلیارد دلاری است.

ولی در صورت یافتن فروشندگان جدید تجهیزات می توان این مشکلات را حل کرد. ضمنا شرکتهای غربی در حال حاضر با شجاعت بیشتری عمل می کنند و مایل به دور زدن ممنوعیت همکاری با روسیه هستند.

نباید تمایل اتحادیه اروپا را به کاهش وابستگی به گاز روسیه از یاد برد. اروپاییها همچنان در جست و جوی جایگزین هستند هرچند در واقع وجود ندارد.

رقابت آمریکا را در بازار اروپا فعلا می توان جدی نگرفت چون با وجود ابعاد وسیع انقلاب نفت و گاز صخره در بلند مدت حجم ثابت استخراج وجود نخواهد داشت و بدون آن قراردادهای بلند مدت هم ممکن نخواهد بود.

پایگاه وستی فاینانس در ادامه به این موضوع می پردازد که اقدامات روسیه در خاورمیانه چه تاثیری بر عرصه انرژی دارد؟ باید گفت این کشور به لطف اقدامات فعال در خاورمیانه توانسته تا حد زیادی از تهدیدها بکاهد. به ویژه اوضاع فعلی جذابیت نفت و گاز این کشور را در مقایسه با عربستان و متحدانش در خلیج فارس به طور قابل توجهی بیشتر می کند.

در زمان انتخاب صادرکننده نفت و گاز امنیت برای وارد کنندگان عامل کلیدی به شمار می رود و آنها با دقت همه خطرات را می سنجند. به عنوان نمونه چین که از ناوگان دریایی آمریکا می ترسد ترجیح می دهد از خطوط لوله استفاده کند. روسیه در مقایسه با عربستان و بقیه کشورهایی که مجبورند فقط روی نقل و انتقال دریایی از طریق خلیج فارس یا دریای سرخ حساب کنند برتری دارد.

نفت و گاز خاورمیانه باید از نقاط خطرناکی از جمله کانال سوئز، باب المندب و تنگه هرمز عبور کند. با توجه به وجود پایگاه هوایی روسیه در سوریه، هماهنگی با ایران و احتمالا عراق در صورت ضرورت می توان انتقال نفت و گاز را از منطقه به طور کامل متوقف کرد. حتی بدون در نظر گرفتن حضور روسیه در سوریه این گذرگاهها به ویژه تنگه هرمز همیشه محل تشنج بوده اند و صادرکنندگان بارها به خطرات مربوط به کنترل آنها اشاره کرده اند.

حدود یک سوم نفت و 10 درصد گاز جهان در خاورمیانه استخراج می شود. نزدیک به یک سوم ذخایر گاز جهان در این منطقه قرار دارد ولی انتقال آن سخت است. اقتصاد کشورهای منطقه به شدت به فروش نفت بستگی دارد که خودش موجب بروز مناقشه های بی شمار طی چند دهه اخیر شده است. رقابت اصلی بین ایران، عراق و عربستان است و نکته جالب این که آمریکا از زمان جنگ بغداد و تهران به طور فعالی از این رویارویی حمایت می کند.

امروز 8 درصد نقل و انتقالهای تجاری از طریق کانال سوئز صورت می گیرد. اقتصاد جهانی هم چنین تا حد زیادی به تنگه باریک بین ایران و شبه جزیره عربستان وابسته است. بر اساس دکترین سال 1980 کارتر آمریکا می تواند برای دسترسی به نفت خلیج فارس از نیروی نظامی استفاده کند. از آن پس تنگه هرمز به نظامی ترین محدوده آبی کره زمین تبدیل شد. آمریکا در زمان جنگ ایران و عراق و بعد جنگ خلیج فارس نیروی دریایی قدرتمندی را برای حفاظت از صادرات نفت در منطقه مستقر کرد. حالا این نیروها به منظور جلوگیری از مسدود کردن تنگه هرمز توسط ایران در آن جا باقی مانده اند.

به نوشته پایگاه با توجه به شواهد موجود جهان همچنان به نفت وگاز خاورمیانه وابسته خواهد بود، نبود آرامش در خاورمیانه ادامه خواهد داشت و نیروهای مسلح در تنگه هرمز باقی می مانند.

ولی کانالهای صادراتی روسیه در برابر هر گونه خطری پایدارترند. تنها استثنا صادرات گاز مایع از ساخالین به آسیاست و بقیه حجم صادرات از طریق شبکه خطوط لوله انجام می شود. علاوه بر این روسیه نفوذ خود را بر سایر اعضای اوپک گسترش می دهد، روابط تنگاتنگی با ایران و روسیه دارد و پایه چنین روابطی را با عراق هم بنا نهاده است. مسکو به طور سنتی روابط خوبی با اعضای اوپک دارد که منابعی برای مقابله با قیمتهای پایین ندارند و مخالف سیاست عربستان هستند.

رویارویی گروه متشکل از ایران، عراق، آنگولا، نیجریه، لیبی، الجزایر، اکوادور و ونزوئلا با گروه متشکل از عربستان، کویت، امارات و قطر یکی از مشکلات اصلی اوپک است که می تواند موجب از هم پاشیدن آن شود. ولادیمیر پوتین به تازگی به نیکلاس مادورو پیشنهاد داده روسیه و ونزوئلا به منظور تقویت قیمت نفت و گاز با هم متحد شوند. اگر روسیه موجب تقسیم اوپک به دو جناح شود، سعودیها ناگزیر می شوند به جست و جوی راه مصالحه با سایر کشورهای عضو بپردازند و این به معنی کاهش سهم استخراج و افزایش بهای نفت خواهد بود. از سوی دیگر بهبود روابط مسکو و ریاض حیاتی دوباره به بازار نفت می بخشد.

پیمان راهبردی با ایران و عراق امکانات بیشتری برای روسیه به وجود می آورد. تهران تاکید می کند که می تواند طی شش ماه بعد از لغو تحریمها حجم استخراج نفت را تا یک میلیون بشکه افزایش دهد. برخورد سعودیها با این مساله توام با آرامش است چون ایران پول لازم را برای تامین هزینه های این طرح ندارد ولی در صورت مداخله روسیه و سرمایه گذاری در ایران اوضاع فرق خواهد کرد. این به منزله ضربه شدیدی به اقتصاد عربستان خواهد بود هر چند بقیه صادرکنندگان از جمله خود روسیه هم آسیب خواهند دید.

یک خطر دیگر برای عربستان هماهنگی اقدامات ایران، عراق و روسیه در بازار چین است. در حال حاضر این چهار کشور بر سر سهم در این بازار رقابت دارند ولی اگر سه کشور نخست قیمتهای پایین تری به پکن پیشنهاد بدهند، ریاض این بازار را از دست خواهد داد. سعودیها نقش خود را در چین از دست داده و جایشان را به روسیه بخشیده اند و وخامت بیشتر اوضاع می تواند برایشان خیلی فاجعه آمیز باشد. البته روسیه باید نهایت احتیاط را در اقدامات خود به خرج دهد. بازی بیش از اندازه فعال می تواند نگرانی اروپا و بعد چین را در خصوص وابستگی بیش از حد به نفت و گاز روسیه در بر داشته باشد.

سه شنبه ۲۱ مهر ۱۳۹۴ ساعت ۰۷:۴۱