پایان تاریخ مصرف جنوبی ها برای وزیر

وحید حاجی پور / کفن پوشان و سینه زنان؛ دوکلید واژه سخنان دیروز وزیر نفت برای هر گروه و جریانی که «کد» نباشد برای جنوبی ها یک اعلام جنگ رسمی است؛ جنگ فنی و سنتی میان بیژن نامدار زنگنه و منتقدان قدیمی خود، او روز گذشته به یکباره تفاهم و توافق شفاهی با مناطق نفتخیز جنوب را به پایان خط رساند و شبیه آن ماجرایی را کلید زد که در سال 87 اتفاق افتاد.

زنگنه سال های دور، زمانی که برای وزارت نفت در دولت دولت اصلاحات برگزیده شد، با جنوبی ها عهد بست که با هم «کار» کنند و مباحث فنی را به اهل فن واگذار کند. جنوب قبول کرد اما به دو سال نرسید که زنگنه تجزیه مناطق نفتخیز جنوب را کلید زد و قراردادهای جدید را نمایان کرد. جنوب تا می توانست به بیع متقابل انتقاد وارد کرد و نهایت کار به تحصن در مسجد حجت اهواز رسید.

کفن پوشان و سینه زنان که متعلق به اعتراضات قشر مذهبی کشور است نشانه ای واضح بود از اشاره مستقیم زنگنه به جنوبی ها. جنوبی هایی که یکبار دیگر «بازی» خوردند و حالا «بد» قراردادهای جدید شدند. اما چه شد که زنگنه به یکباره علیه جنوب قیام کرد روایت جالبی دارد.
 

*ورود دوباره به نفت
مرد «چشم تیله ای» که برای نفت کاندید شد از طریق واسطه هایی به جنوب پیام زد که من زنگنه آن دوران نیستم، تغییر کردم و باید با کمک هم صنعت نفت را آباد کنیم. واسطه ها هم به جنوب اطمینان دادند تغییرات زنگنه ملموس است لذا توافق می شود آنها به «یگانگی» زنگنه برای نفت رای دهند. رای هم ندادند حداقل  روی رنگ زنگنه «خراب» نشوند. جنوبی ها هم  با این توجیه که «نه به زنگنه سلام به چه کسی است» تصمیم گرفتند به کمک وی بروند.

زنگنه که به مجلس رفت، مناطقی ها دیگر در راهروهای مجلس حضور نداشتند و همه چیز آرام تمام شد. زنگنه بار دیگر وزیر نفت شد و کمیته تدوین قراردادهای نفتی را تشکیل داد. حسن شکرالله زاده را به عضویت این کمیته درآورد تا نخستین جبران محبت از همراهی جنوب را اعلام کند. مدیر سابق امور فنی مناطق نفتخیز جنوب به کمیته که رفت با افرادی مواجه شد که دقیقا روبروی وی قرار داشتند. او در کمیته بود اما خروجی کار چیزی نبود که جنوب در آن نقشی داشته باشد. در همایش قراردادهای نفتی اسفند 92، مدیران و کارشناسان مناطق نفتخیز، IPC را نقد کردند که در پاسخ گفته شد:« آقای شکرالله زاده که به نمایندکی از شما در کمیته حضور داشتند و در آن نقش داشتند».

جنوب به اردوگاه خود رفت و روی قراردادها کار کرد؛ زنگنه که هنوز هم جنوب را دشمن سنتی خود می دانست، برای کاهش فشارها آن ها را به جلسه ای دعوت کرد. جلسه ای 4 ساعته که خروجی اش این شد:«من شما را قبول دارم. هر انتقادی اگر وارد باشد اصلاح می کنیم. شما روی IPC کار کنید و فقط به من منتقل کنید و لاغیر». آن ها به جلسه با جوادی نیز رفتند و توانستند مدیرعامل شرکت ملی نفت را با خود همراه کنند به نحوی که انتقادهای جوادی، همان انتقادهای جنوب شد ولو درون نفتی.

چند صباحی نگذشته بود که جنوب پیگیر رفع معایب قرارداد شد؛ خبری از اصلاح نشد و یک نامه مهم در باره قراردادهای جدید به دفتر ریاست جمهوری ارسال شد. گزارشی که خشم زنگنه را به همراه داشت اما این خشم هم دلیلی نشد برای قطع همکاری با جنوب. در همان ایام فهرستی از 52 پروژه نفت و گاز ایران روی سایت ها قرار گرفت که سهم مناطق نفتخیز به میادین «آس» مربوط می شد. قرار بود در آسماری و بنگستان ها پروژه های افزایش ضریب بازیافت تعریف شود و برای سرمایه گذاری به شرکت های خارجی معرفی شود. تیم فنی مناطق نفتخیز جنوب با این استدلال که این میادین دارای ضریب بازیافت مطلوبی هستند، از زنگنه خواستند نام این فیلدها را از فهرست خارج کرده و میادین با ضریب بازیافت اندک را جهت افزایش به شرکت های خارجی معرفی کند که با اصرار آن ها و حمایت رکن الدین جوادی، با نظر آنها موافقت شد هرچند به سختی.

در کنفرانس  تهران خبری از 8 میدان معروف نشد  تا سید مهدی حسینی مرد ناراضی این تصمیم باشد. زنگنه با این توجیه که در قالب این تفاهم، مناطق نفتخیز جنوب همراه  برنامه های وزارت نفت شده است راضی از اتفاقات رخ داده، به هیچ عنوان در رسانه ها به این 8 میدان اشاره ای نکرد. نه او و نه مدیران وزارت نفت گویی اصلا قرار نبوده چنین پروژه هایی اجرا شود به هیچ عنوان به این موضوع نپرداختند. در انتقادهای دامنه دار و فراگیری که هر روز از IPC میشد جنوبی ها نقشی نداشتند و کاملا سکوت کرده بودند. هر چند انجمن اسلامی در چند نامه انتقادهایی را مطرح کرد اما به مانند دوران اول زنگنه در نفت، بادهای مخالف از جنوب نوزید.

همزمان با سکوت معنادار جنوب که نشانی از یک توافق بود، کارشناسان و رسانه ها میاندار انتقادها شدند و کار را برای زنگنه سخت کردند به طوری که وزیر نفت تحت این فشارها گفت:« هنوز قراردادی وجود ندارد که این همه مخالفت می شود. در حد پیش نویس است که مورد موافقت وزارت نیز قرار نگرفته است.» فرار رو به جلوی زنگنه به خوبی موید این ادعاست که وزیر نفت «جاخالی» داد. فشاری که مناطق نفتخیز هیچ نقشی در آن نداشته و به قدری منفعلانه عمل کرد که از سوی همفکرانشان طرد شدند.

در چنین شرایطی که مناطق در زمین زنگنه خیمه زده و ساکن شده بود، به یکباره زیر ستون چادر آن ها زده می شود. وزیر نفت دیروز در پنل تخصصی انرژی که در حاشیه همایش تبیین برنامه ششم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برگزار شداین چنین گفت:« 8 یا 9 میدان نفتی است که 70 درصد تولید نفت کشور را تامین می کنند. این میدان ها پیر شده اند و نیاز به ترمیم دارند. اما هر کاری می خواهیم در این زمینه انجام بدهیم یک عده کفن می پوشند و سینه می زنند و اجازه نمی دهند.اگر نمی گذارند انجام نمی دهیم. نه آبرویمان را از سر راه آورده ایم نه جانمان را. اما آیندگان ما را لعنت خواهند کرد. زیرا عدم ترمیم این میادین ضرر های جبران ناپذیری به کشور وارد خواهد کرد‎.»

شانا- سایت رسمی وزارت نفت- که از ادبیات تندتری در خبر خود استفاده کرد بلافاصله این بخش از صحبت های وزیر نفت را از خروجی خود حذف کرد اما خبرگزاری تسنیم آن را پوشش داد.  
 
 
*دلیل حمله به جنوب چه بود؟
بدون تردید مناطق نفتخیز جنوب طی دو سال اخیر، فرزند خلف زنگنه بوده است؛ سکوت کرده و با وی همراهی کرده است و وارد مناقشات سابق خود با وزیر نفت نشد. زنگنه مدل 92 مانند زنگنه مدل 76 فکر می کرد. بر این باور بود خودش یک طرف ماجراست و مناطق طرف دیگر. اگر مناطق را با خود همراه کند صدای مخالفی شنیده نمی شود و خط دهی آنها به رسانه ها کار را برای وی آسان می کند. اما واقعیت ماجرا این بود که دیگر دوران محور بودن مناطق به سر آمده بود. رسانه ها فراوان شده، کارشناسان فنی و حقوقی تعدادشان بیشتر شده و درجه حساسیت به نفت بالاتر رفته است.

آقای وزیر در استراتژی اش در خصوص مناطق نفتخیز جنوب درست فکر کرده بود اما فراموش کرده بود که سال 92 ، دیگر 16 سال پیش نیست. او حالا با متحدانش در مناطق نفتخیز جنوب وارد چالش شده و سرانجام خود را رها کرد. آن هارا کفن پوش و سینه زن خطاب کرد تا هم اختلاف قدیمی را باز کند و هم موجب سرزنش متحدانش در جنوب شود. در دوستگی جنوبی ها، حالا کسانی که می گفتند «بازی نخورید»، دست بالا را گرفته اند و شیوخ و چهره های برجسته جنوب، لب می گزند که آقای وزیر به ما قول داده بود، چرا اینطور گفت؟

زنگنه به خوبی می داند که دیگر نمی تواند براحتی قراردادهای IPC را آنطور که خودش می خواهد به جلو ببرد. ابتدا گفت قرارداد نداریم، سپس در یک درخواست هوشمندانه از منتقدان خواست مدل ارائه دهند و حالا با علم به اینکه قرار نیست بماند، جنوب را «بد» این قصه کرد.

وزیر نفت دیگر چیزی برای از دست دادن ندارد و بهترین اقدام، انداختن توپ به زمین مناطقی است که کاملا آرام بود. مباحق کارشناسی و قول و قرارهای منعقده شده بین خود و آن ها را فراموش کرد و این گروه را در تیررس حملات خود قرار داد. برنامه های زنگنه به هم ریخته است، او به مناطق اهمیت داد تا با کسر مخالفت آنها از قراردادها، سریعا قراردادهای جدید را بدون هیچ مخالفی تمام کند و در مسابقه قراردادی، فقط قرارداد ببنند تا خود را قهرمان روزهای سخت نفت معرفی کند اما همه چیز عوض شد و واکنش عصبی وزیر نفت دامان کسانی را گرفت که بیشترین همکاری را با وزیر نفت داشتند.

حالا نوبت واکنش جنوب است؛ واکنشی که به احتمال فراوان از موضع پایین و دلگیرانه همراه خواهد شد. شاید چهره های برجست جنوب از سوی جنوبی ها طرد شوند؛ شاید!
 
 
 

چهارشنبه ۵ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۰۸:۰۳