به گزارش
ميزنفت، در سال 1998 پس از یکسال دیپلماسی محرمانه و مذاکرات پشت پرده در سراسر جهان، عربستان سعودی عضو قدرتمند اوپک به همراه ونزوئلا و با همکاری یک تولید کننده غیرعضو اوپک یعنی مکزیک، موفق شد در قالب توافقنامه ای محرمانه، قیمت های نفت را در بازارهای جهانی افزایش دهند.
در این سال بود که روند اعتماد میان اعضای سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) به سطح شکننده ای رسیده بود و گویی به عنوان آخرین راه حل برای متوقف ساختن سیر نزولی بهای نفت، به میانجیگری خارجی نیاز بود که این امر در مذاکرات پشت پرده در ریاض، مادرید و میامی محقق شد.
هم اکنون در شرایط کنونی نیز که بهای نفت به پایین ترین سطح خود از سال 2003 تاکنون رسیده است، مقامات اوپک و دلالان نفتی به سوابق حدود دو دهه قبل بازگشته اند و این موضوع را در دست بررسی دارند که آیا این بار نیز امکان دستیابی به یک توافق پشت پرده برای کاهش تولید میان اعضای اوپک و روسیه وجود دارد دارد یا خیر.
برخی ناظران اختلافات حاکم میان اعضای اوپک را بسیار عمیق ارزیابی می کنند و روسیه را کارتی می دانند که چندان نمی توان بدان اعتماد کرد، ولی برخی دیگر می گویند الزامات اقتصادی برای تقویت بهای نفت و افزایش درآمدهای نفتی می تواند بر هر گونه بی اعتمادی و رنجش و اختلافات میان اعضا غلبه کند و در نهایت منجر به دستیابی به توافقی جهانی برای کاهش عرضه و رفع اشباع بازار شود.
بر خلاف سال 1998 چالش های موجود از بازسازی و ترمیم پل های خراب شده میان تنها تولید کننده اوپک فراتر می رود . این فرایند در برگیرنده منافع عربستان سعودی در کنار دو تولید کننده رو به رشد دیگر ، یعنی ایران و عراق و نیز یک کشور غیر عضو یعنی روسیه خواهد بود . همه این چهار کشور درگیر مناقشات در خاورمیانه هستند و همگی هم از سوی دیگر برای روی پا نگهداشتن اقتصادهای به شدت متکی به نفت خود و تامین هزینه های رفاهی واجتماعی به شدت به پول نیاز دارند.
یاسر ایلگوئیندی از تحلیلگران ناظر اوپک در موسسه مشورتی مدلی گلوبال می گوید: « روند دستیابی به توافق سال 1997/ 1998 که میان سه کشور عربستان سعودی ، ونزوئلا و مکزیک منعقد شد، به بیش از یکسال مذاکره نیاز داشت و در شرایطی صورت گرفت و اجرایی شد که بود و نبود آن مشخص نبود. »
ولی در شرایط کنونی کاهش شدید بهای نفت تولید کنندگان را به شدت دستپاچه و مستاصل کرده است. بهای نفت امسال به پایین تر از بشکه ای 30 دلار سقوط کرده در حالیکه این رقم تنها در 18 ماه پیش 115 دلار در هر بشکه بود . این یعنی وخیم ترین روند سقوط بهای نفت در تاریخ. »
این طوفان تمام عیار، در پی افزایش استخراج نفت شیل در آمریکا و متعاقب آن تصمیم حکام عربستان سعودی مبنی بر اشباع عرضه نفت خام برای بازپس گرفتن سهم بازار از تولید کنندگانی که با هزینه های گزاف نفت تولید می کنند ، در بازارهای جهانی وزیدن گرفت.
عربستان سعودی میزان تولید خود را در طول یکسال گذشته به سطح بی سابقه ای رساند و تا بالای 10 میلیون بشکه در روز تقریبا معادل روسیه افزایش داد. این در حالی است که
تولید خود روسیه نیز رکورد زده است.
عراق نیز میزان تولید خود را در طول ماه های گذشته به شدت افزایش داده است و قصد دارد این رقم را در سال 2016 باز هم افزایش دهد.
افزون بر آن ایران نیز می گوید با برچیده شدن تحریمهای اروپایی در ماه ژانویه این کشور نیز باید اجازه یابد تا میزان تولید خود را به سطح قبل از تحریم برساند.
الگوئیندی در این باره می گوید : « تا زمانی که به چارچوب معتبر در اوپک دست پیدا نکنید، توافق با تولید کنندگان غیر عضو امکان پذیر نخواهد بود و در شرایط کنونی این کار با توجه به شرایط ایران و عراق میسر نیست. تا زمانی که چارچوب معین میان ایران و عربستان و عراق برقرار نشود، هر گونه مذاکرات با کشورهای غیر عضو تنها وقت تلف کردن است. »
علی النعیمی وزیر نفت عربستان سعودی که از سال 1995 در این سمت بوده است، می گوید ریاض در صورت همکاری اعضای کلیدی اوپک و بازیگران غیر عضو، میزان تولید خود را کاهش خواهد داد.
ولی به گفته محافل داخلی، عربستان سعودی و متحدان منطقه ای آن یعنی کویت، قطر و امارات عربی متحده همگی بر سر دستیابی به اجماعی عملی و سازنده در این خصوص به شدت بدبین هستند. یکی از اعضای بلندپایه نفتی این کشورها به رویترز گفت: «ایران و عراق همچنان چالش های اصلی در داخل اوپک هستند و روسیه نیز با کاهش تولید موافقت نمی کند و نمی توان به مسکو اعتماد کرد. »
با این حال در طول یک ماه گذشته همه طرفها نشانه ها و پیامهایی در باب احتمال تغییر وضعیت بازار نفت جهانی از خود نشان داده اند.
محسن قمصری، یکی از مقامات اصلی در بخش صادرات نفت ایران در ماه ژانویه اعلام کرد:
ایران خواهان جنگ قیمتها نیست و بنابراین احتمالا محموله های نفت ایران به منظور پرهیز از وارد آمدن لطمه بیشتر به قیمت های جهانی به تدریج افزایش خواهد یافت.
وزیر نفت عراق نیز اعلام کرده است کشورش در صورت توافق همگانی بر سر کاهش مشترک تولید ، از برپایی نشست فوق العاده اوپک حمایت می کند.
این اظهارات مقامات ایرانی و عراقی با تغییر لحن مقامات روسی همزمان شده است . چرا که نیکولای توکارف رئیس شرکت خط لوله انحصاری روسیه و متحد نزدیک پوتین اعلام کرد برای متوقف ساختن سیر نزولی بهای نفت ، امکان اقدام مشترک وجود دارد.
گری راس یکی از تحلیلگران نفتی و ناظر اوپک در این باره می گوید: « باید شرایط کنونی را جدی گرفت. کلید اصلی موفقیت این است که روسیه به تعهدات خود عمل کند. »
با این همه شخص پوتین و متحد دیگر وی یعنی
ایگور سچین رئیس شرکت نفتی روسنفت ، هنوز درباره اقدام مشترک با اوپک در این خصوص اظهار نظری نکرده اند.
پوتین یکسال پیش گفته بود این احتمال وجود دارد که سقوط کنونی بهای نفت به همان شیوه سقوط بهای نفت در دهه 1980 برنامه ریزی شده باشد که در نهایت
به فروپاشی اتحاد شوروی در آن زمان انجامید. پوتین گفته بود :« حرف و حدیث های زیادی در آن باره مطرح شده است ، شاید آن یک توطئه مشترک از سوی آمریکا و سعودی ها برای مجازات ایران بود یا شاید برای اعمال فشار بر اقتصاد روسیه یا ونزوئلا. »
پوتین سرگئی لاوروف وزیر خارجه خود را این هفته به خاورمیانه فرستاده است لاوروف که تقریبا هرگز درباره نفت سخن نگفته است ، برای مذاکره درباره بازار نفت روانه عمان و امارات عربی متحده می شود.
افزون بر آن
وزیر نفت ونزوئلا نیز این هفته به کشورهای روسیه، قطر ، ایران و عربستان سعودی سفر می کند.
و درست مانند سال 1998 مذاکرات پشت پرده قوت می گیرد. هنگامی که پوتین ماه گذشته در مسکو با امیر قطر دیدار کرد ، نفت نیز در دستور کار مذاکرات قرار داشت. فرایند مذاکرات سال 2016 نیز همانند مذاکرات 1998 می تواند دردناک باشد.
کریل دیمیتریف رئیس صندوق سرماه گذاری مستقیم روسیه اعلام کرد توافق میان روسیه و اوپک امکان پذیر است ولی در زمان درست خودش. شاید یکسال دیگر و هنگامی که بازار به توازن مجدد دست یافت ، آنگاه دستیابی به توافق آسانتر خواهد بود.
گلدمن ساش نیز اعلام کرد به اعتقاد این موسسه همکاری میان اوپک و روسیه به شدت بعید خواهد بود ، چرا که افزایش بهای نفت موجب کاهش تولید در آمریکا می شود.
منبع : رویترز