ناکامی بازیگران کرسنت

به گزارش میز نفت ٬ چند ماه پیش بود که قرارداد فروش گاز میان شرکت ملی نفت ایران و یک شرکت ایرانی- نروژی امضا شد که بر اساس آن گاز ایران با قیمتی ناچیز به شرکت IFLNG فروخته می‌شد و این شرکت هم با تبدیل آن به ال ان جی و صادرات آن سود هنگفتی به جیب می‌زد. در قراردادی که به صورت چراغ خاموش منعقد شده بود٬ حتی هزینه حمل محموله‌های ال ان جی به عهده شرکت ملی نفت بود.

بر اساس دستور العملی که وزیر نفت چند روز پیش از امضای این قرارداد ابلاغ کرده بود٬ بهای هر متر مکعب گاز طبیعی 8 سنت تعیین شده بود که در مجموع خوراک و سوخت گازی٬ این رقم حدود 7 سنت بود. این قرارداد فروش گاز طبیعی 20 ساله بوده و رانتی شیرین را در اختیار صاحبان شرکت IFLNG قرار می‌داد. نکته جالب در ابلاغیه وزیر نفت این بود که وزارت نفت هر یارانه‌ای که برای شرکت‌های پتروشیمی داخلی در نظر گرفته بود تا به اشتغالزایی و کمک به اقتصاد کشور ادامه دهند، همان را عینا برای شرکتی در نظر گرفته بود که بدون یک سنت سرمایه گذاری، گاز ایران را به قیمت یارانه‌ای دریافت کرده و محصول نهایی را صادر می‌کرد.

همان زمان منتقدان نوشتند در شرایطی که قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه در قیمت نفت 50 دلار حدوداً 20 سنت است چنین ارزان فروشی نشاندهنده وجود رانتی در این قرارداد است.. در قرارداد فروش گاز بر اساس ابلاغیه اخیر نرخ فروش گاز، وزارت نفت هیچ مالکیتی بر ال‌ان‌جی تولیدی ندارد؛ لذا این گونه قراردادها فقط می‌توانند دارای منطق اقتصادی باشند و هیچ منطق استراتژیکی ندارند، با توجه به این نکته، در این مدل فروش گاز، قیمت فروش حتی باید بیشتر از قیمت صادراتی به همسایگان باشد تا بتواند به‌لحاظ منطق اقتصادی، فروختن گاز را که در واقع نوعی خام‌فروشی است توجیه کند. از طرف دیگر ارزان‌فروشی گاز در جنوب کشور موجب ایجاد یک شاخص قیمت‌گذاری ضعیف در بازار منطقه به‌ویژه خلیج فارس خواهد شد و می‌توانست دست‌مایه دیگر کشورهای واردکننده گاز از ایران و کاهش قیمت در دیگر قراردادهای صادراتی گاز کشور نیز باشد.
 
*پشت پرده چه کسانی بودند؟
این   قرارداد میان شرکت ملی نفت و شرکت IFLNG امضا شد که این شرکت متعلق به هملا نروژ و پالایش گاز خارک است. نگاهی به اعضای هیئت مدیره این شرکت ایرانی – نروژی نشان داد که حسین آفریده یکی از اعضای هیئت مدیره این شرکت بود. وی به نمایندگی از شرکت پالایش گاز خارگ عضو هیئت مدیره شرکت IFLNG است. شرکت پالایش گاز خارگ در تاریخ چهارم دی ماه ۱۳۹۳ تاسیس شده است و حسین آفریده به عنوان عضو هیئت مدیره این شرکت انتخاب شد. همچنین فردی به نام جلیل ابراهیم پور به عنوان مدیرعامل این شرکت انتخاب شد که وی به همراه حسین آفریده هم اکنون در هیئت مدیره شرکت IFLNG عضو هستند.

اما قراردادی که میان شرکت IFLNG و شرکت ملی نفت بتازگی امضا شده است یک قرارداد منحصر به فرد در تاریخ صادرات گاز کشور است که به نوعی تداعی کننده قرارداد کرسنت است؛  چه از نظر آنکه حسین آفریده یکی از نقش آفرینان و مدافعان سرسخت کرسنت در آن حضور دارد و چه از نظر ارزان فروشی گاز طبیعی که در نوع خود کم نظیر است و به شکل ویژه‌ای بر خلاف منافع ملی است.

حسین آفریده که در روزهای داغ شدن کرسنت در دولت اصلاحات بی محابا از این قرارداد دفاع می‌کرد در سال 96 خود راسا وارد حوزه تجارت گاز شد آن همبه واسطه قراردادی که شباهت عجیبی به کرسنت داشت. این شباهت موجب شد تا بسیاری از کارشناسان قرارداد IFLNG را کرسنت ۲ بنامند.

جدای از آنکه بازیگردانان این قرارداد تقریبا همان تیم کرسنت بودند٬ قیمت گذاری گاز و ارزان فروشی در کنار نقش ایران در قرارداد مورد اشاره این شباهت را کم نقص کرد. بر اساس قرارداد کرسنت٬ ایران نقش صادراتی خود را به شرکت کرسنت واگذار می‌کرد و به جای آنکه خودش صادرکننده گاز به شراجه باشد٬ این نقش را به یک دلال واگذار کرده بود آن هم با قیمتی ناچیز. دقیقا همچنین اتفاقی در باره قرارداد IFLNG رخ داد و ایران تنها فروشنده بود.

پس از افزایش  انتقادات بود که وزیر نفت از اصلاح این قرارداد گفت و دیروز هم در پاسخ به سوالی درباره این قرارداد از لغوش گفت. زنگنه اظهار داشت: قرارداد فروش گاز به شرکت نروژی IFLNG به منظور تولید ال‌ان‌جی در مراحل تصویبی در عمل رد شد، این قرارداد فعلا منتفی است.
گرچه زنگنه از قید فعلا استفاده کرده است ولی با توجه به حساسیت نهادهای نظارتی برای تکرار نشدن تراژدی کرسنت٬ امید می‌رود این قرارداد و دلالان آن برای همیشه به تاریخ بپییوندند.
 

دوشنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۶ ساعت ۱۱:۴۰