صنعت نفت قزاقستان در یک نگاه

به گزارش میز نفت، صنعت نفت و گاز سنگ بنای اقتصاد قزاقستان در 30 سال گذشته و از زمان استقلال این جمهوری استقلال‌یافته از شوروی بوده است. در سال 2022 میلادی، این بخش 18.9 میلیارد دلار به صندوق ملی و بودجه‌های ایالتی و محلی کمک کرد. این تزریق مالی قابل‌توجه از سه حوزه حیاتی حمایت می‌کند: کمک‌های اجتماعی و امنیت، مراقبت‌های بهداشتی و آموزش.

صندوق ملی در طول تاریخ خود بیش از 200 میلیارد دلار از مالیات نفت دریافت کرده است که امکان سرمایه‌گذاری مجدد درآمدها در بخش‌های مختلف اقتصاد را فراهم کرده است. این شرایط، توسعه زیرساخت‌ها را تسهیل کرده و به تعهدات اجتماعی کشور عمل کرده است.

این صنعت در سال 1991 میلادی پس از استقلال قزاقستان با چالش‌های زیادی روبرو شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، قزاقستان تولید نفت را آغاز کرد. درحالی‌که این کشور دارای ذخایر اکتشاف شده و حوزه‌های اكتشافی امیدوارکننده بود، اما با کمبود فناوری و ابزار توسعه این منابع ارزشمند روبرو بود.

در پایان سال 1991 میلادی، ذخایر نفت این كشور حدود 2.9 میلیارد تن محصول قابل استحصال بود. تولید سالانه در سطح 22 میلیون تن در سال بود. ذخایر گاز طبیعی نیز 1.9 تریلیون مترمکعب تخمین زده شده بود، درحالی‌که تولید گاز حدود 8 میلیارد مترمکعب در سال بوده است.

در آغاز استقلال، توجه گسترده‌ای به توسعه صنعت نفت و گاز شد. با تلاش رهبری سیاسی کشور و اقدامات گسترده زمین شناسان، ذخایر جدید کشف شد، شرکای راهبردی و سرمایه‌گذاری جذب شد و معرفی فناوری‌های جدید برای اکتشاف و تولید آغاز شد.

افزایش سرمایه‌گذاری در اکتشافات زمین‌شناسی و کشف میادین جدید، قزاقستان را قادر ساخت تا به رتبه دوازدهم در رتبه‌بندی کشورهای تولیدکننده نفت جهان برسد.

در اول ژانویه 2023 میلادی، ترازنامه دولتی شامل 307 میدان نفتی با ذخایر قابل بازیافت 4.4 میلیارد تن است.
در طول 30 سال، قزاقستان تولید نفت خود را تقریباً 3.8 برابر افزایش داده و به تولید سالانه 84.2 میلیون تن رسیده است. عمده این تولید به سه پروژه بزرگ نفت و گاز تنگیز، کاراچغانک و کاشاگان اختصاص دارد.

در تعهد خود به کربن‌زدایی و کاهش انتشار، دولت قزاقستان با چالش‌های بزرگی مواجه است. استفاده از زغال‌سنگ در تولید انرژی باید به‌تدریج کاهش یابد. این کاهش را می‌توان از طریق پذیرش فناوری‌های جدید طراحی‌شده برای به حداقل رساندن انتشار گازهای گلخانه‌ای یا با انتقال به منبع سوخت سازگارتر با محیط‌زیست، مانند گاز، به دست آورد.

در روز اول ژانویه میلادی 2023 میلادی، ترازنامه ایالتی 171 وجود میدان گازی مستقل با ذخایر قابل بازیافت 1.6 تریلیون مترمکعب و 242 میدان با ذخایر گاز درمجموع 2.1 تریلیون مترمکعب را فهرست کرده است.

تولید گاز قزاقستان از سال 1991 میلادی تاکنون 2.6 برابر افزایش‌یافته است و به 21.1 میلیارد مترمکعب در سال 2022 میلادی رسیده است. علاوه بر این، گاز تولیدشده از میادین نفتی در مدت مشابه به 32.1 میلیارد مترمکعب رسیده است.

بر اساس گزارش وزارت انرژی قزاقستان، گاز به‌عنوان یک‌روند اقتصادی جهانی با افزایش 35 درصدی مصرف طی هفت سال گذشته نقش‌آفرینی كرده است. باوجوداین، اکتشاف میادین جدید گازی در کشور به دلیل پایین بودن ارزش گاز در بازار و فقدان بازار، غیراقتصادی ارزیابی می‌شود.

برای بهبود شرایط، وزارت نیرو و شرکت ملی قزاق گاز، سازوکارهای تشویقی را اجرا کردند. آن‌ها همچنین فرمول جدید قیمت خرید گاز را طراحی و تأیید کرده‌اند، دودسته مصرف‌کننده جدید را معرفی کرده و چندین اولویت‌بندی را ایجاد کرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود این اقدامات در آینده، تولید گاز را ازنظر مالی جذاب کند.

شرکت‌های بزرگ تولیدکننده نفت برای تولید برق برای فعالیت‌های خود به‌شدت به گاز متکی هستند.

با توجه به توسعه روزافزون منابع انرژی تجدید پذیر و پتانسیل باد و خورشید فراوان در غرب و جنوب قزاقستان، دولت خواهان جایگزینی بخشی از تولید گاز با این منابع پاك است. قیمت بازار گاز در حالت ایدئال باید هزینه‌های متحمل شده توسط شرکت‌ها در استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر را جبران کرده و در درازمدت سودآور باشد.

در میدان اوزن یك پروژه با كمك شركت انی ایتالیا اجرا می‌شود كه هدف این تأسیسات تولید برق از طریق ترکیبی از منابع گاز، خورشید و باد است.

وضعیت فعلی با کاهش سریع تولید نفت و گاز در میادین توسعه‌یافته در دوره شوروی، علاوه بر چالش‌هایی که قبلاً ذکر شد، پیچیده‌تر می‌شود.

سالانه تولید در چندین منطقه نفت‌خیز نزدیک به یک میلیون تن کاهش می‌یابد. این کاهش تهدیدی قابل‌توجه برای کل کشور است، زیرا تقریباً تمام بخش‌های اقتصاد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ریسك بالقوه کمبود نفت و فرآورده‌های نفتی را تهدید می‌کند.

رئیس‌جمهور قاسم ژومارت توکایف بر نیاز فوری به توسعه منابع جدید تأکید کرده است و نیاز به شناسایی سریع ذخایر و ذخایر جدید دارد. منافع اقتصادی پروژه‌های اکتشافی جدید تنها شش تا نه سال پس از آغاز تحقق می‌یابد، همان‌طور که رئیس دولت در موارد متعدد تأکید کرده است.

در میادین فرسوده، استفاده از روش‌های نوین تولید برای افزایش ضریب بازیافت و افزایش عمر آن‌ها ضروری است. این امر مستلزم معافیت‌های مالیاتی با شرایطی برای سرمایه‌گذاری مجدد در فناوری‌های جدید است.

مطالعه چشم‌انداز ذخایر زیرنمکی عمیق در منطقه خزر و حوضه‌های تورگای جنوبی اطلاعات منحصربه‌فردی را در مورد ساختار، شکل‌گیری و مهاجرت نفت به قزاقستان ارائه می‌دهد که درنهایت منجر به افزایش ذخایر هیدروکربنی می‌شود. نمونه‌ای از این پروژه اوراسیا است که فاز اول آن درگذشته تکمیل شده است.

برای اجرای طرح‌های بلندپروازانه، جذب سرمایه‌گذار ضروری است. این امر باعث حمایت مالی و تسهیل معرفی فناوری‌های پیشرفته می‌شود.

علاوه بر این، نیاز به توسعه الزامات و دستورالعمل‌های صریح برای انجام اکتشافات زمین‌شناسی وجود دارد.

اکتشافات زمین‌شناسی یک اقدام استراتژیک است که آینده صنایع انرژی کشور را ایجاد كرده و بی‌شک باید در اولویت قرار گیرد.

گزارش اس اند پی گلوبال نشان می‌دهد که برای رقابت مؤثر قزاقستان برای تأمین مالی اکتشاف و تولید در آینده‌ای جهانی با محدودیت سرمایه، اصلاحات عمیق‌تری در سیاست ضروری است.

وظیفه بعدی توسعه خدمات نفت است. گسترش پروژه‌های بزرگ نفت و گاز و همچنین اکتشاف و توسعه میادین جدید با ایجاد تجهیزات صنعت نفت و گاز این کشور، زمینه اشتغال شهروندان قزاقستان و کاهش وابستگی به واردات را فراهم می‌کند.

اکتشاف در میادین آب‌های عمیق و مناطق جدید دارای ذخایر قابل‌توجه در خشکی و دریا نیز می‌تواند به این امر کمک کند. برای این اهداف، سیستمی از قراردادهای مدل بهبودیافته معرفی شده است که ترجیحات بسیاری را هم ماهیت نظارتی و مالی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.

مناطق امیدوارکننده همچنین شامل توسعه هیدروکربن‌های غیرمتعارف مانند نفت شیل، متان بستر زغال‌سنگ و قیر طبیعی و همچنین امکان استخراج فلزات گران‌بها و عناصر خاکی کمیاب از آب تولیدشده در میادین نفت و گاز است. مشارکت مؤثر منابعی که قبلاً استفاده نشده بود در گردش اقتصادی، کسب منافع اضافی را از طریق استفاده از زیرساخت‌های موجود ممکن می‌سازد.

ذخایر نفت شیل قزاقستان 200 میلیون تن تخمین زده می‌شود. ویژگی‌های منحصربه‌فرد جغرافیایی قزاقستان، همراه با عدم دسترسی مستقیم آن به دریای آزاد و مناطق خشکی وسیع آن، فرصت‌های امیدوارکننده‌ای را برای توسعه سیستم حمل‌ونقل نفت و گاز ارائه می‌دهد.

این زیرساخت در خدمت دو هدف تسهیل صادرات محصولات به خارج از کشور با خطوط لوله و سوآپ و تضمین عرضه پایدار به بازار داخلی کشور است. با نگاهی به آینده، این کشور به تلاش‌های خود برای تنوع بخشیدن به مسیرهای صادراتی ادامه خواهد داد و در نتیجه امنیت اقتصادی قزاقستان را تضمین می‌کند.

قزاقستان در آغاز استقلال نزدیک به 7.3 میلیون تن نفت صادر می‌کرد. در مقابل، حجم صادرات سالانه هم‌اکنون 64.3 میلیون تن نفت است.

چشم‌انداز صنعت نفت و گاز در قزاقستان قابل‌توجه است، بااین‌حال پتانسیل کامل آن هنوز استفاده نشده است. توسعه مستمر این صنعت در جهت معرفی فناوری‌ها و ظرفیت‌های جدید به قزاقستان، جذب سرمایه‌گذاری، ایجاد تسهیلات تولید بیشتر، رشد صنعت پتروشیمی و پالایش، افزایش نفوذ سیاسی قزاقستان و تقویت موقعیت مذاکره‌ای آن است.
 
نویسنده: فرخت آبیتوف
مترجم: محسن داوری
منبع: https://astanatimes.com

دوشنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۲ ساعت ۱۱:۴۹