50 سال پس از 1973 چه چیزی عوض شده؟
آمریکا، در نفت تحریم پذیر نیست
میز نفت -برحخی معتقدند اعراب می توانند به مانند سال 1973 دست به تحریم صادرات نفت به آمریکا و غرب بزنند اما نگاهی دقیق تر به سال 1973 و امروز آمریکا و جهان، نشان می دهد این لاح دیگر برای اعراب کارآیی ندارد.
به گزارش میز نفت، دنیل یرگین، از کارشناسان برجسته نفت جهان در یادداشتی نوشت:
بحران جنگ غزه 50 سال پس از بحران نفتی سال 1973 میلادی روی داده است. در آن سال، مدارس تعطیل شد، فعالیت کارخانه‌ها متوقف شد و مردم همه‌جا در مورد بحران انرژی سخن می‌گفتند. آن يك بحران ژئوپلیتیک بود. هرچند ما با بحران سیاسی داخلی واترگیت نیز در آن روزها روبرو بودیم.
در روز 17 اکتبر سال 1973 میلادی، وزرای نفت دولت‌های عربی گردهم آمدند تا تحريم نفتی ایالات‌متحده و چند کشور دیگر را به دلیل حمایت واشنگتن از تل‌آویو در جنگ اعراب و اسرائیل اعلام کنند. در آن روزها که کابوس آن همچنان در روح آمریکایی‌ها وجود دارد، کمبود سوخت، خودروها را ساعت‌ها در پمپ‌بنزین‌ها معطل می‌کرد. در آن سال حتی درخت کریسمس کاخ سفید نیز فاقد روشنایی بود.
از آن زمان، سیاست‌های انرژی ایالات‌متحده همواره تحت تأثیر این بحران بوده است. چند دهه پس‌ازآن سال، بازارها توسعه یافته‌اند و دولت‌ها ابزارهای جدیدی برای رویارویی با ریسک‌های امنیت انرژی ایجاد کرده‌اند. اما میراث تحریم نفت غرب چه بوده است؟ و شرایط کنونی چه تفاوتی با آن سال دارد؟
به‌هرحال، ما در پنجاهمین سالگرد جنگ کیپور هستیم. آن روز در اسراييل تعطیل بود و اکثر یهودی‌ها در منازل خود بودند. در جنگ کنونی نیز حماس اسراییلی‌ها را غافلگیر کرد. رهبران تل‌آویو در آن روز و در 7 اکتبر امسال با یک شکست اطلاعاتی و شکست سیاست‌گذاری روبرو شد. اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. چراکه حماس يك گروه است و یک دولت همانند مصر یا سوریه نیست.
از سوی دیگر، آمریکا در سال 1973 میلادی بزرگ‌ترین واردکننده نفت دنیا بود. اما امروز یانکی‌ها بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت دنیا و یک صادرکننده کلیدی نفت خام محسوب می‌شوند. اکثر دولت‌های عربی امروز دارای روابط سیاسی با تل‌آویو هستند، اما 50 سال پیش اسراییل وادار شد از ایران نفت خریداری کند. ایران امروز مهم‌ترین مخالف اسراییل محسوب می‌شود.
بازار نفت تاکنون در واکنش به این جنگ با نوسان چشمگیری روبرو نشده است. هرچند یک ریسک ژئوپلیتیک در بازار انرژی پدید آمده است. آيا ما شاهد يك زدوخورد محدود خواهيم بود و يا با گسترش دامنه آن توليدكنندگان نفت خلیج‌فارس را فرا خواهد گرفت؟ آيا ايران در اين بحران نقش‌آفرینی بيشتري خواهد داشت؟
من معتقدم شاهد يك تحريم نفتي مشابه 50 سال پيش نخواهيم بود، چراکه دولت‌هاي عربي در اقتصاد جهاني يكپارچه شده‌اند و روابط اقتصادي و سياسي با تل‌آویو دارند. در شرايط كنوني، تحريم نفتي بيشتر ايران، تأثیری بر بازار ندارد و كمبود عرضه به‌سرعت توسط ساير كشورها جبران می‌شود.
در جنگ اوكراين نيز شاهد بوديم كه پوتين نتوانست از گاز صادراتي به‌عنوان يك سلاح استفاده كند. بازار جهاني گاز به‌سرعت خود را با شرايط جنگ اوكراين منطبق كرد. انقلاب شيل و توسعه ظرفيت صادرات ال ان جي ایالات‌متحده نيز در اين موفقيت نقشي قابل‌توجه داشت. هم‌اکنون 40 درصد ال ان جي وارداتي اتحاديه اروپا از آمريكا تأمین می‌شود.
روسیه هم‌اکنون گاز اضافی زیادی دارد و انتقال این گازها با خط لوله به آسیا و چین به سال‌ها زمان و سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد. کرملین با تعیین سقف قیمت نفت توسط غرب با مشکل مشابه کاهش درآمد روبرو است. بدین ترتیب کمبود عرضه نیز پدید نیامده است.
در سال 1970 میلادی، قیمت هر بشکه نفت 14 دلار بود، اما در سال 1973 میلادی از مرز 80 دلار عبور کرد.
اوپک در شرایط کنونی، موضع‌گیری متفاوتی نسبت به 50 سال پیش دارد.
توسعه بازار گاز طبیعی، توسعه میادین نفتي در سایر مناطق دنیا نظیر دریای شمال، آفریقا و خلیج مکزیک توسط غول‌های نفتی، رشد ظرفیت ذخیره‌سازی نفت، رشد نیروگاه‌های هسته‌ای، بهبود کارایی مصرف انرژی و رشد انرژی‌های سبز شرایط کنونی را غیرقابل مقایسه با دهه 1970 میلادی کرده است.
در نیم‌قرن اخیر، سهم نفت در اقتصاد جهانی از 50 درصد به 32درصد کاهش‌یافته است. هرچند مقدار تقاضا دو برابر شده است. سهم گاز طبیعی در این دوره از 17 درصد به 26 درصد رسیده است. اما سهم زغال‌سنگ بدون تغییر همچنان 27 درصد است.
در سال 1973 ميلادي ، از يك بشكه نفت 1000 دلار توليد ناخالص داخلي به دست می‌آمد. اما هم‌اکنون با 56 درصد كاهش از 0.43 بشكه نفت همين عدد توليد می‌گردد.
صندوق بین‌المللی پول اعلام كرده با هر 10 دلار افزايش قيمت نفت شاهد كاهش 0.15 درصدي رشد اقتصادي و افزايش 0.4 درصدي تورم خواهيم بود.
تغییر ایالات‌متحده از یک واردکننده بزرگ به یک صادرکننده بزرگ نفت و گاز با انقلاب شیل و سرمایه‌گذاری هنگفت، این کشور را در برابر شوک‌های عرضه ایمن کرده است. میزان كنوني نفت تولیدی از میادین شیل ایالات‌متحده 13 میلیون بشکه در روز است. 15 سال پیش، ما 60 درصد نفت موردنیاز خود را وارد می‌کردیم. اما هم‌اکنون یک صادرکننده خالص هستیم.
احتمال تحریم نفتی غرب تقریباً وجود ندارد. همچنین سهم اوپک از بازار عرضه جهاني طلاي سياه، سقوط چشمگیری داشته است. بازار نفت امروز از انعطاف‌پذیری بیشتری در برابر شوک‌ها برخوردار بوده و امنیت انرژی افزایش‌یافته است.
بحران جنگ غزه 50 سال پس از بحران نفتی سال 1973 میلادی روی داده است. در آن سال، مدارس تعطیل شد، فعالیت کارخانه‌ها متوقف شد و مردم همه‌جا در مورد بحران انرژی سخن می‌گفتند. آن يك بحران ژئوپلیتیک بود. هرچند ما با بحران سیاسی داخلی واترگیت نیز در آن روزها روبرو بودیم.
در روز 17 اکتبر سال 1973 میلادی، وزرای نفت دولت‌های عربی گردهم آمدند تا تحريم نفتی ایالات‌متحده و چند کشور دیگر را به دلیل حمایت واشنگتن از تل‌آویو در جنگ اعراب و اسرائیل اعلام کنند. در آن روزها که کابوس آن همچنان در روح آمریکایی‌ها وجود دارد، کمبود سوخت، خودروها را ساعت‌ها در پمپ‌بنزین‌ها معطل می‌کرد. در آن سال حتی درخت کریسمس کاخ سفید نیز فاقد روشنایی بود.
از آن زمان، سیاست‌های انرژی ایالات‌متحده همواره تحت تأثیر این بحران بوده است. چند دهه پس‌ازآن سال، بازارها توسعه یافته‌اند و دولت‌ها ابزارهای جدیدی برای رویارویی با ریسک‌های امنیت انرژی ایجاد کرده‌اند. اما میراث تحریم نفت غرب چه بوده است؟ و شرایط کنونی چه تفاوتی با آن سال دارد؟
به‌هرحال، ما در پنجاهمین سالگرد جنگ کیپور هستیم. آن روز در اسراييل تعطیل بود و اکثر یهودی‌ها در منازل خود بودند. در جنگ کنونی نیز حماس اسراییلی‌ها را غافلگیر کرد. رهبران تل‌آویو در آن روز و در 7 اکتبر امسال با یک شکست اطلاعاتی و شکست سیاست‌گذاری روبرو شد. اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. چراکه حماس يك گروه است و یک دولت همانند مصر یا سوریه نیست.
از سوی دیگر، آمریکا در سال 1973 میلادی بزرگ‌ترین واردکننده نفت دنیا بود. اما امروز یانکی‌ها بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت دنیا و یک صادرکننده کلیدی نفت خام محسوب می‌شوند. اکثر دولت‌های عربی امروز دارای روابط سیاسی با تل‌آویو هستند، اما 50 سال پیش اسراییل وادار شد از ایران نفت خریداری کند. ایران امروز مهم‌ترین مخالف اسراییل محسوب می‌شود.
بازار نفت تاکنون در واکنش به این جنگ با نوسان چشمگیری روبرو نشده است. هرچند یک ریسک ژئوپلیتیک در بازار انرژی پدید آمده است. آيا ما شاهد يك زدوخورد محدود خواهيم بود و يا با گسترش دامنه آن توليدكنندگان نفت خلیج‌فارس را فرا خواهد گرفت؟ آيا ايران در اين بحران نقش‌آفرینی بيشتري خواهد داشت؟
من معتقدم شاهد يك تحريم نفتي مشابه 50 سال پيش نخواهيم بود، چراکه دولت‌هاي عربي در اقتصاد جهاني يكپارچه شده‌اند و روابط اقتصادي و سياسي با تل‌آویو دارند. در شرايط كنوني، تحريم نفتي بيشتر ايران، تأثیری بر بازار ندارد و كمبود عرضه به‌سرعت توسط ساير كشورها جبران می‌شود.
در جنگ اوكراين نيز شاهد بوديم كه پوتين نتوانست از گاز صادراتي به‌عنوان يك سلاح استفاده كند. بازار جهاني گاز به‌سرعت خود را با شرايط جنگ اوكراين منطبق كرد. انقلاب شيل و توسعه ظرفيت صادرات ال ان جي ایالات‌متحده نيز در اين موفقيت نقشي قابل‌توجه داشت. هم‌اکنون 40 درصد ال ان جي وارداتي اتحاديه اروپا از آمريكا تأمین می‌شود.
روسیه هم‌اکنون گاز اضافی زیادی دارد و انتقال این گازها با خط لوله به آسیا و چین به سال‌ها زمان و سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد. کرملین با تعیین سقف قیمت نفت توسط غرب با مشکل مشابه کاهش درآمد روبرو است. بدین ترتیب کمبود عرضه نیز پدید نیامده است.
در سال 1970 میلادی، قیمت هر بشکه نفت 14 دلار بود، اما در سال 1973 میلادی از مرز 80 دلار عبور کرد.
اوپک در شرایط کنونی، موضع‌گیری متفاوتی نسبت به 50 سال پیش دارد.
توسعه بازار گاز طبیعی، توسعه میادین نفتي در سایر مناطق دنیا نظیر دریای شمال، آفریقا و خلیج مکزیک توسط غول‌های نفتی، رشد ظرفیت ذخیره‌سازی نفت، رشد نیروگاه‌های هسته‌ای، بهبود کارایی مصرف انرژی و رشد انرژی‌های سبز شرایط کنونی را غیرقابل مقایسه با دهه 1970 میلادی کرده است.
در نیم‌قرن اخیر، سهم نفت در اقتصاد جهانی از 50 درصد به 32درصد کاهش‌یافته است. هرچند مقدار تقاضا دو برابر شده است. سهم گاز طبیعی در این دوره از 17 درصد به 26 درصد رسیده است. اما سهم زغال‌سنگ بدون تغییر همچنان 27 درصد است.
در سال 1973 ميلادي ، از يك بشكه نفت 1000 دلار توليد ناخالص داخلي به دست می‌آمد. اما هم‌اکنون با 56 درصد كاهش از 0.43 بشكه نفت همين عدد توليد می‌گردد.
صندوق بین‌المللی پول اعلام كرده با هر 10 دلار افزايش قيمت نفت شاهد كاهش 0.15 درصدي رشد اقتصادي و افزايش 0.4 درصدي تورم خواهيم بود.
تغییر ایالات‌متحده از یک واردکننده بزرگ به یک صادرکننده بزرگ نفت و گاز با انقلاب شیل و سرمایه‌گذاری هنگفت، این کشور را در برابر شوک‌های عرضه ایمن کرده است. میزان كنوني نفت تولیدی از میادین شیل ایالات‌متحده 13 میلیون بشکه در روز است. 15 سال پیش، ما 60 درصد نفت موردنیاز خود را وارد می‌کردیم. اما هم‌اکنون یک صادرکننده خالص هستیم.
احتمال تحریم نفتی غرب تقریباً وجود ندارد. همچنین سهم اوپک از بازار عرضه جهاني طلاي سياه، سقوط چشمگیری داشته است. بازار نفت امروز از انعطاف‌پذیری بیشتری در برابر شوک‌ها برخوردار بوده و امنیت انرژی افزایش‌یافته است.
سه شنبه ۹ آبان ۱۴۰۲ ساعت ۰۷:۰۶
کد مطلب: 36214