پول نفت، کجا خرج شد؟
حرکت اعراب به سمت انرژی پاک
میز نفت - نور شدید خورشید، باد و زمین‌های گسترده و بی استفاده این مزیت را به عربستان می‌دهد که در زمینه تجارت هیدروژن، وضعیت بهتری نسبت به رقبایش داشته باشد.
به گزارش میز نفت، بیان این جمله که شش کشور اصلی شورای همکاری خلیج‌فارس با هیدروکربن‌ها زندگی می‌کنند، چندان اغراق‌آمیز نیست. حدود 60 سال قبل، بیشتر شهرها در کشورهای عربستان، امارات، کویت، قطر، بحرین و عمان حدود چند صد هزار نفر جمعیت داشت؛ به واسطه ذخایر زیاد گاز و نفت، بسیاری از آنها حالا به کلان‌شهرهایی مدرن تبدیل شده‌اند. عربستان به تنهایی حدود 16 درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد و از طرفی دومین تولیدکننده گاز به حساب می‌آید.
در سال جاری، عربستان و بعضی از کشورهای نفتی خاورمیانه اعلام کرده‌اند که به دلیل افزایش قیمت نفت و گاز، بودجه مازاد داشته‌اند. به عنوان مثال، وزارت دارایی عربستان مازاد این کشور در سال 2022 را 102 تریلیون ریال اعلام کرد. اما همیشه به این منوال نبوده است.
سال‌ها بود که بسیاری از کشورهای عضو این شورا از کسری بودجه و قیمت پایین انرژی رنج می‌بردند. در همین راستا موسسه تحقیقاتی S&P Global سال گذشته تخمین زد که کسری بودجه کشورهای اصلی این شورا در فاصله سال‌های 2020 تا 2023 رقمی حدود 490 میلیارد دلار خواهد بود.
اتفاقات برای این کشورها به خوبی رقم خورد اما آنها کاملا می‌دانند که اقتصادشان تا چه اندازه به نفت و گاز وابسته است. به همین دلیل است که عربستان و شرکایش در شورای همکاری خلیج‌فارس به سمت سرمایه‌گذاری فراوان در انرژی‌های تجدیدپذیر رفته‌اند.
گزارش‌های رسمی می‌گوید که 10.3 درصد از کل مبادلات تجاری مربوط به قراردادهای انرژی سبز بوده است. بنا بر این گزارش‌ها، کشورهای خاورمیانه در سه ماهه نخست سال جاری 283 قرارداد سبز را ثبت کرده‌اند که در مقایسه با سال قبل، رشدی 16 درصدی داشته است. در این میان، عربستان و امارات بیش از بقیه کشورها در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در ادامه نگاهی به این می‌اندازیم که چطور این دو کشور سعی کرده‌اند اقتصاد خود را از نفت جدا کنند.
* عربستان؛ خورشید، باد و هیدروژن
اگرچه عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژری عربستان سال گذشته در مصاحبه با بلومبرگ اعلام کرد که این کشور قصد دارد تا آخرین قطره نفت را استخراج کند و همین اظهارنظر حرف و حدیث‌های زیادی در دنیای نفت ایجاد کرد، اما عربستان یکی از بلندپروازانه‌ترین برنامه‌ها در زمین انرژی پاک را دارد: برنامه اقتصادی محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور یا همان چشم‌انداز 2030. در بخشی از این برنامه، سران ریاض هدف خود را ایجاد 60 گیگاوات انرژی تجدیدپذیر تا پایان این دهه اعلام کرده‌اند. البته تاکنون پیشرفت محدودی در این زمینه رقم خورده و 300 مگاوات انرژی خورشیدی در حال عملیاتی است و 400 مگاوات انرژی بادی هم در حال ساخت است.
در همین راستا بود که شرکت دولتی آرامکو دو سال پیش اعلام کرد که به جای صادرات گاز موجود در میدان جفیره به صورت گاز طبیعی مایع، قصد دارد آن را به یک سوخت پاک‌تر تبدیل کند: هیدروژن آبی. مقامات دولتی می‌گویند که برنامه کنونی، تولید گاز طبیعی کافی برای مصارف داخلی است تا از سوختن نفت در نیروگاه‌ها جلوگیری کرده و باقی‌مانده آن را به هیدروژن تبدیل کنند. یکی از مزیت‌های هیدروژن آبی، نداشتن مضرات زیست محیطی است.
در سال 2020، آرامکو اولین نقل و انتقال آمونیاک آبی در جهان را انجام داد؛ از عربستان به ژاپن. ژاپن که به دلیل موقعیت کوهستانی و همچنین زلزله‌خیز بودن خود نمی‌تواند چندان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر فعایت کند، انتظار دارد که عربستان به یکی از مهمترین تامین‌کنندکان سوخت هیدروژنی آن تبدیل شود.
دولت عربستان همچنین در حال ساخت یک نیروگاه هیدروژنی 5 میلیارد دلاری است که تمام برق شهر جدید نئوم را تامین می‌کند؛ این شهر در سال 2025 افتتاح می‌شود. از طرف دیگر، نور شدید خورشید، باد و زمین‌های گسترده و بی استفاده این مزیت را به عربستان می‌دهد که در زمینه تجارت هیدروژن، وضعیت بهتری نسبت به رقبایش داشته باشد.
آلمان نیز اخیرا اعلام کرده که به هیدروژن پاک نیاز دارد و امیدوار است عربستان به مهمترین تامین‌کننده‌اش تبدیل شود. دو سال پیش دولت آلمان متعهد به سرمایه‌گذاری 9 میلیارد یورویی در فناوری‌های هیدروژنی شد. دولت این کشور همچنین ساخت یک نیروگاه 5 هزار مگاواتی تا سال 2030 را در برنامه‌اش دارد. مسئولان آلمانی به این مساله پی برده‌اند که به تنهایی نمی‌توانند این کار را انجام دهند و به تامین‌کنندگان کم هزینه‌ای همچون عربستان نیاز دارند.
*امارات؛انرژی‌هسته‌ای، باد و تبدیل پسماند به انرژی
سال گذشته سازمان انرژی هسته‌ای امارات از آغاز به کار اولین نیروگاه برق هسته‌ای این کشور با نام برکت خبر داد. این نیروگاه 1400 مگاواتی انرژی هسته‌ای از ابتدای ماه دسامبر، به بزرگترین تامین‌کننده برق در این کشور تبدیل شد. بنا به گفته مسئولان اماراتی، این نیروگاه همچنین مهمترین اقدام در راستای کربن زدایی در این کشور به حساب می‌آید.
امارات نیز به دنبال عربستان، در حال برداشتن گام‌های مهمی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر است. مصدر که به عنوان بازوی انرژی پاک در شرکت دولتی « مبادله » شناخته می‌شود، در حال ایجاد ظرفیت‌های تجدیدپذیر در آسیای مرکزی است و در همین راستا در آوریل 2021 قراردادی به منظور توسعه انرژی خورشیدی در آذربایجان امضا کرد.
مصدر از آغاز به کار خود در سال 2006، پروژه‌های متعددی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر در 30 کشور اجرا کرده است. در حال حاضر مدیران آن قصد دارند که از تجربیات خود در پروژه‌های بین‌المللی، در داخل کشور استفاده کنند. به عنوان مثال، یکی از برنامه‌های مدنظر مصدر این است که با توسعه مزارع بادی و استفاده از جدیدترین توربین‌ها که می‌توانند با کمترین میزان باد هم برق تولید کنند، منابع بادی این کشور را تقویت کنند.
همچنین این شرکت در حال ساخت تاسیساتی به ارزش 1.1 میلیارد دلار است که با سوزاندن زباله‌ها و پسماندها می‌تواند برق تولید کند. این پروژه در صورت تکمیل شدن می‌تواند سالانه دو سوم برق مورد نیاز خانگی در امارات را تامین کند.
منبع: یاهو
در سال جاری، عربستان و بعضی از کشورهای نفتی خاورمیانه اعلام کرده‌اند که به دلیل افزایش قیمت نفت و گاز، بودجه مازاد داشته‌اند. به عنوان مثال، وزارت دارایی عربستان مازاد این کشور در سال 2022 را 102 تریلیون ریال اعلام کرد. اما همیشه به این منوال نبوده است.
سال‌ها بود که بسیاری از کشورهای عضو این شورا از کسری بودجه و قیمت پایین انرژی رنج می‌بردند. در همین راستا موسسه تحقیقاتی S&P Global سال گذشته تخمین زد که کسری بودجه کشورهای اصلی این شورا در فاصله سال‌های 2020 تا 2023 رقمی حدود 490 میلیارد دلار خواهد بود.
اتفاقات برای این کشورها به خوبی رقم خورد اما آنها کاملا می‌دانند که اقتصادشان تا چه اندازه به نفت و گاز وابسته است. به همین دلیل است که عربستان و شرکایش در شورای همکاری خلیج‌فارس به سمت سرمایه‌گذاری فراوان در انرژی‌های تجدیدپذیر رفته‌اند.
گزارش‌های رسمی می‌گوید که 10.3 درصد از کل مبادلات تجاری مربوط به قراردادهای انرژی سبز بوده است. بنا بر این گزارش‌ها، کشورهای خاورمیانه در سه ماهه نخست سال جاری 283 قرارداد سبز را ثبت کرده‌اند که در مقایسه با سال قبل، رشدی 16 درصدی داشته است. در این میان، عربستان و امارات بیش از بقیه کشورها در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در ادامه نگاهی به این می‌اندازیم که چطور این دو کشور سعی کرده‌اند اقتصاد خود را از نفت جدا کنند.
* عربستان؛ خورشید، باد و هیدروژن
اگرچه عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژری عربستان سال گذشته در مصاحبه با بلومبرگ اعلام کرد که این کشور قصد دارد تا آخرین قطره نفت را استخراج کند و همین اظهارنظر حرف و حدیث‌های زیادی در دنیای نفت ایجاد کرد، اما عربستان یکی از بلندپروازانه‌ترین برنامه‌ها در زمین انرژی پاک را دارد: برنامه اقتصادی محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور یا همان چشم‌انداز 2030. در بخشی از این برنامه، سران ریاض هدف خود را ایجاد 60 گیگاوات انرژی تجدیدپذیر تا پایان این دهه اعلام کرده‌اند. البته تاکنون پیشرفت محدودی در این زمینه رقم خورده و 300 مگاوات انرژی خورشیدی در حال عملیاتی است و 400 مگاوات انرژی بادی هم در حال ساخت است.
در همین راستا بود که شرکت دولتی آرامکو دو سال پیش اعلام کرد که به جای صادرات گاز موجود در میدان جفیره به صورت گاز طبیعی مایع، قصد دارد آن را به یک سوخت پاک‌تر تبدیل کند: هیدروژن آبی. مقامات دولتی می‌گویند که برنامه کنونی، تولید گاز طبیعی کافی برای مصارف داخلی است تا از سوختن نفت در نیروگاه‌ها جلوگیری کرده و باقی‌مانده آن را به هیدروژن تبدیل کنند. یکی از مزیت‌های هیدروژن آبی، نداشتن مضرات زیست محیطی است.
در سال 2020، آرامکو اولین نقل و انتقال آمونیاک آبی در جهان را انجام داد؛ از عربستان به ژاپن. ژاپن که به دلیل موقعیت کوهستانی و همچنین زلزله‌خیز بودن خود نمی‌تواند چندان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر فعایت کند، انتظار دارد که عربستان به یکی از مهمترین تامین‌کنندکان سوخت هیدروژنی آن تبدیل شود.
دولت عربستان همچنین در حال ساخت یک نیروگاه هیدروژنی 5 میلیارد دلاری است که تمام برق شهر جدید نئوم را تامین می‌کند؛ این شهر در سال 2025 افتتاح می‌شود. از طرف دیگر، نور شدید خورشید، باد و زمین‌های گسترده و بی استفاده این مزیت را به عربستان می‌دهد که در زمینه تجارت هیدروژن، وضعیت بهتری نسبت به رقبایش داشته باشد.
آلمان نیز اخیرا اعلام کرده که به هیدروژن پاک نیاز دارد و امیدوار است عربستان به مهمترین تامین‌کننده‌اش تبدیل شود. دو سال پیش دولت آلمان متعهد به سرمایه‌گذاری 9 میلیارد یورویی در فناوری‌های هیدروژنی شد. دولت این کشور همچنین ساخت یک نیروگاه 5 هزار مگاواتی تا سال 2030 را در برنامه‌اش دارد. مسئولان آلمانی به این مساله پی برده‌اند که به تنهایی نمی‌توانند این کار را انجام دهند و به تامین‌کنندگان کم هزینه‌ای همچون عربستان نیاز دارند.
*امارات؛انرژی‌هسته‌ای، باد و تبدیل پسماند به انرژی
سال گذشته سازمان انرژی هسته‌ای امارات از آغاز به کار اولین نیروگاه برق هسته‌ای این کشور با نام برکت خبر داد. این نیروگاه 1400 مگاواتی انرژی هسته‌ای از ابتدای ماه دسامبر، به بزرگترین تامین‌کننده برق در این کشور تبدیل شد. بنا به گفته مسئولان اماراتی، این نیروگاه همچنین مهمترین اقدام در راستای کربن زدایی در این کشور به حساب می‌آید.
امارات نیز به دنبال عربستان، در حال برداشتن گام‌های مهمی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر است. مصدر که به عنوان بازوی انرژی پاک در شرکت دولتی « مبادله » شناخته می‌شود، در حال ایجاد ظرفیت‌های تجدیدپذیر در آسیای مرکزی است و در همین راستا در آوریل 2021 قراردادی به منظور توسعه انرژی خورشیدی در آذربایجان امضا کرد.
مصدر از آغاز به کار خود در سال 2006، پروژه‌های متعددی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر در 30 کشور اجرا کرده است. در حال حاضر مدیران آن قصد دارند که از تجربیات خود در پروژه‌های بین‌المللی، در داخل کشور استفاده کنند. به عنوان مثال، یکی از برنامه‌های مدنظر مصدر این است که با توسعه مزارع بادی و استفاده از جدیدترین توربین‌ها که می‌توانند با کمترین میزان باد هم برق تولید کنند، منابع بادی این کشور را تقویت کنند.
همچنین این شرکت در حال ساخت تاسیساتی به ارزش 1.1 میلیارد دلار است که با سوزاندن زباله‌ها و پسماندها می‌تواند برق تولید کند. این پروژه در صورت تکمیل شدن می‌تواند سالانه دو سوم برق مورد نیاز خانگی در امارات را تامین کند.
منبع: یاهو
شنبه ۱۰ دی ۱۴۰۱ ساعت ۰۸:۱۰
کد مطلب: 34656