جنگ دسته جمعی برای نفت!

به گزارش میز نفت، تولید نفت از میادین و تأسیسات نفتی که عمدتاً در شمال شرق سوریه قرار دارد، پیش از درگیری ها حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز بود. پس از شروع درگیری در سال ۲۰۱۱ میلادی، نیروهای مختلف حاضر در جنگ از جمله جناح های مخالف و داعش به صورت پیاپی کنترل بخش زیادی از این ثروت ارزشمند نفتی را به دست گرفتند. تحریم های غرب علیه بخش نفت نیز باعث شد تا شرکت های نفتی خارجی، این کشور را ترک کنند.

نیروهای سوریه دموکراتیک، ائتلاف مورد حمایت آمریکا، در حال حاضر یک چهارم خاک سوریه از جمله منطقه شرق فرات را کنترل می کند. این نیروها بر اساس قراردادهای قانونی امضا شده با دولت دمشق اکنون بر ۹۰ درصد از میادین نفت و بیش از ۵۰ درصد از میادین گازی و همچنین زیرساخت های متعلق به شرکت های خارجی تسلط دارند. چاه ها و تاسیسات نفت توسط نیروهای ائتلاف به رهبری ایالات متحده و این نیروها محاصره و حفاظت شده است.

از سوی دیگر، دمشق اعلام کرده که زیان بخش نفت از ابتدای بحران تاکنون ۹۱.۵ میلیارد دلار بوده است.

بسام توهم، وزیر نفت فاش کرد که تولید روزانه نفت ۸۹۰۰۰ بشکه است که عمدتاً در مناطق تحت کنترل کردها است. توهم این نفت را «دزدیده شده» از مردم سوریه توصیف می کند.


*تضاد بین المللی
پس از حضور نظامی روسیه در اواخر سال ۲۰۱۵ میلادی، دمشق قراردادهایی را با شرکت های روسی برای سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز در سوریه و آب های سرزمینی آن امضا کرد. همچنین با شرکت اوروپولیس، شرکت مرتبط با یوگنی پریگوژین که مزدوران واگنر را تأمین مالی می‌کند، قرار داد برای حفاظت از تأسیسات نفت و گاز و آزادسازی آنها از دست داعش در ازای ۲۵ درصد عواید آنها امضا شد. این شامل کنترل این شرکت بر توسعه بزرگ گاز ابلا سانکور در نزدیکی پالمیرا بود، عملیاتی که منجر به تلفات انسانی زیادی شد. یه هر ترتیب، این قرارداد پوششی بود که گروه شبه نظامی واگنر زیر نام آن فعالیت می کرد.

 تخمین زده می شود که واگنر در سال ۲۰۱۸ میلادی حدود ۲۵۰۰ پرسنل در سوریه داشته است. آنها در جنگ سوریه شرکت کردند و یا در اردوگاه های آموزشی و آمادگی در روسیه حضور داشتند. برخی از آنها به لیبی و اکنون به اوکراین منتقل شده اند.

در واقع، قرارداد میان اورو پولیس و دمشق فقط مناطق تحت کنترل دمشق را شامل می شد. در اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی، نیروهای واگنر به نیروگاه گاز کونوکو در شرق فرات، یکی از مواضع نیروهای سوریه دموکراتیک حمله کردند، اما توسط توپخانه و حملات هوایی ایالات متحده که حدود ۲۰۰ نیرو را کشتند، هدف قرار گرفتند.

در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا اعلام کرد که نیروهای آمریکایی از مناطق اطراف مرز سوریه با ترکیه در شرق فرات عقب‌نشینی می‌کنند و به ترکیه برای حمله به شمال سوریه چراغ سبز نشان می‌دهد و نیروهای دموکراتیک سوریه، متحدان واشنگتن را تحت سلطه قرار می‌دهد.

*تغییر در مهره های بازی
در ۶ اکتبر ۲۰۱۹ میلادی، لیندسی گراهام، سناتور جمهوری خواه، همراه با برخی از مقامات آمریکایی و اروپایی، رئیس جمهور ترامپ را متقاعد کردند که ۹۰۰ نفر از نیروهای ارتش آمریکا را برای محافظت از نفت در آنجا نگه دارد. ترامپ بعدها گفت که تعداد کمی از سربازان در مناطق حاوی نفت باقی خواهند ماند و تأکید کرد که امنیت و حفاظت از نفت را تضمین کرده‌ایم.

در ژوئیه ۲۰۲۰ میلادی، واشنگتن اعلام کرد که مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه، پس از دریافت معافیت وزارت خزانه داری از تحریم های اعمال شده علیه سوریه، به دولت ترامپ از امضای توافق نامه ای با شرکت آمریکایی دلتا کرسنت انرژی برای سرمایه گذاری در نفت خبر داد.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه وقت آمریکا اعلام کرد که این توافق با هدف "مدرن سازی نفت" صورت گرفته است.

این وضعیت باعث شرمساری وزارت دفاع آمریکا شد که بیانیه های متناقضی صادر کرد. در ابتدا اعلام شد که نفت سوریه برای مردم سوریه است و ما همچنان به وحدت و تمامیت ارضی سوریه متعهد هستیم.

 در ادامه این بیانیه تاکید شده است که دولت ایالات متحده مالک، کنترل کننده یا مدیریت منابع نفتی در سوریه نیست. مردم مناطق آزاد شده از داعش تصمیمات خود را در مورد مدیریت محلی می گیرند.

مارک اسپر، وزیر دفاع اسبق آمریکا، اعلام کرد که اکنون در حال اتخاذ تدابیری برای تقویت موقعیت خود در دیرالزور هستیم تا از دسترسی داعش به میادین نفتی جلوگیری کنیم. پنتاگون اعزام نیرو و خودروهای زرهی برای حفاظت از میادین نفتی را تایید کرد.


*تداوم درگیری آمریکا و روسیه 

یکی از رهبران اپوزیسیون اعلام کرده که افسران بلندپایه روسیه بارها به رهبران نیروهای دموکراتیک سوریه اطلاع داده اند که به شرکت های روسی که با دمشق قرارداد امضا کرده اند، اجازه دهند در میادین نفتی شرق فرات کار کنند، اما مقامات کرد پاسخ دادند که این امر مستلزم تایید متحدان آمریکا است تا میادین نفتی را کنترل کنند.

درگیری‌های روسیه و آمریکا در نتیجه جنگ در اوکراین و رکود وضعیت نظامی در سوریه، به ویژه با نبود چشم‌اندازی برای راه‌حل سیاسی در حالی که نیازهای اقتصادی و انسانی مردم سوریه افزایش یافته، تشدید شده است. این بدان معناست که نفت به عنوان عاملی برای همکاری ضمنی بین متخاصمان غیرقانونی سوریه و خارجی برای تقسیم درآمدهای حدود 89000 بشکه در روز ظاهر شده است.

بر اساس برآوردهای کارشناسان، اداره خودمختار شمال و شرق سوریه حدود 16 دلار در هر بشکه دریافت می کند و 15 دلار دیگر به دولت سوریه می رسد. مقدار باقیمانده که می تواند تا 50 دلار در هر بشکه باشد، «از بین رفته» و به دست این سودجویان جنگ می رسد. گروه های معارض بخشی از تولید را به صورت محلی استفاده می کند، در حالی که میانجی ها و سودجویان جنگ، بخشی دیگر را برای پالایش یا نگهداری به مناطق دولتی (که دو سوم خاک سوریه را تشکیل می دهد) منتقل می کنند. گزارش شده که نفت به کردستان عراق هم برای مصارف محلی یا برای قاچاق به ترکیه قاچاق می شود. نفت با قیمت های بسیار پایین فروخته می شود و مزارع و محیط اطراف در حال حاضر آسیب قابل توجهی را متحمل می شوند.

مقامات در مورد شبکه‌هایی که در سایه برای قاچاق نفت و مشتقات آن بین شرق فرات، تحت کنترل نیروهای مخالف دولت  که محور اصلی آن یگان‌های مدافع خلق کرد است، سخن می گویند.

 مقامات حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) به رهبران نیروهای دموکراتیک سوریه توصیه کرده‌اند در خصوص فروش نفت در داخل و منطقه با دمشق هماهنگی کنند.

همکاری بین متخاصمان فراتر از مرزها است. گزارش ها حاکی از آن است که نفت به کردستان عراق و برخی مناطق ترکیه با دخالت میانجی ها و افراد نزدیک به تصمیم گیرندگان آنجا قاچاق می شود، هرچند اختلافات سیاسی و نظامی بین تصمیم گیرندگان قامشلی و اربیل ادامه دارد. 

 یک مقام آگاه غربی می گوید: به احتمال زیاد تصمیم گیران در این حوزه ها عجله ای برای دستیابی به یک راه حل سیاسی که مانع ورود پول به جیب آنها شود، ندارند. به احتمال زیاد سودجویان جنگ هستند. در مناطق تحت نفوذ محلی و کشورهای همسایه نمی خواهند جنگ پایان یابد.

*یک رویکرد جایگزین

زمانی که رئیس جمهور جو بایدن به قدرت رسید، دولت وی معافیت های تحریمی را اعلام کرد که امکان سرمایه گذاری های هدفمند را فراهم می کرد، (اگرچه این امر صنعت نفت را مستثنی می کرد) در شرق فرات. با این حال، به دلایل بسیاری، عمدتاً اعتراض شرکت‌های خارجی که دارای حق حاکمیت در میادین نفتی هستند، تصمیم گرفت معافیت تحریمی اعطا شده به دلتا کرسنت انرژی را تمدید نکند. 

جان بل، مدیر عامل گلف سندز می گوید: رویکرد جدیدی برای کاهش درد و رنج عظیم در سوریه مورد نیاز است.

 وی افزود: سوریه به میلیاردها دلار نیاز دارد که تنها با نفت و گاز تولید می‌شود و این طرح‌ها را سودی برای کردها، دمشق و مردم سوریه توصیف کرد. تحلیلگران این ابتکار را با برنامه نفت در برابر غذا که قبل از حمله آمریکا در سال 2003 در عراق اجرا شد، مرتبط می‌دانند. بل اذعان می‌کند که باید از آن برنامه نامطلوب درس گرفت، زیرا او این ابتکار را به عراق پیشنهاد می‌کند. فعالان بین المللی می گویند این یک ابتکار به موقع است، اما در مورد آینده این کشور نمی توان با قاطعیت سخن گفت.
 
 
منبع: الشرق الاوسط
مترجم: محسن داوری 
 

يکشنبه ۲۹ آبان ۱۴۰۱ ساعت ۱۱:۵۹