به گزارش میز نفت، جهش قیمت نفت که به واسطه جنگ در اوکراین به وجود آمد، باعث شد تا کشورهای نفتخیر خاورمیانه بار دیگر به طور قابل توجهی ثروتمند شوند. این افزایش موجب شد کشورهای حوزه خلیجفارس از رکود اقتصادی خارج شوند که نزدیک به یک دهه است با آن دست و پنجه نرم میکنند. حمله روسیه به اوکراین ارزش نفت خام را به بالاترین میزان خود طی هشت سال گذشته رساند. با این حال، متخصصان و کارشناسان میگویند که این ممکن است آخرین جهش قیمت نفت باشد.
کشورهای این حوزه در دهههای 70، 80 میلادی و همچنین در سالهای نخست قرن جدید، چنین افزایشی را تجربه کرده بودند. اما تغییر رویکردها در قبال مصرف انرژی به این معناست که چنین چرخهای دیگر پذیرفتنی نیست و به همین دلیل کارشناسان میگویند که کشورهای حوزه خلیجفارس باید خود را آماده چنین وضعیتی کنند.
کارن یانگ، تحلیلگر ارشد مرکز «سیاست جهانی انرژی » در این باره میگوید: این روند مطمئنا آغازی بر پایان ثروت نفتی در این سطح است.کشورهای غربی در حال کار بر روی انتقال انرژیهای تجدیدپذیر هستند. در این میان به نظر میرسد که با توجه به مختل شدن کانالهای تامین نفت و گاز اروپا به دلیل جنگ در اوکراین، توجه و تاکید به این انرژیها بیشتر نیز شده است.
یانگ در این مورد نیز میگوید: جهش کنونی با آنچه که بحران نفتی خوانده میشود، کاملا متفاوت است. این روند در واقع تغییری اساسی در این است که ما چگونه نیازهای جهانی انرژی را برآورده کنیم.
صادرکنندگان انرژی در خاورمیانه انتظار دارند که به واسطه جهش کنونی، درآمدهای محصولات هیدروکربنی در چهار سال آینده به حدود 1.3 تریلیون دلار برسد. کارشناسان به آنها در مورد هدر دادن آنها هشدار داده و میگویند که کشورهای حوزه خلیجفارس باید با کم کردن وابستگی خود به نفت، از خودشان در مقابل نوسانهای قیمت نفت مراقبت کنند.
در جهشهای قبلی، کشورهای این منطقه ثروت خود را صرف امور بی فایدهای همچون سرمایهگذاریهای ناکافی، خوشگذرانی، خرید سلاح و پرداخت پول نقد به شهروندانشان کردهاند. با ثابت شدن قیمت نفت و ادامه وابستگی به درآمدهای ناشی از آن، بعد از هر کدام از این جهشها یک دوره رکود نیز به وجود آمد.
اِلِن والد، کارشناس ارشد شورای آتلانتیک در واشنگتن در این باره میگوید: « گاهی اوقات پروژههایی شروع شد و بعد از پایان یافتن سرمایهها، به صورت ناقص کنار گذاشته شد. آنها بیشتر در حوزههایی سرمایهگذاری کردند که نظارت چندانی نداشت و فسادهای گستردهای نیز به دنبال آن به وجود آمد».
بنا به گفته عمر العبیدی، مدیر تحقیقات اتاق فکر « دراسات » در بحرین میگوید که از لحاظ سنتی این تاکید همواره وجود داشته که از طریق پاداشها و افزایش حقوق، استخدام و درآمدها در بخش عمومی را افزایش دهند. گزارش ماه می بانک جهانی به این موضوع اشاره داشت که ثروت به دست آمده توسط کشورهای حوزه خلیجفارس بعد از دوران پاندمی کرونا و همچنین جنگ اوکراین می بایست در حوزههای اقتصادی و تغییر محیط زیست سرمایهگذاری شود. این گزارش در ادامه افزود که تمرکز و تاکید بر سرمایهگذاری در انتقال انرژی یک موضوع بسیار مهم است و این در حالی است که بسیاری از کشورهای جهان انتقال انرژیهای تجدیدپذیر را سرعت بخشیدهاند.
به نظر میرسد، کشورهای این حوزه در حال کار بر روی تغییر این روند هستند. از آخرین جهش نفتی که در سال 2014 به پایان رسید، چهار کشور از شش کشور حوزه خلیجفارس، مالیات بر ارزش افزوده را اجرایی کرده و امارات هم مالیات بر درآمد مشترک را آغاز کرده است. با این حال، هیچ کدام از این کشورها مالیات بر درآمد ندارند.
عربستان سعودی بر حوزههای غیر نفتی همچون گردشگری تمرکز کرده است، اما کارشناسان بعید میدانند این بخش بتواند درآمدهای نفتی را جبران کند. عربستان در حال حاضر روزانه یک میلیارد دلار درآمد نفتی دارد. در حالی که کشورهای طرفدار محیط زیست، محصولات هیدروکربنی را جایگزین مناسبی برای تامین انرژی میدانند، اما کشورهای حوزه خلیج فارس هنوز اعتقادی به این مساله نداشته و میگویند که نفت همچنان در بازار اقتصاد جهانی، نقشی حیاتی و مهم را ایفا میکند.
منتقدان میگویند صادرکنندکان نفت به دلیل منافع خود بر این گفته تاکید میکنند، اما کشورهای نفتی به افزایش تقاضای مواد خام اشاره میکنند که با پایان یافتن محدودیتهای کرونایی در سراسر جهان همزمان شده است.
موسسه بینالمللی انرژی در پاریس هفته گذشته اعلام کرد که سال آینده با شروع دوباره کار در چین و مسافرتهای جهانی، تقاضای نفت افزایش چشمگیری خواهد داشت. امارات متحده عربی به عنوان یکی از صادرکنندگان نفت هشدار داده که تغییر سریع از هیدروکربنها منجر به شکلگیری یک بحران اقتصادی میشود.
سلطان الجابر، مشاور ویژه امارات در موضوع تغییرات آب و هوایی ماه آگوست در مطلبی در این باره نوشت: سیاستهایی که هدفشان تغییر سریع از هیدروکربنها بدون معرفی گزینههای مناسب جایگزین باشد، مخرب خواهد بود. این مساله امنیت انرژی را مختل میکند، ثبات اقتصادی را از بین میبرد و سرمایه اندکی برای سرمایهگذاری در انتقال انرژی باقی میگذارد.
کارشناسان بر این باروند که حتی اگر اقتصادها از نفت به عنوان یک منبع انرژی فاصله بگیرند، اما تقاضا برای محصولات نفتی همچون پتروشیمی و مواد پلاستیکی ادامه خواهد داشت. در این میان کشورهای حوزه خلیجفارس به خوبی درک کردهاند که حتی اگر تقاضا برای نفت ادامه داشته باشد، اما چنین جهشهایی در قیمت آن ممکن است دیگر تکرار نشود.
العبیدی در این باره میگوید: کاملا محسوس است که این یک جهش موقت و زودگذر است و نشان میدهد آخرین قیمت ثابت شده قیمت نفت است. دولتها و مردم احساس میکنند که این فرصتی است که باید به جای اتخاذ تصمیمات کوته نظرانه، به بهترین نحو ممکن از آن بهرهبرداری کرد.
منبع: سی ان ان
چهارشنبه ۶ مهر ۱۴۰۱ ساعت ۰۴:۲۱