توهم ایران ال ان جی با روسیه

وحید حاجی پور | مدیرعامل شرکت ملی نفت گفته است یکی از محورهای همکاری ایران و روسیه حوزه ال ان جی است ولی مبرهن و مشخص است که روس‌ها به‌هیچ‌عنوان نمی‌توانند در این حوزه کمکی به ایران کنند. همه‌چیز هم به ماجرای تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا برمی‌گردد که اجازه نمی‌دهد تکنولوژی غربی ال ان جی وارد ایران شود.

ماجرا بسیار ساده است. ایرانی‌ها که از سال ۱۳۵۶ به دنبال ان ان جی بودند سرانجام در دهه ۸۰ شمسی تصمیم گرفتند به سمت ساخت واحدهای ال ان جی بروند.  طبق قرارداد امضاشده با شرکت‌های لینده آلمان، شل هلند و توتال فرانسه، مقرر شد سه کارخانه بزرگ ال‌ان‌جی و این بار بر پایه فناوری شرکت‌های اروپایی که خودشان نیز در ابتدای این راه قرار داشتند، به ترتیب با عنوان‌های ایران ال ان جی به ظرفیت ۱۰.۴ میلیون تن در سال، پرشین ال ان جی به ظرفیت ۱۶.۲ میلیون تن در سال و پارس ال‌ان‌جی به ظرفیت ۱۰ میلیون تن در سال در جنوب کشور ساخته شوند و در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳) به بهره‌برداری برسند.

از این میان تنها پروژه ایران ال ن جی بود که پس از تکمیل مطالعات مهندسی، وارد مرحله ساخت شد و بعدها تحت عنوان شرکت مایع سازی گاز طبیعی ایران (ILC) به فعالیت خود ادامه داد. قرار بود تجهیزات اصلی موردنیاز توسط شرکت لینده و زیمنس به ایران صادر شود اما به دلیل تحریم‌ها و کاربرد دوگانه توربین‌های این تأسیسات همه‌چیز به هوا رفت.

حالا تأسیسات ایران ال ان جی زیر آفتاب می‌سوزند و بخشی از پروژه متروکه شده است. پیش‌بینی می‌شود برای تکمیل و راه‌اندازی این پروژه حداقل به دو میلیارد دلار نیاز است که البته مشکل اصلی این پروژه پول نیست بلکه تکنولوژی موردنیاز برای تکمیل این پروژه است. روس‌ها خودشان از تکنولوژی مایع سازی گاز محروم هستند و همه پروژه‌هایی که این کشور برای ال ان جی به بهره‌برداری رسانده توسط شرکت‌های غربی مانند توتال صورت گرفته است.

شرکت نواتک که ال ان جی روسیه را راهبری می‌کند همه پروژه‌های خود را با اتکا به شرکت‌های غربی به‌پیش می‌برد. به‌عنوان نمونه حدود ۱۷ درصد سهام این شرکت در اختیار توتال است و در ازای آن توتال واسطه ورود تکنولوژی‌های غربی به روسیه است و با شرکتهای صاحب دانش فنی قرارداد امضا می کند. نواتک ۵۱ درصد ال ان جی یامال را در اختیار دارد. یامالی که اصلی‌ترین تأسیسات گاز مایع روس‌هاست اما به‌طورجدی و عمیقی وابسته به تکنولوژی غربی است.

به همین دلیل با تحریم صادرات فناوری مایع سازی گاز به روسیه این شرکت در یک شوک بزرگ فرو رفته است و پروژه‌های توسعه‌ای آن به حالت نیمه تعطیل درآمده‌اند. هم‌اکنون لینده آلمان تمامی سفارش‌های نواتک را متوقف کرده است. کشتی‌سازهای ال ان جی نیز در کره جنوبی از ترس مجازات فعلاً سفارش‌های روسیه را به حالت تعلیق درآورده‌اند که نشان می‌دهد روس‌ها برای توسعه صنعت مایع سازی گازی در مقیاس بزرگ بشدت به تکنولوژی‌های غربی محتاج هستند.

شرکت شل هم با ۲۷ درصد از سهم پروژه ساخالین ۲ تأمین‌کننده اصلی تکنولوژی این پروژه است که به دلیل تحریم‌های غربی مجبور به اتخاذ تصمیم سختی است.

آرنو پیتون، مدیرعامل تکنیپ توضیح داد: «تحریم‌های اروپا اکنون کالاها و فناوری و خدمات LNG را مستقیم‌تر هدف قرار می‌دهند، من می‌توانم بگویم که اجرای واحد دوم ال ان جی قطب شمال را پیچیده‌تر، شاید حتی بسیار پیچیده‌تر می‌کند».

در چنین شرایطی حالا گفته می‌شود روسیه می‌خواهد ال ان جی در ایران را توسعه دهد که همین چند اتفاق ساده نشان می‌دهد خود روسیه بشدت به تکنولوژی غربی وابسته است و عملاً قادر نیست گامی برای ایران بردارد. کما اینکه روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گاز جهان هیچ‌گاه به رقیب خود اجازه نمی‌دهد با توسعه صادرات گاز خود از طریق ال ان جی منافعش را به خطر بیاندازد.

درمجموع باید گفت روسیه هم به دلیل محروم بودن از تکنولوژی‌های روز و هم به دلیل منافع خود نمی‌تواند در حوزه مایع سازی گاز به ایران کمک کند ولی خب عده‌ای دوست ندارند با این واقعیت روبه‌رو شوند.

چهارشنبه ۵ مرداد ۱۴۰۱ ساعت ۰۴:۳۱