پوتین یا بایدن؛ برنده کیست؟

به گزارش میز نفت، شوک‌های نفتی بزرگ دهه 1970 ميلادي به سیاستمداران غربی درس هشیاری درباره قدرت ابرقدرت‌های انرژی جهان داد. 50 سال بعد، این درس دوباره در حال آموخته شدن است.

روسیه با محدود کردن عرضه گاز طبيعي به اروپا، با تحریم‌های غرب مقابله می‌کند. چشم‌انداز قطع کامل گاز طبيعي روسیه باعث ایجاد وحشت در اروپا شده است، زیرا آلمان و سایر اقتصادهای بزرگ به فکر جیره‌بندی انرژی در زمستان هستند.

در همین حال، جو بایدن (که نگران افزایش قیمت بنزین در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای است) باید ادعاهاي كارزار انتخاباتی خود را در مورد رفتار با عربستان سعودی به‌عنوان یک دولت پليد فراموش کند. رئیس‌جمهور آمریکا ماه آینده به ریاض می‌رود تا از سعودی‌ها بخواهد نفت بیشتری تولید کنند.

به نظر می‌رسد اين درس، ساده و خسته‌کننده است. در سال 2022 ميلادي(همانند سال 1973 ميلادی) تولیدکنندگان بزرگ نفت جهان هنوز هم می‌توانند بزرگ‌ترین قدرت‌های سیاسی جهان را وادار به رقصیدن با آهنگ خود کنند. اما فراتر از همه، موضوع ژئوپلیتیک انرژی بسیار پیچیده‌تر است. روسیه در کوتاه‌مدت دست قدرتمندی دارد، اما موقعیت آن‌ها در سه سال آینده به طرز چشمگیری بدتر خواهد شد. آمریکا در کوتاه‌مدت مشکل بزرگی دارد، اما در بلندمدت در موقعیت قدرتمندتري قرار دارد.

این اتحادیه اروپا است که بزرگ‌ترین مشکلات کوتاه‌مدت و میان‌مدت را دارد. باوجود صحبت‌های شجاعانه در مورد تنوع و کربن‌زدایی، اروپایی‌ها هنوز تا یافتن یک استراتژی جدید انرژی قابل‌اتکا، فاصله زيادي دارند.

روسیه و اتحادیه اروپا محکوم‌به انجام اين مسابقه هستند. هدف روشن روسیه مهندسی کردن یک بحران اقتصادی در اروپا در زمستان نیمکره شمالی است. بدين ترتيب حمایت اتحادیه اروپا از اوکراین را تضعیف می‌کند. دولت مجارستان که به دلیل نگرش مسامحه آمیز خود نسبت به پوتین موردتوجه قرارگرفته است، در حال حاضر برای آتش‌بس سریع در اوکراین با استناد به تهدید فاجعه اقتصادی فشار می‌آورد.
 
*يك بازی خطرناک
اروپایی‌ها حدود چهار ماه قبل از زمستان فرصت دارند تا برای فشار آینده روسیه آماده شوند. اما حتی اگر تاکتیک‌های فشار مسکو در کوتاه‌مدت جواب دهد، پوتین در بلندمدت یکی از ستون‌های اصلی قدرت روسیه را از بین می‌برد.

اروپا در شرايط کنوني درس تلخی در مورد خطرات وابستگی به انرژی به روسیه گرفته است و مصمم است دیگر هرگز به این اندازه آسیب‌پذیر نباشد. یکی از مقامات ارشد آلمانی می‌گوید: روسیه قبل از جنگ به دنبال 30 سال دیگر درآمد تضمینی نفت و گاز بود. اما اينك حتي تا 3 سال ديگر نيز نمی‌تواند برنامه‌ریزی كند.

حتی در کوتاه‌مدت، قطع صادرات گاز اروپا یک بازی خطرناک برای روسیه است. تقریباً یک میلیارد یورو (1.5 میلیارد دلار) در روز همچنان به خزانه روسیه و عمدتاً از دولت‌های اروپا سرازیر می‌شود. اگر پوتین این درآمد را از دست بدهد، توانایی او برای تداوم جنگ به‌سرعت کاهش می‌یابد.
روسیه نسبتاً به‌راحتی می‌تواند بازارهای جایگزینی برای نفت خود بیابد. ما شاهد اشتیاق هند و چین برای افزایش واردات نفت موردنیاز خود با تخفیف هستيم. اما گاز آن‌ها با خط لوله صادر می‌شود و خطوط لوله اصلی به سمت اروپا می‌رود. ساخت خط لوله‌های جدید به چین سال‌ها طول می‌کشد، بنابراین كرملين به‌زودی با یک دارایی سرگردان روبرو خواهد شد.

جدیت تلاش‌های اروپا برای رهایی از وابستگی به انرژی روسیه را می‌توان در برنامه سفر رهبران آن مشاهده کرد. اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، به‌تازگی روانه اسرائیل و مصر شده و قرارداد گاز جدیدی را امضا کرده است. اولاف شولز، صدراعظم آلمان چندي پيش از سنگال بازديد و از توسعه یک میدان گازی جدید در آنجا حمایت کرد.

بااین‌حال، یک سؤال بزرگ وجود دارد که اروپا چقدر سریع و بدون مشکل می‌تواند انرژی روسیه را جایگزین کند؟ برخی از چهره‌های ارشد صنعت انرژی در گفتگوهاي خصوصي بدبین هستند. این وضعیت در پنج سال آینده، احتمالاً اروپا را در موقعیت ناخوشایندی قرار خواهد داد. ما شاهد کاهش نیاز به انرژی روسیه هستيم، اما اين تقاضا حذف نشده، درحالی‌که مصرف‌کنندگان دائماً باقیمت‌های بالاتر و صنعت با عرضه ناامن روبرو هستند.

در مقابل، ایالات‌متحده در موقعیت بلندمدت بسیار راحت‌تری قرار دارد. به گفته دانيل یارگین، تحلیلگر برجسته انرژی، آمریکا به‌سرعت جايگزين روسیه به‌عنوان صادرکننده پیشرو انرژی در جهان شده است. قیمت‌های بالاتر انرژی برای مصرف‌کنندگان آمریکایی دردسرساز است، اما برای صنعت گاز شیل ایالات‌متحده یک نعمت است. یکی از درس‌های جنگ اوکراین این است که برای یک کشور خطرناک است که برای انرژی خود به یک دشمن ژئوپلیتیک وابسته باشد. آمریکا اکنون یک صادرکننده خالص بزرگ انرژی است، درحالی‌که چین همچنان به‌شدت به واردات وابسته است.

اما تولید ایالات‌متحده به‌تنهایی نمی‌تواند از مصرف‌کنندگان آمریکایی در برابر افزایش قیمت جهانی نفت محافظت کند. تمایل آمریکا برای منزوی کردن نه‌تنها روسیه، بلکه ایران و ونزوئلا، موقعیت عربستان سعودی را تقویت کرده است. حتی برای ایالات‌متحده نیز غیرممکن است که با تمام تولیدکنندگان بزرگ نفت جهان به‌صورت يكسان رفتار کند. و برخلاف روسیه یا ایران، عربستان سعودی متحد دیرینه آمریکاست.

تهدید واقعی برای موقعیت سعودی نه ژئوپلیتیک بلکه محیطی است. کربن‌زدایی ممکن است درنهایت به این معنا باشد که جهان دیگر چیزی را که سعودی‌ها می‌فروشند، نمی‌خرد.

بااین‌حال، در کوتاه‌مدت، بحران جهانی انرژی ناشی از جنگ در اوکراین باعث افزایش تقاضا برای سوخت‌های فسیلی غیر روسی ازجمله زغال‌سنگ، به‌عنوان کثیف‌ترین سوخت‌ها می‌شود. آلمان در حال بازگشایی کارخانه‌های زغال‌سنگ است. و چین حتی بیشتر به مطمئن‌ترین شکل تولید انرژی داخلی خود - زغال‌سنگ –وابسته شده است.

حمله روسیه به اوکراین خبر بدی برای جهان است. اما ممکن است حتی خبر بدتری برای سیاره زمين باشد.
 
منبع: فایننشال تایمز
نويسنده: گيديون راچمن
مترجم: محسن داوری

يکشنبه ۱۲ تير ۱۴۰۱ ساعت ۱۰:۴۸