اروپا چگونه خود را وابسته به گاز روسیه کرده است؟
داستان یک وابستگی وحشتناک
میز نفت - حتی در اوج جنگ سرد، این گاز روس‌ها بود که اروپا را گرم کرد و صنایع این قاره را رشد داد. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مسکو و کیف بر سر خطوط لوله از طریق خاک اوکراین با یکدیگر نزاع داشتند که مقامات روسیه را بر آن داشت تا مسیرهای دیگری را بیابند.
حمید حاجی پور| گاز روسیه برای اروپا جذاب بوده است٬ به دو دلیل: حمل و نقل آسان و در دسترس بودن. به همین دلیل سهم گاز روسیه درسبد انرژی طی سال‌های اخیر افزایش یافته، به طوری که برخی کشورهای اروپایی به تولید انرژی از زغال سنگ و انرژی هسته‌ای پایان دادند. شرکت دولتی گازپروم روسیه حدود یک سوم کل گاز مصرفی در اروپا را تامین می‌کرد تا این‌که جنگ در اوکراین باعث شد منطقه در استراتژی امنیت انرژی خود، تجدید‌نظر کند.
1 . چه چیزی تغییر کرد؟
پس از حمله روسیه به اوکراین، اتحادیه اروپا طرحی را برای کاهش دو سوم واردات گاز از روسیه تا پایان سال 2022 تنظیم کرد. پوتین پس از وضع تحریم‌ها فرمانی امضا کرد که از همه خریداران اروپایی می‌خواست پول گاز را به روبل پرداخت کنند. این کشورها باید برای پرداخت‌های خود، حساب‌های ویژه‌ای را با ارز روبل در «گازپروم بانک» افتتاح می‌کردند. کشورهای دریافت‌کننده گاز روسیه مانند لهستان، بلغارستان، دانمارک، فنلاند و هلند از رعایت شرایط جدید خودداری کردند و اینجا بود که مسکو تصمیم گرفت گاز را قطع کند.
کرملین در مرحله بعد عرضه گاز از طریق خط لوله گازی نورد استریم را کاهش داد و در نتیجه، کشورهای آلمان، ایتالیا، فرانسه و اتریش با کمبود انرژی مواجه شدند.
2 . چگونه روسیه تا این حد مهم شد؟
روسیه با میادین وسیع سیبری بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان را دارد. این کشور در دهه 1940 صادرات گاز به لهستان را شروع کرد و در دهه 1960 چند خط لوله برای انتقال گاز به متحدان خود در اروپا ساخت.
حتی در اوج جنگ سرد، این گاز روس‌ها بود که اروپا را گرم کرد و صنایع این قاره را رشد داد. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مسکو و کیف بر سر خطوط لوله از طریق خاک اوکراین با یکدیگر نزاع داشتند که مقامات روسیه را بر آن داشت تا مسیرهای دیگری را بیابند.
3 . اروپا چقدر آسیب‌پذیر است؟
بحران عرضه گاز در سال 2021 زلزله بزرگی در اروپا به پا کرد و موجب شد تا بهای گاز سه برابر شود. ذخایر در اتحادیه اروپا با انجام تعمیرات اساسی در میادین دریای شمال و عرضه گاز طبیعی مایع برای پاسخگویی به تقاضای فزآینده در آسیا٬ به پایین‌ترین حد خود رسید.
در سال 2022 و در شرایطی که منابع روسیه در معرض تهدید بود، واردات LNG اروپا به شدت کاهش یافت. در این شرایط تولیدکنندگان داخلی قول دادند تولید گاز را تا حد ممکن افزایش دهند و خریداران اتحادیه اروپا٬ از منابع گازی آفریقا و آسیای مرکزی بهره بگیرند.
حتی قرار شد سهم انرژی‌های تجدید‌پذیر هم بیشتر شود ولی با این حال سهم روسیه از بازار اروپا تغییر چندانی نکرد و اروپا هنوز نمی‌توانست از زیر سایه روسیه بیرون بیاید.
روسیه عرضه گاز را کاهش داد تا شرکت‌های تولید برق و نیروگاه‌ها برای غلبه بر کمبود انرژی٬ از ذخایر گازی بهره ببرند. ذخایری که برای زمستان در نظر گرفته شده بود!
4 . آلمان چقدر آسیب‌پذیر است؟
آلمان به عنوان نیروگاه اتحادیه اروپا، استفاده از زغال‌سنگ و انرژی هسته‌ای را کاهش داده و بیش از یک سوم نیازهای خود را به گاز وابسته کرده‌است. این کشور که فاقد تأسیسات LNG است، اکنون برای ساخت تاسیسات دریافت گاز مایع و تامین امنیت انرژی عجله دارد و قصد دارد تا اواسط سال 2024 خود را از گاز روسیه دور کند.
5 . کدام کشورهای دیگر در معرض خطر هستند؟
کشورهای محصور در خشکی در شرق و مرکز اروپا در برابر قطع گاز روسیه آسیب‌پذیرتر هستند زیرا گزینه‌های جایگزین کمتری در مقایسه با کشورهای اروپای غربی و جنوبی دارند. حدود 40 درصد تقاضای ایتالیا در سال 2021 را منابع روسیه تشکیل می‌داد، اما این کشور در حال جست‌و‌جوی جهان برای جایگزینی بوده و توافقات جدیدی با تامین‌کنندگان به ویژه در شمال آفریقا منعقد کرده است.
برخی خریداران کوچکتر گاز مانند فنلاند که از گاز روسیه نیز محروم شده‌اند، در حال برنامه‌ریزی برای استفاده از پایانه‌های LNG شناور هستند. لهستان که بیشتر برق خود را از زغال سنگ تولید می‌کند، احداث یک خط لوله گازی را آغاز کرده تا بتواند بخشی از نیازهای خود را از نروژ تامین کند. بلغارستان هم قصد دارد علاوه بر واردات گاز از آذریجان٬ به واردات LNG هم روی بیاورد.
6 . اوکراین چه نقشی دارد؟
حدود یک سوم گاز روسیه که به اروپا می‌رود معمولا از اوکراین عبور می‌کند. عرضه از طریق این کشور از 11 ماه مه و با از کار افتادن یک نقطه ترانزیت در بحبوحه جنگ در بخش شرقی کشور، محدود شده است. قبل از کاهش، اوکراین انتظار داشت حداقل 7 میلیارد دلار از هزینه‌های ترانزیت تحت یک قرارداد ترانزیت پنج ساله در دسامبر 2019 به دست آورد.
7. این تجربه اول دراختلال گازی است؟
در سال‌های 2006 و 2009، اختلافات با اوکراین بر سر قیمت‌گذاری جریان گاز، به قطع ترانزیت گاز روسیه از طریق این کشور منجر شد.
تعطیلی دوم تقریبا دو هفته در اوج زمستان به طول انجامید. اسلواکی و برخی کشورهای بالکان مجبور شدند گاز را سهمیه‌بندی کنند، کارخانه‌ها را تعطیل و منابع برق را قطع کنند. از آن زمان، آسیب‌پذیرترین کشورها برای ایجاد خطوط لوله، اتصال شبکه‌ها و ساخت پایانه‌ها برای واردات LNG که از قطر و ایالات متحده حمل می‌شود، رقابت را آغاز کرده‌اند.
8 . چه شبکه‌های تامین وجود دارد؟
منابع خارجی، عمدتا از روسیه، نروژ و الجزایر، حدود 80 درصد گاز مصرفی اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند. آلمان بیشتر گاز خود را از طریق خط لوله «نورد استریم» که زیر دریای بالتیک است، وارد می‌کند که از سال 2012 به طور کامل عملیاتی شده است.
همچنین خط لوله دیگری به نام نورد استریم 2 که اواخر سال 2021 تکمیل شد، درگیر سیاست شد و اکنون کاملا روی یخ است. از سوی دیگر بلژیک، اسپانیا و پرتغال با مشکل ظرفیت ذخیره‌سازی کم مواجه هستند، مانند بریتانیا که دیگر بخشی از اتحادیه نیست و تنها سایت بزرگ ذخیره‌سازی گاز خود را بسته است. این قاره دارای انبوهی از خطوط لوله است، اما بسیاری از آنها از چند مرز عبور می‌کنند در حالی که برخی از کشورها هنوز فاقد حلقه‌های اتصال هستند.
1 . چه چیزی تغییر کرد؟
پس از حمله روسیه به اوکراین، اتحادیه اروپا طرحی را برای کاهش دو سوم واردات گاز از روسیه تا پایان سال 2022 تنظیم کرد. پوتین پس از وضع تحریم‌ها فرمانی امضا کرد که از همه خریداران اروپایی می‌خواست پول گاز را به روبل پرداخت کنند. این کشورها باید برای پرداخت‌های خود، حساب‌های ویژه‌ای را با ارز روبل در «گازپروم بانک» افتتاح می‌کردند. کشورهای دریافت‌کننده گاز روسیه مانند لهستان، بلغارستان، دانمارک، فنلاند و هلند از رعایت شرایط جدید خودداری کردند و اینجا بود که مسکو تصمیم گرفت گاز را قطع کند.
کرملین در مرحله بعد عرضه گاز از طریق خط لوله گازی نورد استریم را کاهش داد و در نتیجه، کشورهای آلمان، ایتالیا، فرانسه و اتریش با کمبود انرژی مواجه شدند.
2 . چگونه روسیه تا این حد مهم شد؟
روسیه با میادین وسیع سیبری بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان را دارد. این کشور در دهه 1940 صادرات گاز به لهستان را شروع کرد و در دهه 1960 چند خط لوله برای انتقال گاز به متحدان خود در اروپا ساخت.
حتی در اوج جنگ سرد، این گاز روس‌ها بود که اروپا را گرم کرد و صنایع این قاره را رشد داد. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مسکو و کیف بر سر خطوط لوله از طریق خاک اوکراین با یکدیگر نزاع داشتند که مقامات روسیه را بر آن داشت تا مسیرهای دیگری را بیابند.
3 . اروپا چقدر آسیب‌پذیر است؟
بحران عرضه گاز در سال 2021 زلزله بزرگی در اروپا به پا کرد و موجب شد تا بهای گاز سه برابر شود. ذخایر در اتحادیه اروپا با انجام تعمیرات اساسی در میادین دریای شمال و عرضه گاز طبیعی مایع برای پاسخگویی به تقاضای فزآینده در آسیا٬ به پایین‌ترین حد خود رسید.
در سال 2022 و در شرایطی که منابع روسیه در معرض تهدید بود، واردات LNG اروپا به شدت کاهش یافت. در این شرایط تولیدکنندگان داخلی قول دادند تولید گاز را تا حد ممکن افزایش دهند و خریداران اتحادیه اروپا٬ از منابع گازی آفریقا و آسیای مرکزی بهره بگیرند.
حتی قرار شد سهم انرژی‌های تجدید‌پذیر هم بیشتر شود ولی با این حال سهم روسیه از بازار اروپا تغییر چندانی نکرد و اروپا هنوز نمی‌توانست از زیر سایه روسیه بیرون بیاید.
روسیه عرضه گاز را کاهش داد تا شرکت‌های تولید برق و نیروگاه‌ها برای غلبه بر کمبود انرژی٬ از ذخایر گازی بهره ببرند. ذخایری که برای زمستان در نظر گرفته شده بود!
4 . آلمان چقدر آسیب‌پذیر است؟
آلمان به عنوان نیروگاه اتحادیه اروپا، استفاده از زغال‌سنگ و انرژی هسته‌ای را کاهش داده و بیش از یک سوم نیازهای خود را به گاز وابسته کرده‌است. این کشور که فاقد تأسیسات LNG است، اکنون برای ساخت تاسیسات دریافت گاز مایع و تامین امنیت انرژی عجله دارد و قصد دارد تا اواسط سال 2024 خود را از گاز روسیه دور کند.
5 . کدام کشورهای دیگر در معرض خطر هستند؟
کشورهای محصور در خشکی در شرق و مرکز اروپا در برابر قطع گاز روسیه آسیب‌پذیرتر هستند زیرا گزینه‌های جایگزین کمتری در مقایسه با کشورهای اروپای غربی و جنوبی دارند. حدود 40 درصد تقاضای ایتالیا در سال 2021 را منابع روسیه تشکیل می‌داد، اما این کشور در حال جست‌و‌جوی جهان برای جایگزینی بوده و توافقات جدیدی با تامین‌کنندگان به ویژه در شمال آفریقا منعقد کرده است.
برخی خریداران کوچکتر گاز مانند فنلاند که از گاز روسیه نیز محروم شده‌اند، در حال برنامه‌ریزی برای استفاده از پایانه‌های LNG شناور هستند. لهستان که بیشتر برق خود را از زغال سنگ تولید می‌کند، احداث یک خط لوله گازی را آغاز کرده تا بتواند بخشی از نیازهای خود را از نروژ تامین کند. بلغارستان هم قصد دارد علاوه بر واردات گاز از آذریجان٬ به واردات LNG هم روی بیاورد.
6 . اوکراین چه نقشی دارد؟
حدود یک سوم گاز روسیه که به اروپا می‌رود معمولا از اوکراین عبور می‌کند. عرضه از طریق این کشور از 11 ماه مه و با از کار افتادن یک نقطه ترانزیت در بحبوحه جنگ در بخش شرقی کشور، محدود شده است. قبل از کاهش، اوکراین انتظار داشت حداقل 7 میلیارد دلار از هزینه‌های ترانزیت تحت یک قرارداد ترانزیت پنج ساله در دسامبر 2019 به دست آورد.
7. این تجربه اول دراختلال گازی است؟
در سال‌های 2006 و 2009، اختلافات با اوکراین بر سر قیمت‌گذاری جریان گاز، به قطع ترانزیت گاز روسیه از طریق این کشور منجر شد.
تعطیلی دوم تقریبا دو هفته در اوج زمستان به طول انجامید. اسلواکی و برخی کشورهای بالکان مجبور شدند گاز را سهمیه‌بندی کنند، کارخانه‌ها را تعطیل و منابع برق را قطع کنند. از آن زمان، آسیب‌پذیرترین کشورها برای ایجاد خطوط لوله، اتصال شبکه‌ها و ساخت پایانه‌ها برای واردات LNG که از قطر و ایالات متحده حمل می‌شود، رقابت را آغاز کرده‌اند.
8 . چه شبکه‌های تامین وجود دارد؟
منابع خارجی، عمدتا از روسیه، نروژ و الجزایر، حدود 80 درصد گاز مصرفی اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهند. آلمان بیشتر گاز خود را از طریق خط لوله «نورد استریم» که زیر دریای بالتیک است، وارد می‌کند که از سال 2012 به طور کامل عملیاتی شده است.
همچنین خط لوله دیگری به نام نورد استریم 2 که اواخر سال 2021 تکمیل شد، درگیر سیاست شد و اکنون کاملا روی یخ است. از سوی دیگر بلژیک، اسپانیا و پرتغال با مشکل ظرفیت ذخیره‌سازی کم مواجه هستند، مانند بریتانیا که دیگر بخشی از اتحادیه نیست و تنها سایت بزرگ ذخیره‌سازی گاز خود را بسته است. این قاره دارای انبوهی از خطوط لوله است، اما بسیاری از آنها از چند مرز عبور می‌کنند در حالی که برخی از کشورها هنوز فاقد حلقه‌های اتصال هستند.
دوشنبه ۶ تير ۱۴۰۱ ساعت ۰۱:۵۷
کد مطلب: 33308
