چند دلیل برای اثبات «دروغ» شرکت نفت

میز نفت | می گویند ظرفیت تولید نفت به رقم 3.8 میلیون بشکه در روز رسیده است؛ منابع آگاه می‌گویند این ادعا هیچ نسبتی با واقعیت ندارد اما برای درک بهتر این ادعا، بهتر است نگاهی به چند آماز بیاندازیم  و در مرحله بعد، به کلیدی ترین نکته این ماجرا بپردازیم.

پیش از تحریم، شرکت ملی نفت روزانه معادل 3.8 میلیون بشکه نفت تولید می کرد که این رقم تا گزارش اخیر اوپک معادل 2.5 میلیون بشکه در روز بوده است؛ سهم صادرات نفت هم، بین 500 تا 600 هزار بشکه در روز تخمین زده می شود.

با این اعداد، مشخص است که یک میلیون و 300 هزار بشکه از  تولید واقعی نفت جمهوری اسلامی ایران با توقف همراه شده که برای احیای آن، اقدامات زیادی باید صورت گیرد و برای نگهداشت و افزایش آن باید سرمایه گذاری قابل توجهی صورت بگیرد که حداقل به چند سال زمان نیاز است. این زمان، برای هر کسی که با نفت آشنا باشد غریبه نیست اما خب افکار عمومی، با آن قرابتی ندارند پس طبیعی است هر چه بشنوند، باور می کنند.

و اما نکته مهمتر در این باره به تفاوت ظرفیت اسمی مجاز  تولید (PGC) و ظرفیت واقعی و عملیاتی تولید نفت (PGR) مربوط می شود. ظرفیت اسمی، در واقع پتانسیل تولید حداکثری با تخمین های مهندسی مخزن از مخازن نفتی تحت سرپرستی هر یک از شرکتهای تولیدی است که در این میان، بهتر است به شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب نگاهی داشته باشیم.این شرکت، بیش از 70 درصد از تولید نفت کشور را در دست دارد و بیشتر توان تولید ایران، به این شرکت بزرگ مربوط می شود. 

پیش از ورود به آمار شرکتها، آشنایی و تفکیک دو اصطلاح فنی به نام ظرفیت اسمی مجاز  تولید (PGC) و تولید واقعی و عملیاتی نفت (PGR) از اهمیت بسزایی برخوردار است. برای دستیابی به PGC یا همان ظرفیت اسمی تولید به سرمایه گذاری های چند میلیارد دلاری نیاز است تا دستیابی به این سطح تولید محقق شود اما همواره در طول چند دهه اخیر PGC رسمی اعلام شده، تفاوت زیادی با PGR یا همان تولید واقعی و عملیاتی داشته و دارد.

بر اساس اطلاعات موجود در شرکت ملی نفت ایران میزان PGC مناطق نفتخیز جنوب، بیش از  3 میلیون و 400 هزار بشکه در روز است اما نگاهی به آمار PGR این شرکت، نشان می دهد چه اختلاف بزرگی در این میان وجود دارد. آمارهای موجود در معاونت تولید شرکت ملی نفت ایران نشان می دهد که متوسط 5 ماه نخست سال 1397 که به دوران پیش از تحریم ها بر می گردد، عدد PGR یا همان تولید عملیاتی مناطق نفتخیز جنوب، معادل دو میلیون و 730 هزار بشکه در روز بوده است و این شرکت، روزانه این میزان نفت تولید می کرد.

دو رقم یاد شده به وضوح بیانگر این واقعیت است که میان ظرفیت اسمی و تولید عملیاتی مناطق نفتخیز، حدود 700 هزار بشکه فاصله وجود دارد. برای رسیدن به رقم PGC اما باید چه کرد؟ 

مشخص ترین راهکارها برای رساندن تولید به PGC و نگهداشت آن، توسعه همه جانبه مخازن هدف (شامل احداث کارخانه های نمکزدایی و افزایش ظرفیت فرآورشی ، احداث چاه های جدید،تعمیر برخی چاههای موجود، احداث خطوط لوله، پمپ ها و ...) است. اگر فرض کنیم هیچ مانع تولیدی (از جمله تسهیلات سطح الارضی و یا تحریم و ...) وجود نداشته باشد،  اصولا مهمترین کار حفاری و تعمیر چاه می باشد. براساس آمار موجود،  برای حفر یک حلقه چاه و تولیدی کردن آن، به طور متوسط به 9 ماه زمان نیاز است و اگر کمبود تسهیلات فرآورشی وجود داشته باشد که احداث کارخانه های نمکزدایی هم به 5 سال زمان نیاز دارد.

پس طبیعی است احیای 1.3 میلیون بشکه از ظرفیت عملیاتی تولید نفت (و یا 2 میلیون بشکه فاصله تا ظرفیت اسمی  مجاز تولید) طی 6 ماه اخیر غیرممکن بوده و به نظر می رسد، شرکت ملی نفت با استفاده از عدم آگاهی افکار عمومی، ظرفیت اسمی را به جای ظرفیت عملیاتی جا زده تا برای خود دستاورد بسازد! البته نباید فراموش کرد، عملیات احیای تولید نفت که PGR را پوشش می دهد، از سال ۱۳۹۹ آغاز شده اما به دلیل عدم رفع تحریم ها هنوز تکمیل نشده و به اهداف مد نظر نرسیده است. 

همه این موارد، به خوبی نشان می دهد، آنچه که به خورد مردم داده شده و حاشیه بسیاری را به پا کرده، یک فریب آشکار است تا مثلا گفته شود، با تغییر مدیریت، اتفاقات بزرگی رخ داده است در شرایطی که اصل ماجرا چیز دیگری است.

بهتر است مدیر عامل شرکت ملی نفت از ارایه آمارهای شعاری و مصاحبه های پی در پی اجتناب کرده و اگر قصد ارائه عملکرد دوره مدیریت خود را دارد بگوید کدام کارها در دوره ایشان آغاز و به نتیجه رسیده و در اثر آنها بطور واقعی چند بشکه نفت به توان تولید کشور اضافه شده است.

دوشنبه ۱۵ فروردين ۱۴۰۱ ساعت ۱۰:۵۲