وزارت نفت عراق از آمادگی این کشور برای ورود به «مرحله اجرایی» قرارداد چهار پروژه خود با غول فرانسوی توتال انرژی خبر داده است. نخستین قرارداد، پروژه تامین آب دریا مشترک برای تصفیه و انتقال آب دریا به منظور حفظ فشار در میدان نفتی کلیدی این کشور است.
توتال همچنین برای جمع آوری گاز مشعل، افزایش تولید در یک میدان نفتی کلیدی عراق و ساخت و راه اندازی یک نیروگاه خورشیدی برنامه ریزی خواهد کرد.
بر اساس بیانیه هفته گذشته این وزارتخانه، قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری چهار پروژه ای که سال گذشته بین شرکت توتال انرژی فرانسه و
وزارت نفت عراق توافق شد، قرار است در ماه های آینده وارد فاز اجرایی شود.
اولین مورد از این پروژه برای قادر ساختن عراق به اهداف بلندمدت تولید نفت خام خود یعنی ۷ میلیون بشکه در روز و سپس حتی ۹ میلیون بشکه در روز و شاید ۱۲ میلیون بشکه در روز، بسیار مهم است.
در کتاب جدید من در مورد بازارهای جهانی نفت طرح تکمیل پروژه مشترک تامین آب دریا در عراق به صورت همه جانبه تجزیه و تحلیل شده است. این پروژه که با سرمایه گذاری اولیه ۳ میلیارد دلاری در فاز اول خود همراه خواهد بود، شامل برداشت و تصفیه آب دریا از خلیج فارس و سپس انتقال آن از طریق خطوط لوله به تاسیسات تولید نفت برای حفظ فشار در مخازن نفت به منظور بهینه سازی طول عمر و افزایش تولید نفت است.
این طرح که مدت ها به تأخیر افتاده، ابتدا برای تأمین حدود ۶ میلیون بشکه در روز آب حداقل به پنج میدان جنوبی بصره و یک میدان در استان میسان استفاده می شود و سپس برای استفاده در میادین دیگر توسعه داده می شود. پاداش در نظر گرفته شده برای توتال انرژی چشمگیر است. براساس آمار اداره اطلاعات انرژی، عراق رسماً دارای ۱۴۵ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام ۱۷درصد از کل خاورمیانه، حدود ۸ درصد از کل جهان و پنجمین کشور بزرگ روی کره زمین از نظر ذخایر طلای سیاه است.
به صورت غیر رسمی، ارقام واقعی به احتمال زیاد، بسیار بیشتر است. وزارت نفت عراق اعلام کرده است که منابع نفتی کشف نشده این کشور حدود ۲۱۵ میلیارد بشکه است و این نیز رقمی است که در مطالعه دقیق سال ۱۹۹۷ میلادی توسط شرکت نفت و گاز پترولوگ به دست آمده است.
با این حال، هر دو میدان کرکوک و رمیله - که اولی در دهه ۱۹۲۰ میلادی شروع به تولید کرد و دومی در دهه ۱۹۵۰ میلادی افتتاح شد و حدود ۸۰ درصد از کل تولید نفت عراق را تولید کرده اند، نیاز به تزریق مداوم آب دارند. فشار مخزن در مخزن اول پس از تولید تنها ۵ درصد نفت در جا به میزان قابل توجهی کاهش یافت. در همین حال، رومیله بیش از ۲۵ درصد نفت درجای خود را قبل از تزریق آب تولید کرده بود، زیرا مخزن اصلی آن (حداقل قسمت جنوبی آن) به یک سفره آب طبیعی بسیار بزرگ متصل می شود که به بیرون راندن نفت از مخزن کمک کرده است.
اگرچه نیاز به آب برای بیشتر میادین نفتی عراق بین این دو مورد قرار می گیرد، نیاز به تزریق آب با حجم بالا و پایدار از طریق تامین آب دریا برای حفظ فشار در چاه های قدیمی در جنوب عراق بسیار بالا است. برای دستیابی به اهداف آینده تولید نفت خام عراق و سپس حفظ آن در هر دوره، این کشور نیاز به تزریق آب معادل حدود ۲ درصد از میانگین مجموع جریان رودخانههای دجله و فرات یا ۶ درصد از جریان ترکیبی آنها در طول دوره زمانی خواهد داشت.
در حالی که برداشت در این سطوح ممکن است قابل مدیریت به نظر برسد، این منابع آب نیز باید به سایر بخشهای مصرف نهایی بسیار بزرگتر، از جمله کشاورزی، نیز تخصیص داده شود.
دومين پروژه نيز از اهميت بالا و ضرورت فوري برخوردار است: جمعآوري و پالايش
گاز طبيعي مرتبط كه در حال حاضر در پنج ميدان نفتي جنوب عراق در قرنه غربی ۲، مجنون، طوبي، لوحيس و ارتاوي سوزانده می شود.
شرکت توتال انرژی در فاز اول، پروژه ۲ میلیارد دلاری ساخت تاسیسات فرآوری را اجرا می کند که براساس اظهارنظرهای اولیه وزارت نفت عراق در سال گذشته، این طرح ۳۰۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز تولید میکند و پس از مرحله دوم توسعه، این عدد دو برابر شود.
احسان عبدالجبار، وزیر نفت عراق، سال گذشته اعلام کرد که گاز تولید شده از دومین پروژه توتال انرژی در جنوب این کشور به عراق کمک می کند تا
واردات گاز خود از ایران را کاهش دهد، زیرا گاز تولید داخل ارزان تر از گاز ایران است. عراق همواره ( و معمولاً در آستانه سفر سالانه روسای جمهور این کشور به واشنگتن برای درخواست پول ) وعده کاهش واردات گاز و برق از ایران را داده است و پس از آن هیچ کاری برای تحقق این وعده ها انجام نداده است.
در واقع، در سال ۲۰۲۰ میلادی، درست قبل از سفر نخست وزیر مصطفی الکاظمی برای جمع آوری کمک های مالی به واشنگتن در ماه اوت، او به مقامات دولت آمریکا گفت که اتکای انرژی کشورش به ایران را کاهش خواهد داد. اما ظرف یک ماه پس از دریافت بودجه جدید از واشنگتن، عراق قراردادی دو ساله - طولانیترین قرارداد تا آن زمان - برای واردات گاز و برق از ایران امضا کرد.
با این حال، دلایل دیگری وجود دارد که چرا عراق ممکن است به این توافق اخیر در مورد کاهش حجم گاز طبیعی سوزانده شده خود در میادین نفتی عمل کند. جمع آوری و فراورش این گاز، همانطور که در پروژه
توتال در نظر گرفته شده است، به این معنی است که هزینه برق مصرفی داخلی در عراق را کاهش می دهد.
بر اساس ارقام وزارت نفت عراق در سال گذشته، هزینه
گاز وارداتی از ایران حدود ۸ دلار آمریکا به ازای هر میلیون بی تی یو است، در حالی که هزینه گاز حاصل از پروژه توتال ۱.۵ دلار به ازای هر میلیون بی تی یو ارزان تر خواهد بود. علاوه بر این، ممکن است عراق بتواند یا بخواهد بخشی از این گاز را صادر کند که به ویژه با توجه به قیمت های بالای فعلی گاز سودآور خواهد بود و می تواند تا حدودی از شدت تنگناهای مالی که مصطفی الکاظمی، نخست وزیر از زمان روی کار آمدن خود با آن مواجه بوده، بکاهد.
از سوی دیگر، عراق پس از پیوستن به ابتکار سازمان ملل متحد و بانک جهانی در سال ۲۰۱۷ میلادی با هدف پایان دادن به گاز فلر تا سال ۲۰۳۰ میلادی متعهد شده است. در حال حاضر، این کشور همچنان به عنوان یکی از بدترین عملکردها در بخش
فلرینگ گاز همراه در جهان پس از روسیه را دارا است.
غول نفتی توتال در حال حاضر تجربه مداوم فعالیت در سراسر عراق را دارد و دارای ۲۲.۵ درصد سهام در میدان نفتی حلفایا در استان میسان در جنوب و ۱۸ درصد سهام در بلوک اکتشافی سرسنگ در منطقه نیمه خودمختار کردستان در شمال است. این امر به تجربه عملیاتی کار در عراق برای پیشبرد پروژه جذب و فرآوری گاز مرتبط است و همچنین به آن اجازه می دهد همزمان تولید نفت خام از میدان نفتی آرتاوی را که سومین پروژه از چهار پروژه است، افزایش دهد.
بر اساس اظهارات وزارت نفت عراق، شرکت توتال انرژی به افزایش تولید از میدان نفتی آرتاوی به ۲۱۰۰۰۰ بشکه در روز نفت خام کمک خواهد کرد که از حدود ۸۵۰۰۰ بشکه در روز فعلی افزایش یافته است. جمع آوری موفقیت آمیز گاز به جای سوزاندن آن، به عراق این امکان را می دهد که پروژه پتروشیمی ۱۱ میلیارد دلاری نبراس را با رویال داچ شل از سر بگیرد کند، که اگر به شکل درست پیش برود، می تواند ظرف ۵ سال تکمیل شده و تولید خود را آغاز کند.
آخرین پروژه از چهار پروژه ای که توسط شرکت فرانسوی توتال انجام می شود، ساخت و بهره برداری از یک نیروگاه انرژی خورشیدی 1000 مگاواتی است. پیش بینی شده که این نیروگاه ۱۰۰ میلیارد دلار سود برای عراق در دوره ۳۵ ساله خواهد داشت.
نویسنده: سایمون واتکینز
منبع: Oilprice.com
مترجم: محسن داوری