با وجود امضای توافق پیشگامانه صلح در سال ۲۰۱۶ میلادی میان دولت کلمبیا و بزرگترین گروه چریکی نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا (فارک)، این نگرانی وجود دارد که بار دیگر زدوخوردهای مسلحانه تشدید شود. کلمبیا به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ نفت آمریکای لاتین و بزرگترین تولیدکننده کوکائین در جهان، در یک قرن اخیر درگیر یک درگیری نامتقارن با شدت کم است که در دهه ۱۹۸۰ میلادی به اوج خود رسید. نقطه عطف اولیه برای درگیری داخلی، که در حال حاضر کلمبیا را فرا گرفته و با توافق صلح فارک در سال ۲۰۱۶ میلادی به پایان نرسید، ترور رهبر حزب لیبرال خورخه گایتان در بوگوتا در آوریل ۱۹۴۸ میلادی بود. این جرقهای به بوگوتازو زد، روزهای شورش خشونتآمیز که سراسر بوگوتا را فرا گرفت و منجر به کشته شدن بیش از ۳۰۰۰ نفر شد و در نهایت به یک جنگ داخلی 10 ساله بین احزاب لیبرال و محافظهکار کلمبیا معروف به لاویولنسیا تبدیل شد.
اگرچه آن نبرد وحشیانه در سال ۱۹۵۸ میلادی با توافق تقسیم قدرت بین احزاب سیاسی پیشرو کلمبیا به پایان رسید، اما بذر درگیری نامتقارن چند حزبی کنونی را کاشت. در سال ۱۹۶۴ میلادی، حزب کمونیست کلمبیا، نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا (FARC ) را پس از حمله نظامی به روستای مارکویتالیا، یک منطقه کشاورزی کمونیست، تشکیل داد. در آن رویداد، فارک کمونیست به عنوان قدرتمندترین گروه مسلح چپ ضد دولتی در طول درگیری ها ظاهر شد.
چریک ها در نهایت روابط خود را با حزب کمونیست کلمبیا قطع کردند و به صورت فزاینده ای به آدم ربایی، اخاذی و قاچاق کوکائین برای تامین مالی عملیات خود وابسته شدند. قبل از این رویدادها، که کلمبیا را وارد یک درگیری مدنی نامتقارن با شدت پایین بی پایان باشد، نفت در سال ۱۹۱۸ میلادی در میدان لاسیرا_اینفانتاس در حوضه ماگدالنا میانی در نزدیکی شهر بارانکابیرمیجا کشف شد.
حتی پس از اکتشافات نفتی بعدی در حوضه ماگدالنا میانی، تا زمانی که میادین نفتی غول پیکر کانو لیمون، کوسیانا و کوپیاگوا بین سالهای ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۳ میلادی کشف شدند، کلمبیا به یک تولیدکننده بزرگ نفت تبدیل شد. آن اکتشافات بزرگ و افزایش قابل توجه سرمایه گذاری خارجی در انرژی و همچنین تولید نفت، علیرغم افزایش خشونت ها به دلیل هجوم عظیم سود حاصل از تجارت پررونق کوکائین رخ داد.
بعدها در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، خشونتها، قتلها، آدمرباییها و حملات به زیرساختهای انرژی افزایش چشمگیری یافت و تا اوایل قرن بیست و یکم ادامه داشت، تأثیر اقتصادی اندکی بر بخش هیدروکربن کلمبیا داشت. تا سال ۱۹۹۱ میلادی، کلمبیا بیش از ۴۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز تولید می کرد که بیش از دو برابر تولید خود در سال ۱۹۸۵ میلادی بود.
با نرخ وقوع ۸۴ قتل عمد به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، شهر بوگوتا، پایتخت این کشور به پایتخت قتل در جهان تبدیل شد. این عدد بیش از هشت برابر بیشتر از ایالات متحده بود که ۹.۸ قتل به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر جمعیت را گزارش کرد، که ۷ برابر بیشتر از نرخ قتل ۱۲ نفر در کشور همسایه ونزوئلا و ۸ برابر بیشتر از ۱۱ قتل در اکوادور به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر بود.
افزایش ناامنی و خشونت در کلمبیا، حتی پس از فروپاشی کارتلهای مدلین و کالی، همچنان یک مشکل دائمی باقی ماند، زیرا فارک و ارتش آزادیبخش ملی، عملیاتهای خود را افزایش دادند، چرا که درآمد هنگفتی از تجارت مواد مخدر به جیب آنها سرازیر میشد.
تا سال ۲۰۰۰ میلادی، پس از شکست مذاکرات صلح رئیس جمهور آندرس پاسترانا با فارک، چریک های چپ گرا منطقه ای به مساحت ۴۲۰۰۰ مایل مربع در جنوب شرقی کلمبیا را تصرف کردند و آدم ربایی ها به رکورد ۳۵۰۰ نفر در سال افزایش یافت. حتی آن رویدادها نیز هیچ تأثیری بر رونق نفت کلمبیا نداشتند. ترکیبی از افزایش قیمت نفت و بهبود سریع امنیت داخلی در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی به دلیل طرح کلمبیا و کمپین نظامی رئیس جمهور آلوارو اوریبه علیه فارک، باعث رشد سرمایه گذاری خارجی در انرژی و در نتیجه افزایش تولید نفت خام شد.
در سال ۲۰۰۳ میلادی که میانگین برنت ۲۸.۸۳ دلار در هر بشکه بود و ۱۵ درصد افزایش نسبت به سال پیش از آن داشت، کلمبیا به صورت متوسط روزانه ۵۵۰ هزار بشکه نفت خام تولید کرد. زمانی که قیمت هر بشکه نفت برنت در سال ۲۰۰۸ میلادی به بیش از ۱۴۰ دلار در هر بشکه رسید، تولید سالانه نفت به صورت متوسط ۶۰۰ هزار بشکه در روز بود و تا سال ۲۰۱۳ میلادی با رکورد سالانه بیش از یک میلیون بشکه در روز به اوج خود ادامه داد.
پس از سقوط قیمت نفت در اواخر سال ۲۰۱۴ میلادی، افزایش شدید خشونت و در نهایت به دلیل پیامدهای همه گیری مرونا، تولید نفت کلمبیا با کاهش شدیدی روبرو گردید. حتی خلع سلاح بزرگترین گروه چریکی چپ فارک در سال ۲۰۱۷ میلادی و پس از انعقاد توافقنامه صلح با دولت رئیس جمهور خوان مانوئل سانتوس، کمک چندانی به کاهش تولید کلمبیا نکرده است. این امر تا حدی به دلیل عدم تمایل رئیس جمهور فعلی ایوان دوکه به اجرای کامل توافق صلح است که به افزایش خشونت و ناآرامی های داخلی در منطقه ای کلمبیا کمک می کند.
در سال ۲۰۲۰ میلادی، کشور بحرانزده کلمبیا فقط ۷۸۱ هزار بشکه نفت خام در روز تولید میکرد، زیرا همهگیری کرونا، قرنطینه سراسری مربوط به آن و کاهش شدید قیمت نفت بر سرمایهگذاری و همچنین تولید تأثیر گذاشت. نگرانکنندهتر این است که با وجود پایان قرنطینه همهگیری تا سپتامبر گذشته و افزایش سرمایهگذاری در انرژی، متوسط تولید نفت تنها به ۷۳۴ هزار بشکه در روز برای ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۲۱ مبلغ رسیده است که ۶ درصد کمتر از کل سال ۲۰۲۰ میلادی است.
این کاهش ناامیدکننده به این دلیل رخ داد که تشدید ناآرامیهای مدنی همراه با اعتراضات ضد دولتی در سراسر کلمبیا در اواخر آوریل ۲۰۲۱ میلادی به طول انجامید. کاهش تولید نفت خام را نیز میتوان به افزایش ناامنی در مناطق منطقهای نسبت داد، جایی که فعالیتهای صنعت نفت متمرکز شده است. افزایش قابل توجه خشونت مربوط به فعالیت های گروه های مسلح غیرقانونی و تولید کوکائین نیز بر مشکلات دولت افزوده است.
تجارت کوکائین یک چالش پایدار برای کلمبیا است. سود هنگفتی که تجارت ایجاد میکند، عامل دامن زدن به یک درگیری نامتقارن تقریباً همیشگی است که در آن تنها بازیگران مسلح غیرقانونی با تکهتکه شدن و تشکیل گروههای مختلف تغییر میکنند. برآوردها متفاوت است، اما دولت کلمبیا بر این باور است که درگیری های داخلی تا به حال ۲۶۰۰۰۰ کشته و حداقل ۹ میلیون نفر آواره شده است.
بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، تولید کوکائین کلمبیا در طول سال ۲۰۲۰ میلادی نسبت به سال قبل ۸ درصد افزایش یافته است. هرچند ما شاهد کاهش ۷ درصدی حجم زمین مورد استفاده برای کشت کوکا و افزایش ۱۸ درصدی کشفیات این ماده مخدر بوده ایم. مقیاس سود کلان تولید شده توسط کوکائین توسط برآورد وزیر دارایی سابق خوان کارلوس اچوری (اسپانیایی) برجسته شده است که تجارت مواد مخدر سالانه ۸ تا ۱۲ میلیارد دلار درآمد دارد که معادل ۴ تا ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی کلمبیا است. سهم تجارت کوکائین در تولید ناخالص داخلی کلمبیا تقریبا با سهم صنعت نفت برابر است.
افزایش خطر امنیتی و خشونت که عمدتاً توسط سودهای کلان ناشی از تجارت کوکائین ایجاد می شود، یک عامل بازدارنده کلیدی برای جذب سرمایه گذاری نفت خشکی در کلمبیا است. ترکیبی از خطرات امنیتی و دارایی های بالغ باعث شد که شرکت اکسیدنتال پترولیوم در اکتبر ۲۰۲۰ میلادی دارایی های نفتی خشکی کلمبیا خود را در یک معامله ۸۲۵ میلیون دلاری بفروشد، اگرچه این شرکت بلوک های اکتشاف فراساحلی خود را حفظ کرد.
با وجود خطرات مرتبط با فعالیت در خشکی کلمبیا، دور مناقصه سال ۲۰۲۱ میلادی این کشور موفقیت آمیز بود. هفت شرکت برای ۳۰ بلوک از۵۳ بلوک، پیشنهاداتی ارائه کردند که انتظار می رود سرمایه گذاری اولیه بیش از ۱۴۸ میلیون دلار باشد. این شرایط نشان می دهد که کلمبیا به دلیل افزایش خطرات امنیتی همراه با قیمت های سر به سر بالا و وجود کربن بالا در نفت خام سنگین ترش تولید شده، در تلاش برای جذب سرمایه گذاری خارجی در انرژی خشکی است. اما سایه کارتل های کوکایین همچنان بر صنعت نفت کلمبیا سنگینی می کند.
منبع: Oilprice.com
نویسنده: متیو اسمیت
مترجم: محسن داوری
دوشنبه ۱۳ دی ۱۴۰۰ ساعت ۱۱:۰۹