رابطه قیمت نفت و تورم چیست؟

میز نفت | از دیرباز، افزایش قیمت نفت به رشد تورم منجر می گردد. آیا رابطه ای قدرتمند میان آنها وجود دارد؟
شرکت ها و موسسات مشاوره سرمایه‌گذاری پس از رشد قیمت نفت از ریسک تورم بالا خبر می دهند. اما آیا میان قیمت نفت و تورم همبستگی وجود دارد؟

تورم به کاهش ارزش پول ملی و رشد قیمت کالاهای مصرفی و خدمات منجر می گردد. با افزایش قیمت هزینه های زندگی، شاهد کاهش سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی هستیم. 

از نظر تاریخی، قیمت بالای نفت دارای همبستگی با تورم است.  با افزایش قیمت نفت، بهای فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی نظیر پلاستیک ها نیز افزایش می یابد. افزایش قیمت سوخت به افزایش هزینه های حمل و نقل و مسافرت منجر می شود. اما در چند دهه اخیر رابطه میان آنها تضعیف شده است. 

باب لاسینو، از بنیانگذاران شرکت پیس تریدینگ پارتنرز می گوید: تاریخ نشان می دهد که این دو متغیر دارای همبستگی بوده اند، اما پس از افزایش سریع قیمت نفت نفت در دهه ۱۹۷۰ میلادی این نظریه تضعیف شد. 

در ادامه روابط پرنوسان قیمت نفت و تورم را بررسی خواهیم کرد. 

نوسانات قیمت نفت بر دو حوزه اقتصادهای خرد و کلان تاثیرگذار است.  در حوزه اقتصاد کلان، همانطور که در بالا اشاره شد، قیمت بالاتر نفت می تواند هزینه پرداختی شرکت ها برای تولید و انتقال کالاها و خدمات را افزایش دهد. همچنین به صورت غیرمستقیم بر هزینه های تولید، انتقال و گرمایش کسب و کارها تاثیر می گذارد. بدین ترتیب شاهد افزایش قیمت کالاها و خدمات خواهیم بود. 

در مقابل، تولیدکنندگان ممکن است تصمیم بگیرند تا این هزینه ها را به مشتریان منتقل نمایند. از سوی دیگر، در سطح اقتصاد خرد، همانطور که اکثر مصرف کنندگان اطلاع دارند، رشد قیمت ها در پمپ بنزین ها و فروشگاه ها می تواند به افزایش مصرف کالاهای جایگزین و تغییر در الگوی حمل و نقل و تعطیلات و استفاده از تجهیزات برقی منجر شود. 

با افزایش قیمت کالاهای مصرفی و خدمات، در بلند مدت شاهد کاهش تقاضا برای این کالاها خواهیم بود. این اتفاق به کاهش رشد اقتصادی و حتی رکود منجر می گردد. در سه رکود بزرگ قرن بیستم، رشد قیمت نفت از دلایل اصلی آنها بوده است. 

پاول هیگی، از بنیانگذاران گروه سرمایه گذاری بیسپوک‌ می گوید: رشد قیمت نفت می تواند بازارهای متعادل را به سوی عدم تعادل و رکود سوق دهد. با افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی، شاهد رشد هزینه های اکثر کسب و کارها خواهیم بود.

به صورت سنتی، شاخص قیمت مصرف کننده، شناخته شده ترین معیار تورم در جامعه است. در دهه های قبل، رابطه قیمت نفت و شاخص قیمت مصرف کننده مستقیم بوده است. دفتر آمار کار ایالات متحده از این شاخص به عنوان تغییرات میانگین در قیمت پرداخت شده مصرف کنندگان شهری برای سبد تجاری کالاهای مصرفی و خدمات بهره می گیرد.  این سبد شامل کالاها و خدمات شامل مواد غذایی و آشامیدنی، پوشاک، مسکن، حمل و نقل، خدمات پزشکی، تفریح، آموزش و پرورش و ارتباطات است. 

قیمت بالاتر نفت به رشد هزینه کالاهای مصرفی و حمل و نقل منجر می شود. بخش اعظم بار افزایش هزینه ها بر دوش مصرف کنندگان است.
روابط علی و معلولی میان قیمت نفت و تورم پس از تحریم ایالات متحده توسط اوپک در سال ۱۹۷۳ میلادی به دلیل حمایت از رژیم اسراییل مورد توجه قرار گرفت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ میلادی نیز شاهد اتفاقات مشابهی بودیم.  

پس از بالا رفتن قیمت نفت در سال ۱۹۸۰ میلادی، شاخص قیمت مصرف کننده دو برابر شد. پیشتر و در فاصله سال های ۱۹۴۷ تا ۱۹۷۱ میلادی و پس از گذشت ۲۴ سال، این شاخص دو برابر شده بود.  لذا یک رکود شدید پدید آمد و همراه با رشد اندک اقتصادی، شاهد بیکاری بالا و تورم زیاد بودیم. 

از آن زمان تاکنون، رابطه میان قیمت نفت و شاخص هزینه مصرف کننده به تدریج از بین رفته است. هنگامی که قیمت هر بشکه نفت در سال 1991 میلادی، همزمان با جنگ‌ اول خلیج فارس و در مدت شش ماه از 14دلار به 30 دلار افزایش یافت، شاخص قیمت مصرف کننده با تغییر چندانی روبرو نشد. در فاصله سال های 1999 تا 2005 میلادی نیز که قیمت نفت در فاصله 16 تا 50 دلار در نوسان بود، شاهد تغییر چندانی در شاخص قیمت مصرف کننده نبودیم. 

نکته مهم تر اینست که در سال های اخیر افزایش چشمگیر قیمت نفت تاثیر اندکی بر نرخ رشد اقتصادی، بیکاری و تورم کشورهای دنیا داشته است. اما دلیل تضعیف رابطه میان این دو متغیر چیست؟  تعدادی از کارشناسان از نقش بهبود کارایی مصرف انرژی در اکثر اقتصادهای دنیا سخت گفته اند. تعدادی دیگر نیز معتقدند از دهه ۱۹۹۰ میلادی، سیاستگذاران مالی روش های کنترل تورم را تغییر داده اند و افزایش قیمت نفت خام دیگر تاثیر چندانی بر تورم ندارد. 

گروه دیگری از اقتصاددانان معتقدند در سبد شاخص قیمت مصرف کنندگان آمریکا نقش خدمات از کالاهای مرتبط با نفت پیشی گرفته است.به هر ترتیب، رابطه میان قیمت نفت و تورم همچنان ازبین نرفته است. 

در شرایط کنونی، قیمت نفت رابطه بیشتری با شاخص قیمت تولید کننده دارد. این شاخص نشان دهنده میانگین تغییرات در طول زمان در قیمت فروش تولیدکنندگان برای کالای آنها است. در سال ۲۰۱۸ میلادی، شاخص قیمت تولید کننده و قیمت نفت از نرخ همبستگی مثبت ۰.۷۱ برخوردار است. نرخ همبستگی میان شاخص قیمت مصرف کننده و قیمت نفت ۰.۲۷ اعلام شده است. 

در مجموع، قیمت نفت تاثیر اندکی بر نرخ تورم در شرایط کنونی دارد. اما به عنوان یک متغیر ورودی بر تورم های آینده، همچنان قیمت نفت یک عامل تاثیرگذار خواهد بود. هرچند به زمان وداع با نقش طلای سیاه در اقتصاد جهانی بیش از همیشه، نزدیک شده ایم. 

نویسنده: ملیسا پیستیلی
منبع:   Investing News
مترجم: محسن داوری

جمعه ۱۵ مرداد ۱۴۰۰ ساعت ۲۲:۱۵