احیای محرم با نظر شخصی شیخ حسن

میز نفت | خط لوله گوره – جاسک به طور ناقص افتتاح شد؛ پروژه ای که در سال 96 از سوی رئیس جمهور به وزارت نفت تکلیف شد و وزارت نفت برخلاف نظر خود، مجبور به اجرای آن شد. ایده دور زدن تنگه هرمز، به روزهای دفاع مقدس بر می گردد که جنگنده های بعثی، پایانه خارگ را به عنوان اصلی ترین مبدا صادرات نفت ایران بمباران می کرد. با تشدید حملات هوایی ، جلسه ای مهم در دفتر سید محمد غرضی وزیر وفت نفت تشکیل شد؛ دستور این جلسه ارائه راهکاری برای تداوم صادرات نفت بود که سرانجام چندین ساعت طرح و ایده و راهکار، پروژه سری محرم را کلید زد؛ پروژه ای که صدها میلیون دلار برای آن هزینه شد اما فاقد کارآیی برای کشور بود.

دکتر محمد حسین تولایی مدیرعامل آن روزهای مناطق نفتخیز جنوب یا تولید از مناطق خشکی دهه های پیش در باره این پروژه چنین می گوید:« بعد از این که مخازن عمده نفت در خارک و اسکله ها مورد هدف قرار گرفت دولت از من خواست تا ترتیبات ویژه ای اتخاذ شود که صادرات نفت قطع نشود. در دولت طرحی بود مبنی بر این که با احداث حط لوله ای طولانی، نفت از اهواز به جای خارگ، به بندر جاسک منتقل شود این موضوع در هیئت دولت مطرح بود ولی به تصویب نرسیده بود. زمانی که متوجه این طرح شدم ضمن مخالفت با آن تاکید کردم این طرح هم زمان بر است هم هزینه زا. محدودیت های بسیاری برای این طرح وجود داشت و ۵ سال زمان نیاز داشت. تنش های زیادی برای تصویب این طرح به وجود آمد و در نهایت من طرحی دادم که خط لوله به بندر طاهری کشیده شود تا از آنجا نفت صادر کنیم. چون ماه محرم بود نام پروژه را محرم گذاشتیم. این پروزه، زیرپروژه های فوری هم داشت که باید اجرایی می شد.قرار شد ۳۶ کیلومتر خط دریایی کشیده شود همراه با دو خط عمودی که به SBM ها وصل شود. خرید تجهیزات زمان بر بود اما در اسرع وقت خریداری شد. پروژه حدود ۲ ماه طول کشید در حالی که در حین انجام کار چندین بار بمباران شد و چند تن از همکارانمان مجروح و شهید شدند. متاسفانه با وجود راه اندازی طرح از این SBM ها استفاده نشد.»

سید محمد غرضی وزیر نفت آن روزها نیز به ميزنفت می گوید:«داستان طرح محرم، خیلی پیچیده و مایه حسرت است. گروهی آمدند و گفتند که خط لوله‌ای از خارگ بکش به آن سوی تنگه هرمز! گفتم این کار چه فایده‌ای دارد؟ گفتند که پدافند در خارگ مشکل دارد. گفتم خوب خط لوله را آن طرف‌تر ببرید، پدافندش مشکل ندارد!؟ یک بحث نظامی مفصلی بین من و آقای هاشمی و احمد آقا در گرفت و درگیری‌های زیادی به وجود آورد و من زیر بار نرفتم و گفتم این هزینه، اضافی و بی‌نتیجه است، چون توجیه نظامی و اقتصادی ندارد. خلاصه این بحث ادامه داشت تا من از وزارت نفت رفتم. آنان رفتند بخشی از آن طرح را اجرا کردند و بعد از هزینه کرد این رقم، متوجه شدند فایده‌ای ندارد، اما برای اینکه خط لوله بلا استفاده نماند، اب را از طریق آن به دیلم و بوشهر و... انتقال دادند. از سرنوشت این طرح و خط لوله آن دیگر اطلاعی ندارم. نظامی‌ها، دولتی‌ها یا گروهی دیگر، نمی‌دانم و کاری هم ندارم که طراح اصلی این پروژه کیست، اما وقتی این طرح روی میز من آمد، با اجرای آن مخالفت کردم. خیلی ساده به آنان گفتم خارگ را که می‌زند؟ گفتند صدام! گفتم خوب آن طرف‌تر هم بروید باز هم می‌زند، پس بروید جلوی صدام را بگیرید، چرا از میدان جنگ فرار می‌کنید. این حرف من خیلی به آنان برخورد.»

دکتر محمد جواد عاصمی پور مدیرعامل شرکت مناطق نفتخیز جنوب طی سال های 1364 تا 1368 روایتی دیگر از این طرح پرخرج دارد:«پس از بمباران خارک طرح محرم در دستور کار قرار داده شد تا جایگزینی برای خارگ تعریف شود که شامل 5 زیر پروژه بود. زمانی که مدیرمناطق شدم با این پروژه مخالفت کردم از دو حیث فنی و نظامی. این پروژه ها با عنصر نظامی تعریف شده بود اما شاخصه نظامی در آن دیده نشده بود.برای مثال قرار بود نصب 5 گوی شناور در گناوه به کار گرفته شود تا خارگ از مدار صادرات خارج شود. با توجه به فاصله هوایی خارگ و گناوه، این کار یک سرمایه گذاری بی مورد بود و بلافاصله منی فولد گناوه بمباران شد.در طرح دیگری قرار بود با دو خط لوله 46 و 56 اینچ نفت اهواز به بندر طاهری و با دو خط دیگر به ظرفیت 2 میلیون بشکه نفت گچساران را منتقل کند که موافق نبودم.

وی به «ميزنفت» می گوید:« بندر طاهری امن نبود و گچساران چنین ظرفیت تولیدی را نداشت و حداکثر ظرفیت آن ۵۰۰ هزار بشکه بود. قرار بود 2.5 میلیارد دلار برای این 5 پروژه هزینه شود که در نهایت با اجرای یکی از این زیر پروژه ها که خط لوله پروژه پارس شمالی بود پروژه با 23 میلیون دلارجمع شد چرا که استراتژی ما به ماندن در خارگ و ناامید کردن دشمن شد.»

پروژه محرم با پیگیری ویژه حسن روحانی، فرماندهی وقت پدافند هوایی کل کشور با هزینه بالا اجرا شد اما هیچ گاه عملیاتی نشد تا یکی از سری ترین پروژه های نفتی در زمان دفاع مقدس به محاق تعلیق برود. حالا پس از سپری شدن از آن روزها، این پروژه با عنوان خط لوله گوره – جاسک اجرایی شد که تنها کاربری امنیتی دارد که درباره موفق بودنش، تردیدهای بسیاری وجود دارد.

جمعه ۱ مرداد ۱۴۰۰ ساعت ۲۰:۱۵