میز نفت | از سال ۲۰۰۰ میلادی که پوتین ریاست جمهوری روسیه را برعهده گرفت، وی تلاش کرد تا صنعت نفت و گاز این کشور را در اختیار خود بگیرد. او بار دیگر شرکت گازپروم را ملی کرد، چرا که این شرکت ملی نفتی پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی به بخش خصوصی واگذار شده بود.
پژوهش های انجام شده نشان می دهد که کنترل دولت روسیه بر صنعت نفت و گاز به افزایش خودکامگی رهبران کرملین منجر شده است. همچنین این راهبرد، سرکوب مخالفان سیاسی پوتین را به دنبال داشته است.در سال ۲۰۰۳ میلادی، میخاییل خودوروسکی، مالک شرکت نفتی یوکوس و از منتقدان افزایش خودکامگی پوتین، روانه زندان گردید. وی به دلیل فرار مالیاتی محاکمه و به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
شرکت یوکوس پس از مدتی توسط دولت روسیه مصادره شد و در فهرست شرکت های دولتی ثبت شد. در زمان پایان نخست دوره ریاست جمهوری پوتین در سال ۲۰۰۴ میلادی، دولت وی کنترل همه جانبه ای بر تولید نفت و گاز در روسیه به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت و گاز طبیعی دنیا داشت.
درآمدهای فروش نفت و گاز به پوتین اجازه داد تا علاوه بر تامین هزینههای داخلی، بر میزان بودجه نظامی کشورش بیافزاید. همچنین نفوذ وی بر کشورهای نیازمند انرژی روسیه با افزایش زیادی روبرو شد. به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۶ میلادی که دولت اوکراین رویکردهای غربگرایانه بیشتری در پیش گرفت و موجب نگرانی کرملین شد، روس ها عرضه گاز به این کشور را متوقف کردند. در نتیجه گاز مصرفی کشورهای مرکز و غرب اروپا نظیر آلمان قطع شد.
روسیه در برابر اروپا
با ساخت خط لوله نورد استریم ۲ که گاز روسیه را مستقیما به اروپا متصل می کند، شاهد تکرار اتفاقات گذشته نخواهیم بود. اما کشورهای غربی با مشکل فشار مستقیم همانند اوکراین روبرو خواهند شد.
به همین دلیل، این خط لوله باعث شکاف میان دولت های غربی شده است. نورد استریم ۲ حتی پیش از راه اندازی، میان اعضای ناتو نیز دودستگی پدید آورده است. به عنوان مثال، دولت های سوید، لهستان و کشورهای بالتیک، نگرانی های خود در مورد این خط لوله به ویژه مسایل زیست محیطی در زمان ساخت و نگهداری خط لوله مطرح کرده اند. همچنین آنها نگران هستند که روسیه از این خط لوله جدید برای افزایش حضور نظامی ناوهای خود در دریای بالتیک استفاده کند.
پوتین سال هاست که رویای فروپاشی ناتو را در سر دارد. هر اقدامی که به شکاف در این ایتلاف منجر شود، یک برد برای رژیم حاکم بر کرملین خواهد بود. رهبر کرملین، ناتو را یادگار دوره جنگ سرد می داند که بزرگترین تهدید امنیت روسیه به شمار می رود. فقدان اتحاد میان دولت های اروپایی به روسیه اجازه می دهد تا فشارهای سیاسی را بر شهروندان و همسایگان خود بدون مخالفت کشورهای دیگر اعمال کند.
اما از نگاه اوکراین، خط لوله نورد استریم ۲ یک تهدید بزرگ امنیتی و مالی به شمار می رود. اوکراین از سال ۲۰۱۵ میلادی (پس از اشغال شبه جزیره کریمه توسط روسیه در سال ۲۰۱۴ میلادی و حمایت مسکو از جدایی طلبان دونباس در شرق اوکراین ) میزان خرید گاز طبیعی از روسیه را به شدت کاهش داده بود.
در آوریل سال ۲۰۲۱ میلادی، روس ها یک مانور نظامی در شبه جزیره کریمه برگزار کردند. این منطقه تا سال ۲۰۱۴ میلادی بخشی از خاک اوکراین به حساب می آمد، اما از آن زمان تاکنون به خاک روسیه ضمیمه شده است. به هر ترتیب، اوکراین هم اینک نیز سالانه ۳ میلیارد دلار درآمد از طریق ترانزیت گاز روسیه به خاک اروپا دارد.
خط لوله نورد استریم ۲ می تواند برای همیشه آنها را از این درآمد ارزی قابل توجه محروم کند. ولادیمیر زلنسکی، نخست وزیر اوکراین اعلام کرده که با توقف درآمدهای ترانزیت گاز، بودجه ای برای پرداخت به ارتش این کشور جهت دفاع در برابر تهاجم روس ها وجود نخواهد داشت.در آوریل سال ۲۰۲۱ میلادی، کارشناسان نظامی از حضور گسترده نظامیان ارتش روسیه در مرزهای اوکراین و افزایش حضور ناوگان روسیه در آب های دریای سیاه و ازوف خبر دادند.
البته روس ها پس از چند هفته عقب نشینی کردند، اما دلایلی وجود دارد که نشان میدهد حدود ۸۰ هزار نفر از نیروهای ارتش روسیه همچنان در نزدیکی مرز اوکراین با تجهیزات نظامی شامل کامیون ها و خودروهای زرهی پوش حضور دارند.
زلنسکی می گوید: این خط لوله به یک سلاح واقعی در برابر منافع دولت اوکراین تبدیل شده است. در کیف، این هراس وجود دارد که اگر ترانزیت گاز روسیه به اروپا از طریق اوکراین به صورت دائمی متوقف شود، شاهد افزایش فشار مسکو و رهبران کیف در مسئله دونباس و یا از سر گرفتن ابزار اشغال نظامی خواهیم بود.
این اتفاقات در برابر تامین گاز ارزان جهت مصرف کنندگان اروپایی از اهمیت بیشتری برخوردارند. افزایش خرید گاز روسیه توسط دولتهای اروپایی به ثروتمندتر شدن رژیم پوتین منجر خواهد شد و تاریخ نشان داده کرملین ازاین درآمدهای هنگفت برای تامین مالی پروژه های غیر دموکراتیک در منطقه شرق اروپا و فراتر از آن بهره خواهد برد.
منبع:www.theconversation.com
مترجم: محسن داوری
جمعه ۱۱ تير ۱۴۰۰ ساعت ۱۹:۵۸