بحران اعتماد به چین

چین امیدوار است که واردات انرژی را کاهش و به دنبال آن میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را نیز کاهش دهد و این مسئله سوالاتی در مورد نیاز به گاز وارداتی از آسیای میانه را مطرح می‌کند.

 تولید کنندگان گاز در آسیای میانه فقط یک خریدار مشتاق دارند: چین. و اگرچه چین اشتهای فزاینده‌ای در این زمینه دارد اما نشانه‌‌هایی از تامین انرژی بیشتر در داخل کشور وجود دارد. این برای قزاقستان، ترکمنستان و ازبکستان به چه معناست؟

 بیش از یک دهه پیش، چین به اندازه کافی گاز تولید کرد تا بتواند نیازهای خود را تأمین کند. این روزها حدود ۴۲ درصد از نیازهای خود در این زمینه را وارد می‌کند.  آسیای میانه حدود یک سوم کل گاز وارداتی چین و ۱۵ درصد کل تقاضا را تأمین می‌کند. 

 تقاضای چین برای گاز تا سال ۲۰۳۵ دو برابر خواهد شد، بنابراین تولیدکنندگان آسیای میانه همچنان بخشی از سبد واردات همسایه خود خواهند بود.
 
 بر اساس برآوردهای حاصل از بررسی آماری BP، چین در سال ۲۰۱۹، ۴۳ میلیارد متر مکعب ترکیبی از آسیای میانه وارد کرده است.  در سال ۲۰۱۰ این رقم فقط ۳.۴ میلیارد متر مکعب بود. ترکمنستان، بزرگترین صادر کننده گاز آسیای میانه، هنگامی که صادرات گازش به روسیه در سال ۲۰۱۶ به صفر رسید به طور ویژه به چین وابسته شد. در اواسط سال ۲۰۱۹ روسیه موافقت کرد که ۵.۵ میلیارد متر مکعب گاز در سال از ترکمنستان وارد کند.
 
 در حالی که چین LNG بیشتری وارد می‌کند، از نظر قراردادی موظف به پرداخت مقدار مشخصی گاز از آسیای میانه است.  

سرگئی کاپیتونوف از مرکز انرژی SKOLKOVO در مسکو می گوید: این حجم به طور بالقوه می‌تواند کاهش یابد، اما بعید است کمتر از ۷۰ درصد مقادیر امروز باشد. هر قرارداد گازی شامل سازوکارهایی برای مذاکره مجدد است. اگر چین ببیند می‌تواند گاز ارزان تری را از تولیدكنندگان دیگر فراهم كند، قطعاً می‌تواند از حق خود برای مذاكره مجدد استفاده کند. در این راستا، صادرات گاز از آسیای میانه بسیار آسیب پذیرتر از صادرات گاز از سایر تولیدکنندگان خواهد شد، زیرا در حال حاضر آسیای میانه جایگزین صادراتی مناسبی برای چین ندارد.

کاهش طولانی مدت فروش گاز برای ترکمنستان فاجعه آور است، جایی که بیش از ۸۰ درصد از درآمد صادرات را تشکیل می‌دهد. ازبکستان که صادرات طلا و پنبه نیز دارد، بهتر می‌تواند از پس تغییر اشتهای انرژی چین برآید. تاشکند همچنین می گوید امیدوار است صادرات گاز را کاهش دهد تا کمبودهای داخلی را نیز کاهش دهد.  در هر صورت، این کشورها برای یافتن خریداران جایگزین دهه ها تلاش کرده‌اند.

آسیای میانه  با مساحتی بالغ بر ۳ میلیون و ۹۹۴ هزار و ۴۰۰ کیلومتر مربع، در عین برخورداری از حدود ۲۰ درصد مساحت قاره آسیا، عهده‌دار منطقه ژئواستراتژیکی در جهان می‌باشد. در حوزه ذخایر و منابع انرژی (نفت و گاز)، این منطقه در جایگاه دوم در جهان قرار دارد. علاوه بر این آسیای مرکزی دارنده منابع قابل توجهی از مواد معدنی کمیاب و نیز طلا، مس، اورانیوم و فلزات سنگین است.

حجم ذخایر نفت آسیای میانه  بالغ بر ۱۵ الی ۳۱ میلیارد بشکه، و مجموع ذخایر گاز طبیعی این منطقه بین ۲۳۰ الی ۳۶۰ میلیارد مترمکعب برآورد شده است که این ارقام معادل ۷.۲ درصد منابع نفت و ۷ درصد ذخایر گاز جهانی است. بر اساس آمارهای جهانی، مصرف گاز در جهان از ۹۵ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۰۳ به ۱۸۲ میلیارد متر مکعب تا سال ۲۰۳۰ خواهد رسید.

 در حال حاضر، آنها باید از صادرات گاز مطمئن باشند.  قیمت‌های LNG در آسیا در سال گذشته با نوسانات شدیدی روبرو شده‌اند و در سال ۲۰۲۰ به پایین ترین سطح رسیده و در اوایل سال ۲۰۲۱ با افزایش گرمایش افزایش یافته‌اند و این باعث می شود چین از آسیای میانه بیشتر تولید کند.

 LNG همچنین به خطوط ساحلی می‌رسد و خطرات ژئوپلیتیکی را نیز در پی دارد. استفان اوسالیوان در انستیتوی مطالعات انرژی آکسفورد می‌گوید: جنگ تجاری ایالات متحده خطر واردات انرژی، به ویژه در کشتی‌ها را به چین یادآوری می کند.داشتن خط لوله با آسیای میانه باعث می‌شود كه چین راحت باشد. گاز خط لوله به وضوح از امنیت بیشتری برخوردار است.

 کنگره ملی مردم اخیراً با معرفی حداقل سطوح برای تولید انرژی داخلی، در برنامه پنج ساله چهاردهم خود، که در ۱۱ مارس منتشر شد  متعهد شده است که چین تا سال ۲۰۶۰ کربن خنثی شود، که در نهایت باعث کاهش استفاده از زغال سنگ و نفت خام نسبت به گاز طبیعی خواهد شد.

 انتظار می رود واردات گاز چین تا سال ۲۰۲۵ ثابت بماند. پرسش بزرگ برای همسایگان این است که آیا چین به خط لوله دیگری احتیاج دارد؟ خط D در سال ۲۰۱۳ مورد توافق قرار گرفت اما پیشرفت آن کند بوده است. خط D که خریدهای چین را تا ۳۰ میلیارد مترمکعب در سال افزایش می‌دهد با خط لوله پیشنهادی Power of Siberia 2 رقابت می‌کند که ۵۰ میلیارد مترمکعب در سال از روسیه به شرق چین می‌رسد. چین احتمالاً فقط به یکی از این دو خط لوله احتیاج خواهد داشت و این زنگ خطر بزرگی برای کشورهای آسیای میانه است.