عملکرد ضعیف ایران در لایه نفتی پارس جنوبی

به گزارش میز نفت، میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین میدان گازی در دنیا است که در مرز آبی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس واقع شده است. در این بین رقابت تنگاتنگ ایران با طرفی قطری به یکی از سوژه‌های داغ رسانه‌ها تبدیل شده است خصوصا اینکه علیرغم عقب‌ماندگی ایران از قطر در برداشت گاز از پارس جنوبی در سال‌های گذشته، از زمستان سال 1397 به بعد به دلیل سرمایه‌گذاری سنگینی که از سال 89 با توسعه فازهای جدید این میدان آغاز شد، روند معکوس شد و در حال حاضر قطری‌ها روزانه 21 میلیارد فوت مکعب گاز تولید می‌کنند و ایران در سال جاری روزانه بین 23 تا 24 میلیارد فوت مکعب گاز تولید می‌کند.

اما بحث این گزارش درباره تولید گاز از میدان گازی پارس جنوبی نیست بلکه موضوع ناظر به تولید نفت از این میدان است. این میدان گازی، یک لایه نفتی دارد که در ایران به لایه نفتی پارس جنوبی معروف است. لایه نفتی میدان پارس جنوبی در 100 کیلومتری ساحل ایران در خلیج فارس قرار دارد که البته این لایه نفتی نیز با قطر مشترک است. در واقع بخش اصلی ساختمان لایه نفتی در کشور قطر قرار دارد و با نام میدان الشاهین شناخته می‌شود و حتی تا بخش خشکی خاک قطر هم امتداد یافته است.

*چرا میانگین تولید نفت از لایه نفتی پارس جنوبی تنها 7 هزار بشکه در روز است؟

برنامه ایران برای توسعه این لایه نفتی بدین صورت بود که طبق مصوبه شورای اقتصاد مقرر شد شرکت توسعه پتروایران از اسفندماه سال 83 به مدت 19 ماه با هدف تولید 35 هزار بشکه نفت در روز نسبت به اجرا و تکمیل طرح اقدام کند. اجرای طرح توسعه این میدان نیز به روش بیع متقابل و از طریق ترک تشریفات مناقصه به این شرکت واگذار شد. مبلغ این قرارداد در ابتدا 213 میلیون دلار بود ولی بعدا تا 330 میلیون دلار افزایش پیدا کرد.

اما در چارچوب برنامه تدوین شده توسط شرکت ملی نفت، برداشت نفت از لایه نفتی پارس جنوبی در سال 96 و بعد از گذشت 12 سال از انعقاد قرارداد تنها با نرخ 20 هزار بشکه در روز کلید خورد و در ادامه به دلیل عدم حفر چاه‌های تزریق آب  و به تبع آن افت فشار سریع مخزن و نیز مشکلات متعدد چاه‌های حفاری شده موجود، میانگین تولید از لایه نفتی پارس جنوبی به 7 هزار بشکه در روز کاهش یافت.

تولید 7 هزار بشکه‌ای نفت از لایه پارس جنوبی توسط ایران درحالی رقم می‌خورد که طرف قطری از این میدان روزانه بالغ بر 300 هزار بشکه نفت تولید می‌کند، یعنی بیش از نیمی از تولید نفت قطر از همین میدان است. در این راستا شرکت ملی نفت ایران تصمیم گرفت که طرح افزایش تولید و بهره‌برداری از لایه نفتی پارس جنوبی را در قالب قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC واگذار کند.

*تاریخچه‌ توسعه لایه نفتی میدان پارس جنوبی از گذشته تا کنون

در ابتدا شرکت مرسک دانمارک تنها شرکتی بود که برای توسعه لایه نفتی در قالب قرارداهای جدید نفتی ابراز تمایل کرده بود.  غلامرضا منوچهری معاون وقت مدیرعامل شرکت ملی نفت در امور توسعه و مهندسی در شهریور 95 در این باره می‌گوید: «درباره لایه نفتی پارس جنوبی با شرکت مرسک یک تفاهم نامه MOU امضاء شده است که پایه اولیه قرارداد محسوب می‌شود، اما هنوز تصمیم نگرفته‌ایم که این میدان را به مناقصه بگذاریم، یا خارج از مناقصه به صورت ترک تشریفات درباره آن عمل کنیم».

وی خاطرنشان کرد: «چون شرکت مرسک در مناقصه بهره‌برداری از لایه نفتی پارس جنوبی در بخش قطری میدان شکست خورد و توتال جای آن را گرفت، مرسک اشتیاق زیادی برای به کار گرفتن این ظرفیت کاری دارد و این می‌تواند برای ما یک امتیاز محسوب شود».

البته این توافق بین شرکت مرسک و شرکت ملی نفت ایران هیچگاه حاصل نشد و بعدا به یکباره اعلام شد که شرکت مرسک بعد از دریافت اطلاعات لایه نفتی طی توافقی با توتال مقرر کرده‌ است تا سهام این شرکت دانمارکی در حوزه نفت به شرکت توتال فروخته شود. در این بین همواره شائبه‌هایی درباره واگذاری اطلاعات محرمانه مخزن به توتال مطرح بوده است که البته هدف این گزارش بررسی این موضوع نیست.

*واگذاری توسعه لایه نفتی پارس جنوبی به پیمانکار جدید

در واقع آنچه درباره واگذاری این لایه نفتی محل ایراد جدی بوده این است که هم‌اکنون شرکت ملی نفت به رغم عدم تحویل قطعی طرح مزبور به دلیل وجود نواقص در سکو و شناور فرآورشی، عدم تناسب کاهش کاری شناور فرآورشی با مقادیر مندرج در MDP، کمبود حفاری (میانگین 2000 متر) نسبت به MDP، عدم افزایش طول افقی چاه شماره یک به میزان 1000 متر، عدم تولید از چاه شماره هفت به دلیل مشکلات متعدد، عدم دستیابی شرکت پتروایران به تولید 35 هزار بشکه نفت در روز و ... در حال واگذاری این میدان در قالب IPC است.

بنابر اخبار واصله معاون مدیرعامل شرکت ملی نفت در حالی در شرح کار طرح توسعه و بهره‌برداری از لایه نفتی پارس جنوبی مواردی مثل به‌روزرسانی و تغییرات اصلاحی شناور پالایشگاهی و سکوی سرچاهی موجود و تعمیرات 7 حلقه چاه موجود آورده شده است که هنوز قرارداد جاری این میدان با شرکت پتروایران و عملکرد این شرکت در اجرای ناقص طرح تعیین تکلیف نشده است. یعنی ضروری است شرکت ملی نفت قبل از ایجاد تعهد جدید در شرح کار طرح توسعه برای پیمانکار جدید، ابتدا به تعیین تکلیف عملکرد پتروایران رسیدگی کند.

به بیان دیگر با تعیین تکلیف عملکرد شرکت پتروایران در این میدان، ابتدا فصل مشترک فعالیت‌های انجام شده با فعالیت‌های فاز جدید توسعه طرح مزبور مشخص می‌شود تا به صورت دقیق نقصان عملکردی شرکت پتروایران در طرح قدیم واضح و آشکار شده و در ادامه کار از تبعات بعدی ناشی از ادعاهای احتمالی یا عدم تطابق عملکردها پیشگیری شود. 

منبع: فارس

سه شنبه ۱ تير ۱۴۰۰ ساعت ۱۲:۵۱