درباره استدلال موافقان و مخالفان یک طرح
معمای LPG در حمل و نقل
معمای استفاده از گازمایع در ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی تبدیل به یک چالش اساسی میان مدافعان و منتقدان آن شده است؛ موضوعی که در بین آمار‌ها و ارقام، طرفداران خود را دارد و البته وزارت نفت تا به حال زیربار آن نرفته است.
به گزارش میز نفت، سالانه حدود ۱۴ میلیون تن گاز طبیعی مایع یا ال. پی. جی در پالایشگاه‌های گازی کشور تولید می‌شود که ۵ میلیون تن آن صادر شده و ۲ میلیون تن آن در داخل به مصرف می‌رسد، اما ۷ میلیون تن از گاز تولیدی در آمار‌ها وجود ندارد، هرچند که این میزان خط لوله به دلیل نبود مشتری و تحریم‌های امریکا، به شبکه مصرف تزریق شده و روی فلر‌ها یا منازل نصب می‌شود.
بی‌تفاوتی وزارت نفت به این سوخت مهم باعث شده تا طی یک‌سال اخیر، بسیاری از کارشناسان از لزوم استفاده از این سوخت در شبکه حمل‌و‌نقل عمومی بگویند، مانند کشور‌های روسیه، ترکیه، کره جنوبی و...؛ هم‌اکنون در سبد سوخت ترکیه، ال. پی. جی سهم بیشتری نسبت به بنزین دارد. برخی از کشور‌ها مانند امریکا نیز از ال. پی. جی به عنوان سوخت پاک اتوبوس‌ها استفاده کرده و آن را جایگزین گازوئیل کرده‌اند. همچنین ۹۵ درصد تاکسی‌های کشور کره‌جنوبی ال. پی. جی مصرف می‌کنند،
این در حالی است که کره‌جنوبی تا چند سال پیش از ایران ال. پی. جی خرید می‌کرد، اما پس از تحریم ها، ۴ تا ۵ میلیون تن ال. پی. جی مورد نیاز خود را از امریکا وارد می‌کند. کشور ترکیه در حال حاضر رتبه یک در استفاده از اتوگاز است و ۷۵ درصد نیازش به گازمایع را از طریق دریا دریافت می‌کند، زیرا انتقال زمینی ال. پی. جی به آنجا پرهزینه است، وگرنه می‌توانست یکی از بازار‌های صادراتی ال. پی. جی ایران باشد. با این حجم از واردات، مشخص است که ال. پی. جی سوخت به صرفه‌ای برای ترکیه است.
رقیب تراشی
با توجه به اینکه سوخت نخست گازی در بخش حمل و نقل به سی. ان. جی اختصاص دارد، منتقدان این طرح بر این باورند توسعه ال. پی. جی سهم سی. ان. جی را در سبد مصرفی کاهش می‌دهد، در حالی که مدلی که مدنظر مدافعان است، استفاده از گاز در بخش حمل و نقل خودرو‌های سنگین است.
مالک شریعتی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به شیوه صحیح استفاده از ال پی. جی به عنوان سوخت خودروها گفت: «ارزش حرارتی ال. پی. جی از سی. ان. جی بیشتر است و پیشنهاد می‌شود از ال. پی. جی در خودروها به خصوص در خودرو‌های عمومی و سنگین مانند وانت‌بار‌ها و اتوبوس‌ها به جای گازوئیل استفاده شود. ال. پی. جی قرار است خلأ‌های سی. ان. جی را پر کند و در بخش‌هایی مثل خودرو‌های سنگین که نمیتوان از سی. ان. جی استفاده کرد از ال. پی. جی به عنوان سوخت خودروها استفاده کنیم.»
خلق ثروت بیشتر
براساس استدلال موافقان، باید به جای سوزاندن ال. پی. جی در خطوط لوله و فلر‌ها و سوزاندن گازوئیل در اتوبوس‌ها، ال. پی. جی را در اتوبوس‌ها سوزاند و گازوئیل را صادر کرد و بدین صورت درآمد ارزی دولت افزایش چشم‌گیری خواهد یافت. در این رابطه می‌توان با بررسی تفاوت قیمت میان این دو سوخت، به ذهنیت بهتری رسید.
براساس معاملات ال. پی. جی و گازوئیل در رینگ صادراتی بورس انرژی، میانگین قیمت صادراتی ال. پی. جی در دو سال گذشته (۹۸ و ۹۷) ۵/ ۳۶۹ دلار به ازای هر تن بوده است و میانگین قیمت صادراتی گازوئیل ۵۴۷ دلار به ازای هر تن است. در نتیجه براساس این آمار، قیمت یک تن گازوئیل از یک تن ال. پی. جی حدود ۵/۱۷۷ دلار بیشتر است.
این ایده حتی از سوی وزیر نفت هم مورد تأیید قرار گرفته است. زنگنه گفته است با گازرسانی‌های صورت گرفته دیگر نیازی برای انتقال ال. پی. جی به نقاط دور افتاده برای مصرف بخش خانگی نیست. اگر برای ال. پی. جی تولیدی پالایشگاه‌ها مصارفی پیدا نکنیم باید آن‌ها را از طریق تانکر‌های مخصوص حمل ال. پی. جی با طی مسافتی بیش از هزار کیلومتر به بنادر برای صادرات منتقل کنیم.«استفاده از سوخت ال. پی. جی در خودروها کاملاً اقتصادی است. بر این اساس تقاضا داریم تا موتور‌هایی با پایه سوخت ال. پی. جی عرضه شوند که این موضوع نیز برای این نوع مصارف بازار تقاضا ایجاد می‌کند، از این رو باید بتوانیم موتور‌هایی با مصرف درست و بهینه ال. پی. جی تولید کنیم.»
خود تحریمی است
استدلال موافقان با استدلال مخالفان همراه است. محسن جوهری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی سی. ان. جی معتقد است: وقتی در صادرات گاز طبیعی مشکلات ناشی از تحریم‌ها داریم، در حالی که فروش گاز مایع نه تنها مشکلات مشابه فروش گاز طبیعی را ندارد، بلکه از فروش بنزین نیز پردرآمدتر و آسان‌تر است، کاهش صادرات گاز مایع با هدف مصرف در سبد سوخت خودروها، چیزی شبیه به خودتحریمی است.
وی بدون آنکه متوجه اصل حرف موافقان باشد، استفاده از ال. پی. جی را برای جایگزینی با گازوئیل مطرح و روی موضع خود پافشاری می‌کند.رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی سی. ان. جی کشور افزود: «به نظر می‌رسد پیشنهاددهندگان این طرح توجهی به سرمایه‌گذاری و تلاش‌هایی که برای توسعه سی. ان. جی کشیده شده، نداشته‌اند و علاوه بر این موضوع مهم، امکان صادراتی ال. پی. جی در مقایسه با سی. ان. جی توجهی نشده است.»
وی با تأکید بر اینکه ارزش صادراتی ال. پی. چی به مراتب از بنزین و گازطبیعی بیشتر است و به عنوان یک سوخت لوکس در جهان شناخته می‌شود، تصریح کرد: «متقاضیان ال. پی. جی در بازار جهانی بیشتر از متقاضیان گازطبیعی و بنزین هستند، چراکه ارزش حرارتی بالای این سوخت و همچنین کاربرد‌های متنوع آن به خصوص در صنعت پتروشیمی، این فرآورده را به فرآورده‌ای پرتقاضا تبدیل کرده است. اگر ما به جای تخصیص گاز مایع به پتروشیمی یا صادرات آن، بخشی از گازمایع تولیدی خود را در موتور خودروها بسوزانیم، در واقع کم‌ارزش‌ترین راه مصرف گازمایع را انتخاب کرده‌ایم.»
مصرف یا صادرات؟
به نظر می‌رسد مهم‌ترین موضوع در این باره، شرایط کشور و تحریم‌هایی می‌باشد که دامان کشور را گرفته است. با توجه به اینکه برای صادرات ال. پی. جی باید کشتی‌های مخصوصی در ایران پهلو بگیرند و تعداد کشتی‌ها نیز اندک است، هیچ چاره‌ای جز سوزاندن این سوخت نیست. در واقع این گاز، به‌شدت تحریم‌پذیر است، درست برخلاف صادرات فرآورده‌های نفتی همچون بنزین و گازوئیل که به‌راحتی صادر شده و تحریم‌پذیر نیستند. از این رو، مدافعان می‌گویند باید با توسعه مصرف ال. پی. جی در شبکه حمل و نقل عمومی با رویکرد جایگزینی با گازوئیل، هم مانع از سوزاندن بی‌دلیل گاز مایع شد و هم با باز شدن جا برای صادرات گازوئیل، سود بیشتری کسب کرد.
البته شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی طرف مخالفان این طرح را می‌گیرد که دلیل آن هم کاملاً اقتصادی و سازمانی است؛ این شرکت دولتی که وابسته به وزارت نفت است، دوست ندارد ال. پی. جی به مصرف داخل برسد، چراکه سهم وزارت نفت از فروش فرآورده‌های نفتی طبق قانون ۵/ ۱۴ درصد است، اما در اقدامی غیرقانونی خود را مالک صددرصد درآمد حاصل از فروش ال. پی. جی می‌داند.
بی‌تفاوتی وزارت نفت به این سوخت مهم باعث شده تا طی یک‌سال اخیر، بسیاری از کارشناسان از لزوم استفاده از این سوخت در شبکه حمل‌و‌نقل عمومی بگویند، مانند کشور‌های روسیه، ترکیه، کره جنوبی و...؛ هم‌اکنون در سبد سوخت ترکیه، ال. پی. جی سهم بیشتری نسبت به بنزین دارد. برخی از کشور‌ها مانند امریکا نیز از ال. پی. جی به عنوان سوخت پاک اتوبوس‌ها استفاده کرده و آن را جایگزین گازوئیل کرده‌اند. همچنین ۹۵ درصد تاکسی‌های کشور کره‌جنوبی ال. پی. جی مصرف می‌کنند،
این در حالی است که کره‌جنوبی تا چند سال پیش از ایران ال. پی. جی خرید می‌کرد، اما پس از تحریم ها، ۴ تا ۵ میلیون تن ال. پی. جی مورد نیاز خود را از امریکا وارد می‌کند. کشور ترکیه در حال حاضر رتبه یک در استفاده از اتوگاز است و ۷۵ درصد نیازش به گازمایع را از طریق دریا دریافت می‌کند، زیرا انتقال زمینی ال. پی. جی به آنجا پرهزینه است، وگرنه می‌توانست یکی از بازار‌های صادراتی ال. پی. جی ایران باشد. با این حجم از واردات، مشخص است که ال. پی. جی سوخت به صرفه‌ای برای ترکیه است.
رقیب تراشی
با توجه به اینکه سوخت نخست گازی در بخش حمل و نقل به سی. ان. جی اختصاص دارد، منتقدان این طرح بر این باورند توسعه ال. پی. جی سهم سی. ان. جی را در سبد مصرفی کاهش می‌دهد، در حالی که مدلی که مدنظر مدافعان است، استفاده از گاز در بخش حمل و نقل خودرو‌های سنگین است.
مالک شریعتی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به شیوه صحیح استفاده از ال پی. جی به عنوان سوخت خودروها گفت: «ارزش حرارتی ال. پی. جی از سی. ان. جی بیشتر است و پیشنهاد می‌شود از ال. پی. جی در خودروها به خصوص در خودرو‌های عمومی و سنگین مانند وانت‌بار‌ها و اتوبوس‌ها به جای گازوئیل استفاده شود. ال. پی. جی قرار است خلأ‌های سی. ان. جی را پر کند و در بخش‌هایی مثل خودرو‌های سنگین که نمیتوان از سی. ان. جی استفاده کرد از ال. پی. جی به عنوان سوخت خودروها استفاده کنیم.»
خلق ثروت بیشتر
براساس استدلال موافقان، باید به جای سوزاندن ال. پی. جی در خطوط لوله و فلر‌ها و سوزاندن گازوئیل در اتوبوس‌ها، ال. پی. جی را در اتوبوس‌ها سوزاند و گازوئیل را صادر کرد و بدین صورت درآمد ارزی دولت افزایش چشم‌گیری خواهد یافت. در این رابطه می‌توان با بررسی تفاوت قیمت میان این دو سوخت، به ذهنیت بهتری رسید.
براساس معاملات ال. پی. جی و گازوئیل در رینگ صادراتی بورس انرژی، میانگین قیمت صادراتی ال. پی. جی در دو سال گذشته (۹۸ و ۹۷) ۵/ ۳۶۹ دلار به ازای هر تن بوده است و میانگین قیمت صادراتی گازوئیل ۵۴۷ دلار به ازای هر تن است. در نتیجه براساس این آمار، قیمت یک تن گازوئیل از یک تن ال. پی. جی حدود ۵/۱۷۷ دلار بیشتر است.
این ایده حتی از سوی وزیر نفت هم مورد تأیید قرار گرفته است. زنگنه گفته است با گازرسانی‌های صورت گرفته دیگر نیازی برای انتقال ال. پی. جی به نقاط دور افتاده برای مصرف بخش خانگی نیست. اگر برای ال. پی. جی تولیدی پالایشگاه‌ها مصارفی پیدا نکنیم باید آن‌ها را از طریق تانکر‌های مخصوص حمل ال. پی. جی با طی مسافتی بیش از هزار کیلومتر به بنادر برای صادرات منتقل کنیم.«استفاده از سوخت ال. پی. جی در خودروها کاملاً اقتصادی است. بر این اساس تقاضا داریم تا موتور‌هایی با پایه سوخت ال. پی. جی عرضه شوند که این موضوع نیز برای این نوع مصارف بازار تقاضا ایجاد می‌کند، از این رو باید بتوانیم موتور‌هایی با مصرف درست و بهینه ال. پی. جی تولید کنیم.»
خود تحریمی است
استدلال موافقان با استدلال مخالفان همراه است. محسن جوهری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی سی. ان. جی معتقد است: وقتی در صادرات گاز طبیعی مشکلات ناشی از تحریم‌ها داریم، در حالی که فروش گاز مایع نه تنها مشکلات مشابه فروش گاز طبیعی را ندارد، بلکه از فروش بنزین نیز پردرآمدتر و آسان‌تر است، کاهش صادرات گاز مایع با هدف مصرف در سبد سوخت خودروها، چیزی شبیه به خودتحریمی است.
وی بدون آنکه متوجه اصل حرف موافقان باشد، استفاده از ال. پی. جی را برای جایگزینی با گازوئیل مطرح و روی موضع خود پافشاری می‌کند.رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی سی. ان. جی کشور افزود: «به نظر می‌رسد پیشنهاددهندگان این طرح توجهی به سرمایه‌گذاری و تلاش‌هایی که برای توسعه سی. ان. جی کشیده شده، نداشته‌اند و علاوه بر این موضوع مهم، امکان صادراتی ال. پی. جی در مقایسه با سی. ان. جی توجهی نشده است.»
وی با تأکید بر اینکه ارزش صادراتی ال. پی. چی به مراتب از بنزین و گازطبیعی بیشتر است و به عنوان یک سوخت لوکس در جهان شناخته می‌شود، تصریح کرد: «متقاضیان ال. پی. جی در بازار جهانی بیشتر از متقاضیان گازطبیعی و بنزین هستند، چراکه ارزش حرارتی بالای این سوخت و همچنین کاربرد‌های متنوع آن به خصوص در صنعت پتروشیمی، این فرآورده را به فرآورده‌ای پرتقاضا تبدیل کرده است. اگر ما به جای تخصیص گاز مایع به پتروشیمی یا صادرات آن، بخشی از گازمایع تولیدی خود را در موتور خودروها بسوزانیم، در واقع کم‌ارزش‌ترین راه مصرف گازمایع را انتخاب کرده‌ایم.»
مصرف یا صادرات؟
به نظر می‌رسد مهم‌ترین موضوع در این باره، شرایط کشور و تحریم‌هایی می‌باشد که دامان کشور را گرفته است. با توجه به اینکه برای صادرات ال. پی. جی باید کشتی‌های مخصوصی در ایران پهلو بگیرند و تعداد کشتی‌ها نیز اندک است، هیچ چاره‌ای جز سوزاندن این سوخت نیست. در واقع این گاز، به‌شدت تحریم‌پذیر است، درست برخلاف صادرات فرآورده‌های نفتی همچون بنزین و گازوئیل که به‌راحتی صادر شده و تحریم‌پذیر نیستند. از این رو، مدافعان می‌گویند باید با توسعه مصرف ال. پی. جی در شبکه حمل و نقل عمومی با رویکرد جایگزینی با گازوئیل، هم مانع از سوزاندن بی‌دلیل گاز مایع شد و هم با باز شدن جا برای صادرات گازوئیل، سود بیشتری کسب کرد.
البته شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی طرف مخالفان این طرح را می‌گیرد که دلیل آن هم کاملاً اقتصادی و سازمانی است؛ این شرکت دولتی که وابسته به وزارت نفت است، دوست ندارد ال. پی. جی به مصرف داخل برسد، چراکه سهم وزارت نفت از فروش فرآورده‌های نفتی طبق قانون ۵/ ۱۴ درصد است، اما در اقدامی غیرقانونی خود را مالک صددرصد درآمد حاصل از فروش ال. پی. جی می‌داند.
دوشنبه ۱۱ اسفند ۱۳۹۹ ساعت ۰۶:۴۶
کد مطلب: 29473