میزنفت | در سالهای اخیر، منطقه شرق مدیترانه از نظر ژئوپلیتیک بینالمللی و منطقهای سیاسی و اقتصادی، مورد توجه جهانیان و رسانهها قرار گرفته است. کشف گاز در منطقه ویژه اقتصادی و اختصاصی رژیم صهیونیستی، مصر و قبرس و ظرفیت چشمگیر یافتن ذخایر جدید در این ناحیه و آبهای لبنان، عامل توسعه یک معماری نوین منطقهای و همچنین افزایش تنشها میان کشورهای مدیترانه شرقی خواهد بود.
روابط دو جانبه اسراییل و قبرس در یک دهه گذشته به سرعت گسترش یافته و شاهد شکلگیری یک ائتلاف منطقهای هستیم. شورای گاز منطقهای که دو سال پیش در قاهره تشکیل شد، دارای هفت عضو است. این شورا نماد منافع مشترک در این منطقه با حضور ایتالیا، اسراییل، قبرس، اردن، یونان، مصر و دولت فلسطین است.
در ماههای اخیر، اکثر اعضای این شورا، اقدامات قانونی برای پیوستن به آن را در دولتها و مجالس خود انجام دادهاند. یوال استینیتز، وزیر انرژی رژیم اسراییل میگوید: پس از تصویب پیوست تل آویو به این شورا توسط دولت، از اکتشاف ذخایر گاز طبیعی حمایت شده و شاهد همکاریهای تاریخی و رو به توسعه در صنعت گاز با کشورهای عربی و اروپایی خواهیم بود.
رهبران ایالات متحده و اتحادیه اروپا از حامیان به شورا هستند. دولت فرانسه نیز درخواست داده تا به عضویت این شورا درآید. همچنین امارات متحده عربی در ماههای اخیر به عنوان عضو ناظر در جلسات شورا حضور دارد
در مقابل، رهبران آنکارا این سازمان منطقهای را اقدامی محدودکننده در برابر توسعه میادین نفت و گاز مدیترانه ارزیابی کردهاند. آنها با در پیش گرفتن سیاست خارجی تهاجمی، خواهان اعلام این موضوع هستند که نمی توان ترکیه را در روابط این منطقه نادیده گرفت.
در ماههای گذشته، تنشها در منطقه مدیترانه به ویژه میان ترکیه و یونان افزایش یافته است. پس از میانجیگریهای بینالمللی، دو کشور پذیرفتهاند تا در مورد اکتشاف ذخایر گاز در آبهای مورد اختلاف مذاکره کنند. هرچند در کوتاه مدت نمی وان انتظار داشت تا آنها به نتایج قابل توجهی دست یابند.
به هر ترتیب توافق رهبران قبرس و اسرائیل برای توسعه میدان گازی ایشای- آفرودیت را میتوان گامی مهم برای همکاریهای مشترک در شرق مدیترانه دانست. این میدان ۱۰ سال پیش کشف شده و به صورت مشترک در آبهای قبرس و رژیم اسرائیل قرار دارد.
بخش اعظم ذخایر این میدان در آبهای قبرس و بقیه در آبهای رژیم اسرائیل قرار گرفته است. در دسامبر سال ۲۰۱۰ میلادی، این دو کشور قراردادی برای تعیین مرزهای دریایی مشترک امضا کردند. آنها توافق کردند تا برای توسعه میادین مشترک گازی که در آینده کشف میشوند نیز همکاری کنند.
دو کشور توافق کردهاند که میدان جدید گازی کشف شده مشترک بوده و باید سهم هر یک از آنها از ذخایر میدان مشخص شود. این شرایط در بازار جهانی انرژی اتفاقی عادی است که کشورها تلاش میکنند در کنار شرکتهای پیمانکار به توافقی دوجانبه دست یابند.
در آوریل سال ۲۰۱۴ میلادی مقامات رژیم اسرائیل و قبرس توافق دیگری امضا کردند که بر اساس آن با تبادل اطلاعات مرتبط با میدان گازی مشترک به ویژه دادههای مربوط به حفاری، سهم هریک از آنها از ذخایر آن تعیین شود.
اما از آن زمان و با وجود برگزاری نشستهای مختلف، پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است. به علاوه قبرس گامهای مهمی برداشته است تا توسعه این میدان گازی را بدون دستیابی به توافق با رهبران تلآویو سرعت بخشد.
این اقدام با بهتزدگی تل آویو روبرو شده است. چراکه این دو کشور دارای روابط نزدیک سیاسی هستند و به نظر میرسد میتوانند با گفت و گو دوستانه، اختلاف نظرها را برطرف کنند. در شرایط کنونی پرتنش منطقه مدیترانه و با وجود روابط راهبردی تل آویو و نیکوزیا، دستیابی به یک توافق مشترک میتواند منافع آنها را تامین کند و الگویی برای همکاریهای منطقهای پدید آورد.
احتمالاً کشور مصر مهمترین وارد کننده گاز تولید شده از این میدان مشترک خواهد بود. در ادامه با دلایل این وابستگی آشنا میشویم:
نخست اینکه با عملی شدن توافق دو کشور و اجرای طرحهای توسعه این میدان گازی، راه برای کسب درامد از آن هموار میشود. منطقه مدیترانه در چند دهه اخیر با فراز و نشیبها و تنشهای مختلفی رو به رو بوده است و با همکاریهای مشترک میتوان از چالشهای موجود عبور کرد .اجرای طرحهای مشترک انرژی را میتوان دستآورد توافقهای صلح دانست که میتواند در حوزههای راهبردی دیگر نیز آثار آن را مشاهده کرد.
نکته دوم این است که دولتهای اسرائیل و قبرس دارای روابط گرم و نزدیکی هستند. بدین ترتیب عدم توانایی در دستیابی به یک توافق مشترک در حوزه انرژی کمی دور از انتظار به نظر میرسد. کارشناسان معتقدند در آبهای مدیترانه میدانهای گازی مشترک دیگری نیز وجود دارند که در آینده کشف خواهند شد لذا دستیابی به یک الگوی موفق همکاریهای مشترک میتواند یک الگوی برد_برد را پدید آورد. اگر رهبران تل آویو و نیکوزیا به یک توافق مشترک دست یابند، این پیام به دولتهای خاورمیانه ارسال میشود که همکاری میتواند بیش از از رویارویی و تقابل، منافع کشورهای همسایه را تامین کند.
سومین نکته اینست که دستیابی به یک توافق این پیام را برای کاخ سفید به دنبال دارد که مدیترانه میتوانند دریای صلح باشد. شرکت آمریکایی شورون یکی از مالکان این میدان است که خواهان حضور در عملیاتهای توسعه میادین انرژی دریای مدیترانه است.
همهگیری ویروس کرونا بازارهای جهانی انرژی را با آسیبهای زیادی روبرو کرده است. شرکتهای بینالمللی انرژی با موانع زیادی در سرمایهگذاریهای مربوط به توسعه میادین نفت و گاز روبه رو هستند.
توسعه میدان ایشای_ آفرودیت با پیچیدگیهای فنی مختلفی روبهرو است. اما در منطقه مدیترانه یک بازار در حال توسعه گاز طبیعی وجود دارد که از نظر اقتصادی و سیاسی جذابیتهای زیادی دارد. این بازی ادامه دارد.
نویسنده: میشل هراری
منبع: اورشلیم پست
مترجم: محسن داوری
چهارشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۳۰