اهمال بزرگ در قبال بازار گاز پاکستان
توهم «دور خوردن»
بازار گاز پاکستان در حال از دست رفتن است؛ از شمال این کشور ترکمن‌ها در حال کار هستند و از جنوب، روسیه اما جریان رسانه‌ای حامی دولت می‌خواهد این گزاره غلط را جای بیاندازد که ایران «دور» خورده است!
به گزارش میز نفت، خط لوله صادراتی گاز ایران به پاکستان در اواخر دولت قبل اجرایی شد و دو کشور تعهد دادند کار احداث خط لوله را در سرزمین‌های خود آغاز کنند. دولت یازدهم اما به تعهدات خود عمل نکرد و خط لوله را تا لب مرز نکشید به این بهانه که طرف پاکستانی نه پولی برای خرید گاز ایران دارد و نه عزمی برای احداث خط لوله.
با انتقاداتی که نسبت به بی تفاوتی دولت به این موضوع مطرح شد، اسحاق جهانگیری در سال 96 اولویت‌های اقتصاد مقاومتی را به زنگنه ابلاغ کرد که اصل‌ترین اولویت، تکمیل خط لوله در بخش ایران بود ولی با این وجود، وزارت نفت از تکمیل خط لوله شانی خالی کرد. با توجه به اینکه ایران به تعهدات خود عمل نکرد، پس دیگر راهی برای شکایت از پاکستان وجود نداشت تا این خط لوله برای همیشه به تاریخ بپیوندد.
پاکستان بدنبال راه چاره
اما اسلام آباد بیکار نبود؛ خط لوله تاپی به‌عنوان اصلی‌ترین جایگزین گاز ایران با سرعت بیشتری پیگیری شد و قرارداد آن سرانجام امضا شد. طی این قرارداد، ترکمنستان گاز خود را با خط لوله‌ای به افغانستان، پاکستان و هندوستان می‌رساند.
با توجه به فسخ قرارداد گازی میان ایران و ترکمنستان، این کشور با خیال راحت پروژه پاکستان را به پیش برد تا عربستان حمایت مالی از آن را آغاز کند. در واقع، چیزی که تاپی را در مسیر اجرایی قرار داد، اهمال بزرگ وزارت نفت در پیگیری صادرات گاز به پاکستان بود که مورد توجه معاون اول رئیس جمهور هم قرار گرفت اما در وزارت نفت، کسی به فکر منافع ملی نبود.
اما در جنوب پاکستان هم روسیه برنامه‌های خود را برای دسترسی به بازار پاکستان به پیش برد. از آنجاکه عمده مصارف گازی اسلام آباد در شمال این کشور است، روسیه طرحی را پایه ریزی کرد که بر اساس آن، محموله‌های ال ان جی این کشور در تاسیسات گازی بندر کراچی(جنوب پاکستان) تخلیه شده و با تبدیل شدن به گاز طبیعی به شمال پاکستان ارسال می‌شود.
روس‌ها به طرف خود تعهد دادند خط لوله‌ای را برای این مهم طراحی و احداث کنند و دو میلیارد دلاری که برای آن هزینه می‌کنند، روی صورتحساب‌های گازی کشیده می‌شود. پاکستان هم این قرارداد را امضا کرد تا عملیات احداث شبکه انتقال گاز به این کشور آغاز شود. خط لوله 1100 کیلومتری که به خط لوله جنوبی – شمالی معرفی شده، گاز را از کراچی گرفته و به ایالت پنجاب می‌رساند ولی آیا این به معنای دور زدن ایران است؟
سیاست‌های گازی روسیه
برای پاسخ به این پرسش باید نگاهی به سیاست‌های روسیه در قبال صادرات گاز داشت؛ کشوری که با پول خود خط لوله می‌سازد، کشورها را درگیر منافع اقتصادی کرده و این منافع را با اهداف خود گره می‌زند. مسکو طی دو دهه اخیر، خط لوله‌های بسیاری را برای گاز خود کشیده است و هر جایی که برای گاز تقاضا وجود داشته باشد، حاضری می‌زند.
این کشور که در حوزه ال ان جی نیز سرمایه‌گذاری‌های سنگینی داشته است، برای فتح بازارهای دیگر برنامه‌های خود را با سرعت بشتری اجرایی می‌کند از جمله افزایش صادرات گاز به چین و اروپا. در قاره سبز اما شرایط سخت‌تر شده تا این کشور، روی بازارهای نوظهوری مانند پاکستان هم حساب ویژه‌ای باز کند.
چه روسیه و چه ترکمنستان، روی پاکستان حساب ویژه‌ای باز کردند و درست برخلاف ایران که 10 سال پیش، قرارداد صادرات گاز با این کشور را امضا کرده، به تازگی قراردادشان را با اسلام آباد منعقد کردند و اجرای این پروژه را استارت زدند.
بهره‌گیری این دو کشور گازی، از غفلت ایران در صادرات گاز موقعیتی است که اگر در دسترس جمهوری اسلامی ایران هم قرار می‌گرفت از آن استفاده می‌کرد. اینکه برای تقسیم بازار گاز کشور همسایه‌مان میان روسیه و ترکمنستان، از واژه‌هایی مانند «دور خوردن» استفاده می‌شود فقط می‌تواند نشانه این باشد که عد‌ه‌ای می‌خواهند اهمال وزارت نفت را برای پایبندی به تعهدات خود را مخفی کنند.
از سوی دیگر، دولتی‌ها می‌گویند مقامات پاکستانی دلیل عدم اجرای تعهدات خود را تحریم عنوان می‌کنند که در پاسخ باید گفت اگر تحریم‌ها موثر بود، پس چگونه اسلام آباد در اوج تحریم‌ها تن به امضای خرید گاز از ایران و احداث خط لوله داد؟ موضوع بسیار ساده‌تر از آن چیزی است که بتوان تصورش کرد؛ وزارت نفت علاقه‌ای به اجرایی شدن این قرارداد نداشته و ندارد زیرا می‌داند اجرای این قرارداد، چه بلایی می‌تواند بر سر کسانی بیاورد که قرارداد کرسنت را اجرا کردند!
طرف پاکستانی نیز با وجود نزدیکی چند سال اخیر خود به ایران، متوجه عدم عزم ایران برای صادرات گاز شده و به همین دلیل سراغ صادرکنندگان دیگر رفته است. اینکه عمران خان نخست وزیر پاکستان به دنبال برطف کردن نیازهای گازی کشورش است و روسیه و ترکمنستان به دنبال کسب بازار این کشور هستند، اصولا ارتباطی به دور خوردن ندارد.
کسانی که منافع ایران را دور زده و همه چیز را ویران کرده‌اند، همان افرادی هستند که با تصمیات اشتباه خود همه چیز را تقدیم رقبای جمهوری اسلامی ایران کردند؛ وقتی رقیب متوجه رهاسازی بازاری توسط ایران می‌شود، قطعا به دنبال کسب آن قدم بر می‌دارد و زمانی که بی تفاوتی‌بیشتری می‌بیند، با سرعت بیشتری جای پای خود را محکم می‌کند.
با انتقاداتی که نسبت به بی تفاوتی دولت به این موضوع مطرح شد، اسحاق جهانگیری در سال 96 اولویت‌های اقتصاد مقاومتی را به زنگنه ابلاغ کرد که اصل‌ترین اولویت، تکمیل خط لوله در بخش ایران بود ولی با این وجود، وزارت نفت از تکمیل خط لوله شانی خالی کرد. با توجه به اینکه ایران به تعهدات خود عمل نکرد، پس دیگر راهی برای شکایت از پاکستان وجود نداشت تا این خط لوله برای همیشه به تاریخ بپیوندد.
پاکستان بدنبال راه چاره
اما اسلام آباد بیکار نبود؛ خط لوله تاپی به‌عنوان اصلی‌ترین جایگزین گاز ایران با سرعت بیشتری پیگیری شد و قرارداد آن سرانجام امضا شد. طی این قرارداد، ترکمنستان گاز خود را با خط لوله‌ای به افغانستان، پاکستان و هندوستان می‌رساند.
با توجه به فسخ قرارداد گازی میان ایران و ترکمنستان، این کشور با خیال راحت پروژه پاکستان را به پیش برد تا عربستان حمایت مالی از آن را آغاز کند. در واقع، چیزی که تاپی را در مسیر اجرایی قرار داد، اهمال بزرگ وزارت نفت در پیگیری صادرات گاز به پاکستان بود که مورد توجه معاون اول رئیس جمهور هم قرار گرفت اما در وزارت نفت، کسی به فکر منافع ملی نبود.
اما در جنوب پاکستان هم روسیه برنامه‌های خود را برای دسترسی به بازار پاکستان به پیش برد. از آنجاکه عمده مصارف گازی اسلام آباد در شمال این کشور است، روسیه طرحی را پایه ریزی کرد که بر اساس آن، محموله‌های ال ان جی این کشور در تاسیسات گازی بندر کراچی(جنوب پاکستان) تخلیه شده و با تبدیل شدن به گاز طبیعی به شمال پاکستان ارسال می‌شود.
روس‌ها به طرف خود تعهد دادند خط لوله‌ای را برای این مهم طراحی و احداث کنند و دو میلیارد دلاری که برای آن هزینه می‌کنند، روی صورتحساب‌های گازی کشیده می‌شود. پاکستان هم این قرارداد را امضا کرد تا عملیات احداث شبکه انتقال گاز به این کشور آغاز شود. خط لوله 1100 کیلومتری که به خط لوله جنوبی – شمالی معرفی شده، گاز را از کراچی گرفته و به ایالت پنجاب می‌رساند ولی آیا این به معنای دور زدن ایران است؟
سیاست‌های گازی روسیه
برای پاسخ به این پرسش باید نگاهی به سیاست‌های روسیه در قبال صادرات گاز داشت؛ کشوری که با پول خود خط لوله می‌سازد، کشورها را درگیر منافع اقتصادی کرده و این منافع را با اهداف خود گره می‌زند. مسکو طی دو دهه اخیر، خط لوله‌های بسیاری را برای گاز خود کشیده است و هر جایی که برای گاز تقاضا وجود داشته باشد، حاضری می‌زند.
این کشور که در حوزه ال ان جی نیز سرمایه‌گذاری‌های سنگینی داشته است، برای فتح بازارهای دیگر برنامه‌های خود را با سرعت بشتری اجرایی می‌کند از جمله افزایش صادرات گاز به چین و اروپا. در قاره سبز اما شرایط سخت‌تر شده تا این کشور، روی بازارهای نوظهوری مانند پاکستان هم حساب ویژه‌ای باز کند.
چه روسیه و چه ترکمنستان، روی پاکستان حساب ویژه‌ای باز کردند و درست برخلاف ایران که 10 سال پیش، قرارداد صادرات گاز با این کشور را امضا کرده، به تازگی قراردادشان را با اسلام آباد منعقد کردند و اجرای این پروژه را استارت زدند.
بهره‌گیری این دو کشور گازی، از غفلت ایران در صادرات گاز موقعیتی است که اگر در دسترس جمهوری اسلامی ایران هم قرار می‌گرفت از آن استفاده می‌کرد. اینکه برای تقسیم بازار گاز کشور همسایه‌مان میان روسیه و ترکمنستان، از واژه‌هایی مانند «دور خوردن» استفاده می‌شود فقط می‌تواند نشانه این باشد که عد‌ه‌ای می‌خواهند اهمال وزارت نفت را برای پایبندی به تعهدات خود را مخفی کنند.
از سوی دیگر، دولتی‌ها می‌گویند مقامات پاکستانی دلیل عدم اجرای تعهدات خود را تحریم عنوان می‌کنند که در پاسخ باید گفت اگر تحریم‌ها موثر بود، پس چگونه اسلام آباد در اوج تحریم‌ها تن به امضای خرید گاز از ایران و احداث خط لوله داد؟ موضوع بسیار ساده‌تر از آن چیزی است که بتوان تصورش کرد؛ وزارت نفت علاقه‌ای به اجرایی شدن این قرارداد نداشته و ندارد زیرا می‌داند اجرای این قرارداد، چه بلایی می‌تواند بر سر کسانی بیاورد که قرارداد کرسنت را اجرا کردند!
طرف پاکستانی نیز با وجود نزدیکی چند سال اخیر خود به ایران، متوجه عدم عزم ایران برای صادرات گاز شده و به همین دلیل سراغ صادرکنندگان دیگر رفته است. اینکه عمران خان نخست وزیر پاکستان به دنبال برطف کردن نیازهای گازی کشورش است و روسیه و ترکمنستان به دنبال کسب بازار این کشور هستند، اصولا ارتباطی به دور خوردن ندارد.
کسانی که منافع ایران را دور زده و همه چیز را ویران کرده‌اند، همان افرادی هستند که با تصمیات اشتباه خود همه چیز را تقدیم رقبای جمهوری اسلامی ایران کردند؛ وقتی رقیب متوجه رهاسازی بازاری توسط ایران می‌شود، قطعا به دنبال کسب آن قدم بر می‌دارد و زمانی که بی تفاوتی‌بیشتری می‌بیند، با سرعت بیشتری جای پای خود را محکم می‌کند.
دوشنبه ۸ دی ۱۳۹۹ ساعت ۰۹:۱۶
کد مطلب: 29075