میزنفت | در دو دهه گذشته، عراق و اقلیم کردستان یکی از مهمترین کانونهای فعالیتهای شرکتهای ملی نفت روسیه بوده است. این شرکتها با حمایت همهجانبه کرملین و دهها میلیاردها دلار سرمایهگذاری به بازیگران راهبردهای ژئوپلیتیک کرملین در قلب خاورمیانه تبدیل شدهاند.
شرکت گازپروم نفت، بازوی تولید نفت غول گازپروم روسیه اعلام کرده که عملیات حفاری چهارمین حلقه چاه در میدان سرقلعه اقلیم خودمختار کردستان را در نیمه نخست سال ۲۰۲۱ میلادی آغاز خواهد کرد. این اقدام میتواند سهم مردان یخی در بازار نفت و گاز کردستان را توسعه دهد.
در نوامبر سال ۲۰۱۷ میلادی مالکیت خط لولههای نفت و گاز کردستان به این شرکت واگذار شده بود. بدین ترتیب راه شرکتهای روسی برای حضور گستردهتر در سراسر خاک کشور عراق هموار شده است.
با حفاری چهارمین چاه، شاهد افزایش ۳۳ درصدی و عبور تولید روزانه نفت از میدان سرقلعه از مرز ۳۲ هزار بشکه خواهیم بود. توسعه این میدان در سال ۲۰۱۱ میلادی آغاز شده و در سال ۲۰۱۵ میلادی تولید از آن روانه بازار گردیده است. شرکت گازپروم نفت مالکیت ۴۰ درصد سهام میدان را در اختیار دارد و ۲۰ درصد از این سهام در اختیار دولت اقلیم کردستان قرار دارد. همچنین شرکت کانادایی وسترن زاگرس ۴۰ درصد بقیه سهام این میدان را خریداری کرده است.
رهبران کرملین تمایل دارند تا در سراسر خاک عراق حضور فعال داشته باشند. استفاده از گاز همراه میدان سرقلعه برای تولید برق در اقلیم کردستان، یکی از برنامههای گازپروم نفت محسوب میشود. برای اجرای این طرح از یک خط لوله ۴.۵ کیلومتری استفاده خواهد شد.
وادیم یاکولیوف، معاون اکتشاف و تولید شرکت گازپروم نفت میگوید: ما به دنبال فرصتهای جدید اکتشاف و تولید در منطقه کردستان بهویژه بلوک شاکال هستیم. ۸۰ درصد سهام این بلوک در اختیار شرکت گازپروم است و ۲۰ درصد بقیه به اقلیم کردستان تعلق دارد. تاکنون سه حلقه چاه در این میدان حفاری شده است. هرچند عملکرد این سه حلقه چاه، چندان امیدوارکننده نبوده است.
شرکت روسنفت، از سال ۲۰۱۷ میلادی و با امضای قراردادهای بلندمدت به بازیگر اصلی بازار نفت کردستان تبدیل شده است. گازپروم نفت نیز با پیشنهاد کرملین در این اقلیم حضور دارد. این شرکت که زیرمجموعه غول گازپروم است، در بسیاری از پروژههای دنیا حضور دارد. آنها در اکتشاف و تولید در پروژههای گازی و نفتی عراق مشارکت دارند.
روابط پشت پرده شرکتهای نفتی روسیه با کرملین، نقشی تأثیرگذار بر راهبردهای بینالمللی آنها دارد. به همین دلیل شرکت گازپروم نفت تواند در توسعه میادین نفتی کردستان و میدان عظیم گازی بدرا در جنوب عراق بهصورت همزمان فعالیت کند. روسها برخلاف شرکتهای سایر کشورها، از راهبرد حضور همزمان در کشور عراق و اقلیم کردستان برخوردار هستند. اما سایر شرکتها برای اقدام مشابه با مشکلات متعددی روبرو خواهند شد. شرکت روسنفت روابط مستحکمی با رهبران اقلیم کردستان دارد. همچنین شرکت گازپروم نفت دارای ارتباطات مستحکمی با رهبران بغداد است. بدین ترتیب روسها میتوانند در همه مناطق کشور عراق فعالیتهای خود را انجام دهند.
شرکتهای روسی علاقه زیادی به فعالیت در بازار عراق دارند. شرکت گازپروم نفت در میدان بدرا فعالیتهای گستردهای دارد و خواهان حضور در میادین نفت و گاز شمال و جنوب عراق است. شرکت گازپروم فعالیت خود را در میدان بدرا با قراردادهای خدمات فنی که از جذابیت پایینی برخوردارند، آغاز کرد.
بغداد سالها از این قراردادها برای توسعه میادین نفت خود بهره میبرد. شرکت گازپروم نفت ۳۰ درصد سهام این میدان را در اختیار داشت. شرکت کوگس کره جنوبی، پتروناس مالزی و تی پی ای او ترکیه به همراه شرکت اکتشاف نفت عراق، سایر شرکای روسها در این طرح هستند. این قراردادها از دورهای ۲۰ ساله برخوردار بوده و امکان تمدید آنها به مدت ۵ سال وجود دارد.
شرکت گازپروم نفت بهعنوان پیمانکار طرح در ازای هر بشکه نفت تولید شده ۵ دلار پاداش دریافت میکند. البته با آغاز دوره بازپرداخت به دولت عراق، این عدد کمتر میشود. در ابتدا پیشبینی میشد که تولید روزانه میدان نفت بدرا ۱۷۰ هزار بشکه باشد. تحقق این پیشبینی میتوانست سود قابلتوجهی برای شرکت گازپروم نفت به دنبال داشته باشد. مجموعه سرمایهگذاری انجام شده برای توسعه میدان ۲.۵ دلار بهازای هر بشکه ظرفیت تولید اعلام شده است.
پس از آغاز توسعه میدان مشخص شد که ساختار زمینشناسی آن پیچیدهتر از بررسیهای اولیه بوده است. میزان گوگرد نفت استخراج شده نیز بسیار بالا بوده است. بدین ترتیب شاهد افزایش هزینههای پیشبینیشده بودیم.کارشناسان روسیه اعلام کردند که هزینههای پروژه نسبت به پیش بینیهای اولیه حدود ۷۰۰ میلیون دلار افزایش داشته است. در مقابل مقدار حداکثر تولید نفت این میدان روزانه ۸۵,۰۰۰ بشکه بوده است.
به دلیل اهمیت ژئوپلیتیک فعالیتهای شرکت گازپروم نفت در عراق برای رهبران روسیه، در سال ۲۰۲۲ میلادی و با پایان دوره قرارداد توسعه میدان بدرا و بازگشت سرمایه ۱.۶ میلیارد دلاری هزینه شده در پروژه، این شرکت روسی به دنبال یافتن فرصتهای جدید سرمایهگذاری در عراق خواهد بود.
تعدادی از تحلیلگران انرژی روسیه اعلام کردند که حفاری تعداد زیادی چاه افقی برای افزایش بازیافت نفت و رشد میزان تولید در دستور کار شرکت گازپروم نفت قرار دارد.
واگیت الکپروف، مدیرعامل شرکت لوک اویل، چندی پیش در سفر به بغداد، دیدارهایی خصوصی با مصطفی الکاظمی، نخستوزیر عراق و عبدالجبار اسماعیل، وزیر نفت دولت عراق داشت.
پیگیری اجرای قراردادهای نفتی روسیه و عراق که در سال ۲۰۱۷ میلادی امضا شدهاند، مهمترین دستور کار این نشستها اعلام شده است.
پیش از حملات مختلف به پایگاههای نظامی ایالات متحده در جنوب عراق، دولت روسیه به رهبران عراق اعلام کرده بود که آماده اجرای ۲۰ میلیارد دلار قرارداد نفت و گاز در کوتاهمدت در این کشور با حضور شرکتهای تات نفت، روسنفت و زاروبژنفت است. این شرکتها در اجرای پروژههای خود به دلیل اقدامات مقتدی صدر، رهبر تندروهای مذهبی این کشور و جنبش سایرون با چالش روبرو هستند. در انتخابات ماه می سال ۲۰۱۸ میلادی، این گروهها به پیروزی دست یافتند و احساسات ملیگرایانه و مخالفت با شرکتهای خارجی را در جنوب عراق برانگیختند.
در ماه مارس ۲۰۱۸ میلادی، شرکت روسی زاروبژنفت با مشارکت شرکت خصوصی دانا انرژی ایران، قراردادی ۷۴۲ میلیون دلاری با وزارت نفت عراق برای افزایش تولید نفت در میادین آبان و پایدار در استان ایلام عراق و نزدیکی مرز ایران امضا کردند. در همان زمان، دولت ایران موافقتنامههایی برای همکاری شرکت تات نفت در توسعه میدان دهلران، فعالیت شرکت لوک اویل در رویدادهای آب تیمور و منصوری و حضور شرکت گازپروم نفت در میادین چنگوله و چشمه خوش امضا کرد.
این دو شرکت در پروژههای جنوب عراق فعال هستند. شرکت لوک اویل در توسعه میدان قرنه غربی_۲ با ذخیره ۱۴ میلیارد بشکه و شرکت گازپروم نفت در میدان نفتی بدرا با ۳ میلیارد بشکه ذخیره در حال اکتشاف و توسعه است. گفتنی است این میدان با میدان چنگوله ایران مشترک است. شرکت باشنفت نیز (از زیرمجموعههای شرکت روسنفت) در بلوک ۱۲ جنوب عراق در حال فعالیتهای اکتشاف و تولید است.
دولت روسیه اعلام نموده که با همه توان خواهان توسعه میدان گازی منصوریه پس از پایان زمان قرارداد شرکت تی پی ای او ترکیه است.بدین ترتیب شاهد شکلگیری یک مثلث بزرگ از میادین جنوب عراق هستیم که از میدان منصوریه در مرزهای شرقی با ایران آغاز شده و بهسوی میدان سیبا در جنوب و در نزدیکی هاب صادراتی بصره امتداد مییابد و در ادامه با حرکت بهسوی غرب به عکاظ در نزدیکی مرز سوریه میرسد.
از سوی دیگر در سال ۲۰۱۹ میلادی شرکت استروی ترانس گاز و وزارت نفت عراق قراردادی را برای توسعه بلوک ۱۷ در استان الانبار امضا کردند. رهبران روسیه حضور بلندمدت در پروژههای نفت و گاز کشور عراق هستند و این کشور به زمین شطرنج ژئوپلیتیک خرسها در قلب خاورمیانه تبدیل شده است. این بازی ادامه دارد.
نویسنده: سیمون آتکینز
منبع: www.oilprice.com
مترجم: محسن داوری
دوشنبه ۱ دی ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۲۵