خط لوله‌ای که بوی خطر می‌دهد
از نورداستریم 2 بیشتر بدانیم
سهم روس‌ها در تأمین گاز اروپا بسیار روشن است. به همین دلیل بسیاری از رهبران اروپا خواهان کاهش این وابستگی هستند.جنگ‌های گازی مسکو و کیف در سال‌های ۲۰۰۵_۲۰۰۶ و ۲۰۰۸_۲۰۰۹ میلادی، اروپایی‌ها را از ضرورت یافتن شرکای راهبردی آگاه کرد.
میز نفت | خط لوله نورد استریم ۲، پروژه در حال اجرا توسط غول گازپروم و پنج شرکت اروپایی در دریای بالتیک است. شرکت گازپروم را رهبر بازار جهانی گاز طبیعی در جهان ما با سهمی ۵۱ درصدی در بازار روسیه و سهمی ۱۲ درصدی در دنیا می‌دانند.
پنج شریک گازپروم عبارتند از: انگی (فرانسه)، وینترشال (آلمان)، او‌ام وی (اتریش)، یونیپر (آلمان) و شل (انگلستان/ هلند). هرکدام ازاین شرکت‌ها سهمی ۱۰ درصدی دارند و سهم گازپروم ۵۰ درصد است.
هزینه اجرای این پروژه ۹.۵ میلیارد یورو اعلام‌شده است. در ژوئن ۲۰۱۵ میلادی آغاز این طرح به‌صورت رسمی اعلام گردید. سه سال بعد، مراحل ساخت آن آغاز گردید. طول این پروژه ۱۲۰۰ کیلومتر و سالانه ۵۵ میلیارد مترمکعب گاز را منتقل می‌کند. خط لوله نورد استریم ۱ در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ میلادی ساخته‌شده و ظرفیتی مشابه دارد.
افتتاح این طرح رؤیای مخالفان افزایش وابستگی اروپا به گاز خرس‌ها را بر باد خواهد داد. این پروژه راهبردی‌ترین طرح انرژی دنیا است که اهمیت سیاسی و اقتصادی آن را تحت سایه خود قرار داده است. نورد استریم ۲ می‌تواند شرایط دیپلماتیک اروپا را با تغییر توازن قدرت دستکاری کند.
در روز ۲۰ آگوست امسال، خبر مسموم شدن ناوالنی، مخالف سیاسی پوتین، اروپا را با چالش بزرگی روبرو کرد. آنکلا مرکل نیز از بازنگری در مورد نورد استریم ۲ سخن گفته است. آیا برلین ممکن است در مورد این پروژه نیمه‌کاره تجدیدنظر کند؟ در شرایط کنونی، بانوی آلمان تصمیم‌گیرنده اصلی است.
بازار گاز اروپا
در چند دهه اخیر، انرژی یکی از عوامل اختلافات میان دولت‌ها بوده است. عرضه انرژی با رقابت‌های سیاسی پیوند خورده است. دارا بودن، تولید و صادرات هیدروکربن‌ها بر تأثیرگذاری یک کشور می‌افزاید.
انرژی را باید ابزار فشار و یا فاکتور قدرت دانست. صادرکننده نفت می‌تواند هرزمانی عرضه آن به واردکننده را متوقف کند.
واردکننده هم می‌تواند با متنوع کردن منابع خرید خود، درآمدهای فروشندگان را تغییر دهد.
گاز طبیعی، سوخت قرن بیست و یکم
گاز، سومین منبع انرژی اولیه دنیا با سهمی ۲۲ درصدی است. سهم زغال‌سنگ ۲۷ درصد و نفت خام ۳۳ درصد است. سهم ایالات‌متحده و روسیه به‌عنوان دو تولیدکننده بزرگ دنیا از کل تجارت گاز ۲۰ و ۱۸ درصد است.
در اتحادیه اروپا، تولید گاز در فاصله سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷ میلادی ۳۹.۴ درصد کاهش یافت. بدین ترتیب وابستگی این منطقه به واردات گاز افزایش‌یافته است.
وابستگی اتحادیه اروپا به گاز وارداتی در سال ۲۰۱۸ میلادی ۵۶ درصد بوده است. در سبد انرژی‌های وارداتی قاره سبز سهم گاز ۲۴ درصد و سهم نفت خام ۶۶ درصد است.
صادرکنندگان کلیدی گاز به اروپا
سهم روس‌ها در تأمین گاز اروپا بسیار روشن است. به همین دلیل بسیاری از رهبران اروپا خواهان کاهش این وابستگی هستند.جنگ‌های گازی مسکو و کیف در سال‌های ۲۰۰۵_۲۰۰۶ و ۲۰۰۸_۲۰۰۹ میلادی، اروپایی‌ها را از ضرورت یافتن شرکای راهبردی آگاه کرد.
به دلیل عدم توافق بر سر قیمت گاز میان گازپروم و شرکت ملی نفت اوکراین (نفتوگاز) در آن سال‌ها، جریان عرضه گاز روسیه به اوکراین قطع شد. بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز باعث شد تا جریان صدور گاز به اوکراین یک‌بار دیگر متوقف شود. از آن سال، میزان واردات ال ان جی اروپایی‌ها با رشد چشمگیری افزایش یافت.
متنوع کردن عرضه انرژی
اتحادیه اروپا برای متنوع کردن منابع عرضه گاز از اجرای کریدورهای زیر حمایت کرده است:
- خط لوله تاناپ و تاپ. این پروژه از ترکیه عبور می‌کند و گاز دریای کاسپین را از خاک آذربایجان و گرجستان و از طریق خط لوله قفقاز جنوبی دریافت می‌کند. در ادامه خوراک این خط لوله به‌وسیله خط لوله تاپ از به یونان و ایتالیا می‌رسد.
-خط لوله مدیترانه شرقی. این پروژه در ۲ ژانویه سال جاری آغاز شد و یونان، رژیم اسرائیل و قبرس قراردادی برای ساخت خط لوله‌ای مشترک برای انتقال گاز ذخایر جدید کشف‌شده در شرق مدیترانه امضا کردند. این خط لوله ۲۰۰۰ کیلومتری از ظرفیت ترانزیت سالانه ۹ تا ۱۱ میلیارد مترمکعب گاز برخوردار بوده و هزینه اجرای آن ۷ تا ۹ میلیارد یورو است.
اما ترکیه رویکردی تهاجمی در برابر این طرح دارد. این پروژه رقیب ترک استریم ۹۳۰ کیلومتری است که از دریای سیاه عبور می‌کند. ظرفیت ترک استریم ۳۱.۵ میلیارد مترمکعب و بیش از دو رقیب مدیترانه شرقی و تاپ است.
-پروژه‌ای پوسیدون و آی جی بی. پروژه نخست یونان و ایتالیا را به هم و از طریق خط لوله مدیترانه شرقی متصل می‌کند. خط لوله دوم نیز یونان و بلغارستان را متصل می‌نماید.
توسعه کریدور جنوب اروپا در دستور کار رهبران اتحادیه قرار دارد؛ اما کارشناسان از تناقضات خط لوله نورد استریم ۲ سخن می‌گویند. نورد استریم ۱ و ۲ بازار شمال اروپا، خط لوله یامال مرکز اروپا و خط لوله‌های سوت استریم و ترک استریم جنوب قاره سبز را هدف گرفته است. به همین دلیل، اروپا از گزینه ال ان جی به‌عنوان ابزار متنوع کردن بازار خبر می‌دهد. قطر، بزرگ‌ترین صادرکننده ال ان جی به اروپا با سهمی ۲۸ درصدی در سال گذشته بوده است. سهم روسیه ۲۰ درصد و سهم آمریکایی‌ها ۱۶ درصد بوده است. نیجریه نیز سهمی ۱۲ درصدی دارد.
البته کابوی‌ها در سال‌های آینده به رتبه نخست این فهرست می‌رسند. در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی، شاهد رشد ۱۸۱ درصدی میزان صادرات ال ان جی ایالات‌متحده به اتحادیه اروپا با حمایت گسترده دونالد ترامپ بوده‌ایم.
ده‌ها پروژه واردات ال ان جی در این کشورها درحال‌توسعه است. جایگاه مردان یخی در بازار گاز اروپا به دلیل بحران اوکراین و افزایش مصرف ال ان جی در حال تضعیف است. گازپروم از ابزار قیمت پایین برای افزایش سهم ۴۰ درصدی کنونی در بازار اروپا استفاده کرده است؛ اما این راهبرد به کاهش سودآوری، متهم شدن به دامپینگ و تضعیف شرکت روسی تولیدکننده ال ان جی نواتک در بازار منجر شده است.
در شرایط کنونی، بازار گاز اروپا به بازی شطرنج غول‌ها تبدیل‌شده است؛ اما هیچ‌کس نمی‌تواند حرکت بعدی را حدس بزند.
نویسنده: رایان آیت هادو
منبع: www.eu-logos.org
مترجم: محسن داوری
پنج شریک گازپروم عبارتند از: انگی (فرانسه)، وینترشال (آلمان)، او‌ام وی (اتریش)، یونیپر (آلمان) و شل (انگلستان/ هلند). هرکدام ازاین شرکت‌ها سهمی ۱۰ درصدی دارند و سهم گازپروم ۵۰ درصد است.
هزینه اجرای این پروژه ۹.۵ میلیارد یورو اعلام‌شده است. در ژوئن ۲۰۱۵ میلادی آغاز این طرح به‌صورت رسمی اعلام گردید. سه سال بعد، مراحل ساخت آن آغاز گردید. طول این پروژه ۱۲۰۰ کیلومتر و سالانه ۵۵ میلیارد مترمکعب گاز را منتقل می‌کند. خط لوله نورد استریم ۱ در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ میلادی ساخته‌شده و ظرفیتی مشابه دارد.
افتتاح این طرح رؤیای مخالفان افزایش وابستگی اروپا به گاز خرس‌ها را بر باد خواهد داد. این پروژه راهبردی‌ترین طرح انرژی دنیا است که اهمیت سیاسی و اقتصادی آن را تحت سایه خود قرار داده است. نورد استریم ۲ می‌تواند شرایط دیپلماتیک اروپا را با تغییر توازن قدرت دستکاری کند.
در روز ۲۰ آگوست امسال، خبر مسموم شدن ناوالنی، مخالف سیاسی پوتین، اروپا را با چالش بزرگی روبرو کرد. آنکلا مرکل نیز از بازنگری در مورد نورد استریم ۲ سخن گفته است. آیا برلین ممکن است در مورد این پروژه نیمه‌کاره تجدیدنظر کند؟ در شرایط کنونی، بانوی آلمان تصمیم‌گیرنده اصلی است.
بازار گاز اروپا
در چند دهه اخیر، انرژی یکی از عوامل اختلافات میان دولت‌ها بوده است. عرضه انرژی با رقابت‌های سیاسی پیوند خورده است. دارا بودن، تولید و صادرات هیدروکربن‌ها بر تأثیرگذاری یک کشور می‌افزاید.
انرژی را باید ابزار فشار و یا فاکتور قدرت دانست. صادرکننده نفت می‌تواند هرزمانی عرضه آن به واردکننده را متوقف کند.
واردکننده هم می‌تواند با متنوع کردن منابع خرید خود، درآمدهای فروشندگان را تغییر دهد.
گاز طبیعی، سوخت قرن بیست و یکم
گاز، سومین منبع انرژی اولیه دنیا با سهمی ۲۲ درصدی است. سهم زغال‌سنگ ۲۷ درصد و نفت خام ۳۳ درصد است. سهم ایالات‌متحده و روسیه به‌عنوان دو تولیدکننده بزرگ دنیا از کل تجارت گاز ۲۰ و ۱۸ درصد است.
در اتحادیه اروپا، تولید گاز در فاصله سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷ میلادی ۳۹.۴ درصد کاهش یافت. بدین ترتیب وابستگی این منطقه به واردات گاز افزایش‌یافته است.
وابستگی اتحادیه اروپا به گاز وارداتی در سال ۲۰۱۸ میلادی ۵۶ درصد بوده است. در سبد انرژی‌های وارداتی قاره سبز سهم گاز ۲۴ درصد و سهم نفت خام ۶۶ درصد است.
صادرکنندگان کلیدی گاز به اروپا
سهم روس‌ها در تأمین گاز اروپا بسیار روشن است. به همین دلیل بسیاری از رهبران اروپا خواهان کاهش این وابستگی هستند.جنگ‌های گازی مسکو و کیف در سال‌های ۲۰۰۵_۲۰۰۶ و ۲۰۰۸_۲۰۰۹ میلادی، اروپایی‌ها را از ضرورت یافتن شرکای راهبردی آگاه کرد.
به دلیل عدم توافق بر سر قیمت گاز میان گازپروم و شرکت ملی نفت اوکراین (نفتوگاز) در آن سال‌ها، جریان عرضه گاز روسیه به اوکراین قطع شد. بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز باعث شد تا جریان صدور گاز به اوکراین یک‌بار دیگر متوقف شود. از آن سال، میزان واردات ال ان جی اروپایی‌ها با رشد چشمگیری افزایش یافت.
متنوع کردن عرضه انرژی
اتحادیه اروپا برای متنوع کردن منابع عرضه گاز از اجرای کریدورهای زیر حمایت کرده است:
- خط لوله تاناپ و تاپ. این پروژه از ترکیه عبور می‌کند و گاز دریای کاسپین را از خاک آذربایجان و گرجستان و از طریق خط لوله قفقاز جنوبی دریافت می‌کند. در ادامه خوراک این خط لوله به‌وسیله خط لوله تاپ از به یونان و ایتالیا می‌رسد.
-خط لوله مدیترانه شرقی. این پروژه در ۲ ژانویه سال جاری آغاز شد و یونان، رژیم اسرائیل و قبرس قراردادی برای ساخت خط لوله‌ای مشترک برای انتقال گاز ذخایر جدید کشف‌شده در شرق مدیترانه امضا کردند. این خط لوله ۲۰۰۰ کیلومتری از ظرفیت ترانزیت سالانه ۹ تا ۱۱ میلیارد مترمکعب گاز برخوردار بوده و هزینه اجرای آن ۷ تا ۹ میلیارد یورو است.
اما ترکیه رویکردی تهاجمی در برابر این طرح دارد. این پروژه رقیب ترک استریم ۹۳۰ کیلومتری است که از دریای سیاه عبور می‌کند. ظرفیت ترک استریم ۳۱.۵ میلیارد مترمکعب و بیش از دو رقیب مدیترانه شرقی و تاپ است.
-پروژه‌ای پوسیدون و آی جی بی. پروژه نخست یونان و ایتالیا را به هم و از طریق خط لوله مدیترانه شرقی متصل می‌کند. خط لوله دوم نیز یونان و بلغارستان را متصل می‌نماید.
توسعه کریدور جنوب اروپا در دستور کار رهبران اتحادیه قرار دارد؛ اما کارشناسان از تناقضات خط لوله نورد استریم ۲ سخن می‌گویند. نورد استریم ۱ و ۲ بازار شمال اروپا، خط لوله یامال مرکز اروپا و خط لوله‌های سوت استریم و ترک استریم جنوب قاره سبز را هدف گرفته است. به همین دلیل، اروپا از گزینه ال ان جی به‌عنوان ابزار متنوع کردن بازار خبر می‌دهد. قطر، بزرگ‌ترین صادرکننده ال ان جی به اروپا با سهمی ۲۸ درصدی در سال گذشته بوده است. سهم روسیه ۲۰ درصد و سهم آمریکایی‌ها ۱۶ درصد بوده است. نیجریه نیز سهمی ۱۲ درصدی دارد.
البته کابوی‌ها در سال‌های آینده به رتبه نخست این فهرست می‌رسند. در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی، شاهد رشد ۱۸۱ درصدی میزان صادرات ال ان جی ایالات‌متحده به اتحادیه اروپا با حمایت گسترده دونالد ترامپ بوده‌ایم.
ده‌ها پروژه واردات ال ان جی در این کشورها درحال‌توسعه است. جایگاه مردان یخی در بازار گاز اروپا به دلیل بحران اوکراین و افزایش مصرف ال ان جی در حال تضعیف است. گازپروم از ابزار قیمت پایین برای افزایش سهم ۴۰ درصدی کنونی در بازار اروپا استفاده کرده است؛ اما این راهبرد به کاهش سودآوری، متهم شدن به دامپینگ و تضعیف شرکت روسی تولیدکننده ال ان جی نواتک در بازار منجر شده است.
در شرایط کنونی، بازار گاز اروپا به بازی شطرنج غول‌ها تبدیل‌شده است؛ اما هیچ‌کس نمی‌تواند حرکت بعدی را حدس بزند.
نویسنده: رایان آیت هادو
منبع: www.eu-logos.org
مترجم: محسن داوری
دوشنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۹ ساعت ۰۶:۲۱
کد مطلب: 28789