میز نفت| صنعت كشتيراني تجاري همانند ساير كسب و كارها با پيامدهاي گسترده و سنگين فاجعه همهگيري ويروس كرونا روبهرو شده است. زنجيره عرضه كالاها با گلوگاههاي مختلفي روبهرو شده و تجارت خارجي با محدوديتهاي بيسابقهاي دست و پنجه نرم ميكند.
تقاضا براي اكثر كالاها كمتر شده و حوزههاي حمل و نقل، گردشگري و كشتيراني در ركود به سر ميبرند اما يك استثنا وجود دارد: تجارت نفتكشها در دوره همهگيري داغتر و سودآورتر شده است.
در آستانه آغاز همهگيري، جنگ قيمتهاي عربستان و روسيه، بازار نفت را تحتالشعاع خود قرار داد. همهگيري كرونا نيز بازار نفت را تا آستانه ركوري بزرگ و بيسابقه پيش برد.
بدين ترتيب يك شوك بزرگ تقاضا روي داد؛ بازار نفت با مازاد عرضه روبهرو گرديد تا ركود بر بازار نفت سايه افكند. سقوط قيمت نفت در سال ۲۰۲۰ ميلادي در ۳۰ سال گذشته بيهمتا بوده است. در آوريل امسال، براي نخستين بار در تاريخ شاهد قيمتگذاري منفي براي نفت تگزاس بوديم.
در ماه مارس، قيمت سهام شركتهاي نفتي به دليل افول تقاضا و كاهش قيمت طلاي سياه با سقوطي بيسابقه روبهرو گرديد. غولهاي شورون و اكسونموبيل از كاهش فروش ۱۵درصدي خود در بهار سال جاري سخن گفتهاند. تعدادي از شركتهاي بزرگ نفتي نيز سود سهام پرداختي خود را تا ۲۰درصد تعديل كردهاند.
در حالي كه بازار نفت با ركود و سقوط قيمتها و كاهش تقاضا روبهرو است، بازار نفتكشها در شرايط متفاوتي قرار دارد. شركتهاي داراي نفتكش، روزهايي رويايي را پشت سر ميگذارند و سودآورتر از هميشه شدهاند.
* تأثير همهگيري بر بازار نفتكشها
با آغاز همهگيري ويروس كرونا، صنعت حمل و نقل و صنايع سنگين با محدوديت و كاهش چشمگير فعاليتها روبهرو شد. اين حوزه مهمترين مصرفكننده فرآوردههاي نفتي است.
پس از اعمال قرنطينه در بسياري از كشورها در بهار امسال، هواپيماها زمينگير شدند،هزاران كارخانه تعطيل شدند، قطارها و خودروها با ممنوعيت تردد روبهرو شدند و تقاضاي جهاني نفت با بزرگترين سقوط تاريخ روبهرو شد. تعداد مسافران شركتهاي هواپيمايي تا ۶۰درصد كاهش يافت.
مصرف نفت چين به عنوان بزرگترين واردكننده و مصرفكننده نفت دنيا در سه ماهه نخست امسال در مقايسه با سال ۲۰۱۹ ميلادي ۲۵درصد كاهش يافت. در اين دوره، ما شاهد سقوط ۵۰درصدي قيمت نفت و از ۶۰ دلار در ابتداي سال ۲۰۲۰ ميلادي به كمتر از ۳۰دلار در ميانه ماه مارس نيز بوديم.
منفي شدن قيمت نفت تگزاس نيز در ماه آوريل به اين معنا بود كه به خريداران هر بشكه نفت جهت نگهداري تا ۴۰دلار پرداخت ميشد! بر اساس گزارش آژانس بينالمللي انرژي در دوره كرونا مصرف روزانه نفت تا ۳۰ميليون بشكه كاهش يافت.
ابعاد اين بحران با تداوم جنگ قيمت رياض و مسكو وخيمتر نيز شد، هر چند جنگ تجاري چين و ايالات متحده، سقوط قيمت سهام، كاهش توليد ناخالص داخلي كشورها و ركود اقتصادي دولتها نيز بر بحران كنوني تأثيري چشمگير داشت. بدين ترتيب شاهد اوجگيري ذخيرهسازي نفت در سراسر دنيا بوديم. در سراسر دنيا، شاهد افزايش نياز به تأسيسات ذخيرهسازي و نفتكشها بوديم.
در اوايل بحران مازاد عرضه، ظرفيت تأسيسات ذخيرهسازي نفت در سواحل و پالايشگاهها به سرعت تكميل شد، لذا ذخيرهسازي نفت روي نفتكشها در دستور كار قرار گرفت. در نتيجه نفتكشها و تأسيسات شناور ذخيرهسازي يك گزينه كليدي براي نفت مازاد توليدكنندگان بود.
كارشناسان پيشبيني كردهاند در سه ماه نخست همهگيري در مجموع 2/1ميليارد بشكه نفت شناور در سراسر دنيا وجود داشته است.
* جنگ نفتي روسيه و عربستان
اين جنگ قيمتها از عوامل تأثيرگذار بر شوك تقاضا و سقوط قيمتها در بازار نفت بوده است. عربستان به عنوان عضو كليدي اوپك، حدود نيمي از كل صادرات نفت اوپك را در اختيار دارد.
دو كشور روسیه و عربستان در اواخر سال ۲۰۱۶ ميلادي اوپك پلاس را تأسيس كردند، اما اين ايتلاف نفتي در اوايل سال ۲۰۲۰ ميلادي و پس از عدم پذيرش سهميههاي كاهش توليد توسط مسكو تا آستانه فروپاشي پيش رفت. عربستان نيز اعلام كرده محدوديتي براي توليد خود قائل نيست.
در ۹ آوريل و با پادرمياني ايالات متحده، جنگ نفتي عربستان و روسيه پايان يافت. در ژوئن امسال، دو كشور توافق كردند ۱۰ميليون بشكه از توليد روزانه خود بكاهند.
* پيامدهاي ذخيرهسازي نفت مازاد
در بهار امسال، شاهد 20 تا 35ميليون بشكه مازاد توليد در بازار بوديم. تقاضاي جهاني نفت از 100ميليون بشكه در روز در ابتداي سال جاري به 65 تا 70ميليون بشكه در روز سقوط كرد. در سراسر دنيا، پالايشگران 25 تا 30درصد از ميزان توليد خود كاستهاند. در بازار الپيجي و الانجي نيز شاهد كاهش 5 تا 10درصدي تقاضا هستيم.
اين شرايط ركود بيسابقهاي را در اكتشاف، توليد و پالايش فرآوردههاي نفتي ايجاد كرده است. پيشبيني ميشود در سال جاري ميلادي و ماههاي نخست سال آينده، شاهد 15ميليون بشكه در روز كاهش تقاضا خواهيم بود. بدين ترتيب ممكن است قيمت نفت باز هم كاهش يابد، گويي بحران كنوني پاياني ندارد.
* برندگان بحران كرونا
در اين صنعت به گل نشسته، تنها دارندگان نفتكشها برنده هستند. در سراسر دنيا 85درصد تأسيسات خشكي ذخيرهسازي با نفت ارزان پر شدهاند. بدين ترتيب ذخيرهسازي نفت روي نفتكشهاي غولپيكر شناور در آبها گزينه بعدي است.
در سه ماه نخست همهگيري، بيشاز 2/1ميليارد بشكه نفت در تانكرها و نفتكشهاي شناور روي آبها ذخيره شده بود، حتي پس از پايان جنگ قيمت نفت، رهبران رياض تلاش كردند با اجاره 24 ابرنفتكش بسيار بزرگ همچنان به توليد مازاد بر نياز بازار خود ادامه دهند. كارشناسان معتقدند رهبران رياض همچنان بر توليد روزانه 10ميليون بشكه در روز اصرار دارد.
بسياري از بورسبازان نفتي كه ميلياردها دلار از پولهاي خود را صرف خريد نفت ارزان براي فروش در آينده كردهاند، بخش بزرگي از ناوگان نفتكش را به تأسيسات ذخيرهسازي شناور تبديل كردهاند.
در نيمه نخست سال جاري 15درصد نفتكشهاي دنيا به تأسيسات شناور ذخيرهسازي نفت و فرآوردههاي نفتي تبديل شدهاند، اما اين عدد در حال افزايش است. تعدادي از معاملهكنندگان نفتي همچنان به دنبال روزهاي بهتر در بازار طلاي سياه هستند. در سال جاري، هزينه روزانه اجاره يك نفتكش به بيش از 200هزار دلار رسيده است. اين رقم در سالهاي گذشته 25 تا 30هزار دلار بوده است!
در سراسر دنيا، هيچ نفتكش خالي و بدون محموله وجود ندارد و حدود 2هزار نفتكش كوچكتر به عنوان نفتكش كمكي در كنار ناوگان نفتكشهاي غولپيكر به كار گرفته شدهاند.
* راهي كه در پيش است
اگر همهگيري ويروس كرونا همين امروز نيز پايان يابد، به دليل حجم هنگفت نفت ذخيره شده به ماهها زمان براي بازگشت تعادل به بازار نياز خواهيم داشت، به همين دليل نفتكشها تا مدتها همچنان داراي محموله خواهند بود. صدها نفتكش جديد در ياردهاي دنيا در حال ساخت است. اين صنعت در شرايط برد- برد قرار گرفته و صاحبان و سهامداران اين پروژه- صنعت همواره از سود قابل توجهي برخوردارند. اين بازي همچنان ادامه دارد.
منبع: Marine Insight
شنبه ۱۰ آبان ۱۳۹۹ ساعت ۱۱:۴۵